Sygnatura:
6113 Podatek dochodowy od osób prawnych
Hasła tematyczne:
Prawo pomocy
Skarżony organ:
Dyrektor Izby Skarbowej
Data:
2010-04-29
Sąd:
Wojewódzki Sąd Administracyjny w Gliwicach
Treść wyniku:
Przyznano prawo pomocy w części
Sędziowie:
Krzysztof Winiarski /przewodniczący sprawozdawca/
Sentencja
Wojewódzki Sąd Administracyjny w Gliwicach w składzie następującym: Przewodniczący Sędzia WSA Krzysztof Winiarski po rozpoznaniu w dniu 19 lipca 2010 r. na posiedzeniu niejawnym sprawy ze skargi M.D. na decyzję Dyrektora Izby Skarbowej w K. z dnia […] r. nr […] w przedmiocie podatku dochodowego od osób prawnych w kwestii wniosku skarżącej o przyznanie praw pomocy w zakresie częściowym p o s t a n a w i a 1) zwolnić skarżącą od wpisu sądowego od skargi; 2) w pozostałym zakresie wniosek o zwolnienie od kosztów sądowych oddalić;
Uzasadnienie wyroku
W skardze z dnia 25 marca 2010 r. pełnomocnik M. D. wniósł między innymi o zwolnienie jej od kosztów sądowych. Do tak sformułowanego wniosku dołączono urzędowy formularz (druk PPF z dnia 23 marca 2010 r.). W motywach wniosku skarżąca oświadczyła, że w chwili obecnej wraz z rodziną w skład, której wchodzą małoletni synowie, musi korzystać ze wsparcia osób trzecich co zapewnia jej możliwość przetrwania i stawia jednocześnie na skraju ubóstwa. Wskazała dalej, że jedyne pieniądze jakie otrzymuje to świadczenia alimentacyjne na rzecz dzieci w łącznej kwocie […] zł miesięcznie. Skarżąca odnotowała nadto, że z nieruchomości, którą obecnie zajmuje jest prowadzona egzekucja przez urząd skarbowy i bank, który udzielił jej kredytu hipotecznego. M. D. oświadczyła, że gdyby nie pomoc osób trzecich nie byłaby w stanie ponieść jakichkolwiek kosztów mieszkania, energii, gazu. Podniosła dalej, że prowadzona przez nią działalność gospodarcza nie przynosiła dochodu i dlatego została zlikwidowana.W oświadczeniu o stanie rodzinnym, majątku i dochodach skarżąca zdeklarowała, że we wspólnym gospodarstwie domowym pozostaje wraz z dwójką małoletnich synów. Skarżąca nie posiada zasobów pieniężnych ani przedmiotów wartościowych. Z kolei dom o pow. […] m2 został zajęty przez Urząd Skarbowy w Sosnowcu. M. D. oświadczyła dalej, że jest osobą samotną i nie ma osób pozostających z nią we wspólnym gospodarstwie domowym. W końcowej części oświadczenia skarżąca podniosła nadto, że w związku z zaległościami spółki "A" Sp. z o.o. toczą się również inne postępowania podatkowe i administracyjne w zakresie orzeczenia jej odpowiedzialności jako osoby trzeciej. Suma opłat należnych we wszystkich sprawach jest dla niej kwotą "ogromną i niemożliwą do poniesienia."Dokonawszy analizy wniosku co do treści, działając na podstawie art. 255 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (Dz. U. Nr 153, poz. 1270 ze zm.) – dalej w skrócie: P.p.s.a., pismem z dnia 10 maja 2010 r. referendarz sądowy wezwał skarżącą do uzupełnienia wniosku o przyznanie prawa pomocy poprzez: "1) wykazanie za pomocą kserokopii stosownych dokumentów (np. rachunki, faktury za media, w tym gaz, energia elektryczna, wodę, telefon; koszty ubezpieczenia, podatku od nieruchomości, inne) jakiego rzędu kwoty aktualnie obciążają miesięcznie budżet domowy z tytułu stałych opłat związanych z prowadzeniem gospodarstwa domowego; należało nadto wskazać kto i w jakim zakresie partycypuje ewentualnie w ponoszeniu tych kosztów; 2) nadesłanie wyciągów lub wykazów z posiadanych przez skarżącą i pozostałych osób będących w gospodarstwie domowym rachunków bankowych, w tym oszczędnościowo-rozliczeniowych z okresu ostatnich trzech miesięcy; 3) nadesłanie kserokopii zeznania podatkowego na potrzebę podatku dochodowego od osób fizycznych za rok 2008 i 2009 r. albo zaświadczenia właściwego naczelnika urzędu skarbowego, iż zeznania takie nie zostały złożone; 4) wykazanie tytułów prawnych do następujących nieruchomości: G. ul. […] i U. ul. […]. W przypadku zbycia tytułu prawnego do którejkolwiek z tych nieruchomości należało wykazać tę okoliczność za pomocą kopii stosownych dokumentów źródłowych; w przypadku dalszego ich posiadania pkt 1 niniejszego wezwania stosować odpowiednio; 5) nadesłanie aktualnego zaświadczenia właściwych organów wymieniającego wszystkie osoby zameldowane w nieruchomościach wskazanych w pkt 4 niniejszego wezwania; 6) złożenie oświadczenia, czy skarżąca korzysta w chwili obecnej z pomocy opieki społecznej; w przypadku odpowiedzi twierdzącej należało nadesłać kopie stosownych decyzji, z których wynikałaby forma tej pomocy i okres, na który została przyznana; 7) nadesłanie tytułów prawnych stanowiących podstawę do świadczenia alimentacyjnego na rzecz dzieci skarżącej; w tych ramach należało nadto wykazać w jakiej formie świadczenia są wypłacane (pokwitowania odbioru, potwierdzenia przelewów bankowych, inne); 8) wykazanie okoliczności podniesionej w druku PPF, tj. "egzekucji prowadzonej przez Urząd Skarbowy i Bank, który udzielił" skarżącej kredytu na zakup nieruchomości; 9) oszacowanie wielkości miesięcznej pomocy finansowej udzielanej skarżącej przez osoby trzecie; 10) udokumentowanie okoliczności podniesionej w druku PPF, tj. ."W otwartym terminie do uzupełnienia wniosku, w piśmie procesowym z dnia […] 2010 r. (data nadania w urzędzie pocztowym) nawiązując do cytowanego wyżej pisma referendarza, skarżąca oświadczyła, że przesłała już do Sądu komplet wymaganych dokumentów, które skierowane były do spraw o sygn. akt III SA/Gl 886/10 i III SA/Gl 887/10 (wśród nadesłanych dokumentów wymieniono tam: "oświadczenie o korzystaniu przez skarżącą ze świadczeń z Ośrodka Pomocy Społecznej w K., dwie decyzje Ośrodka Pomocy Społecznej dot. w/w świadczeń, oświadczenie dotyczące zeznania podatkowego za rok 2009, wykaz operacji bankowych z ostatnich 3 miesięcy, wyrok zasądzający alimenty na J. i A. D., umowę kredytu mieszkaniowego i harmonogram spłat, zawiadomienie o wykreśleniu numeru REGON, miesięczne rachunki z tytułu utrzymania domu, oświadczenie dotyczące nieruchomości przy ul. […], oświadczenie o niezajestrowaniu jako bezrobotna" – kopie tych dokumentów dołączono do akt sprawy o sygn. akt I SA/Gl 520/10 w ramach dokumentacji nadesłanej przy piśmie przewodnim zatytułowanym "uzupełnienie danych", które wpłynęło do Sądu w dniu 17 maja 2010 r. – data z prezentaty Sądu). Do akt tej sprawy skarżąca nadesłała natomiast: akt notarialny z dnia […] 2007 r. dokumentujący umowę o podział majątku wspólnego zawartą między skarżącą i jej małżonkiem, PIT-36 za rok 2008 (wynika z niego, że skarżąca poniosła w 2008 r. stratę z tytułu pozarolniczej działalności gospodarczej) oraz listę dokumentów złożonych do ww. akt spraw. Dodatkowo skarżąca złożyła "oświadczenie", opatrzone datą "[…] 2010 r.", w którym stwierdziła, że nie posiada środków na uzyskanie dokumentów, które wymaga Sąd z urzędu skarbowego i urzędu gminy. W tych ramach zwróciła uwagę, że Sąd, "wykorzystując procedury administracyjne i urzędowe", powinien zgromadzić potrzebne dokumenty. Pismo z dnia […] 2010 r. nie zostało przez skarżącą sygnowane.Postanowieniem z dnia 1 czerwca 2010 r. referendarz sądowy Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Gliwicach odmówił skarżącej przyznania prawa pomocy, akcentując wszak, że nie jest wykluczona w tej sprawie możliwość uwzględnienia wniosku skarżącej, jednakowoż po wyjaśnieniu dostrzeżonych wątpliwości.W ramach sprzeciwu od ww. orzeczenia referendarza sądowego pełnomocnik skarżącej wniósł o "uchylenie zaskarżonego postanowienia i przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania Referendarzowi Sądowemu Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Gliwicach ewentualnie, z ostrożności procesowej, o uchylenie zaskarżonego postanowienia i zwolnienie [skarżącej – spr.] od kosztów sądowych". W treści sprzeciwu pełnomocnik obszernie ustosunkował się do rozważań podjętych w ramach postanowienia z dnia 1 czerwca 2010 r. Do sprzeciwu dołączono zaś: decyzję Starosty […] z dnia […] r. o uznaniu skarżącej za osobę bezrobotną, wypowiedzenie umowy kredytowej z dnia […] 2009 r. wzywające skarżącą do spłaty zadłużenia w łącznej kwocie […] zł, potwierdzenia wykonania operacji bankowych, z których wynika, że na rachunek bankowy skarżącej wpływają świadczenia z Gminnego Ośrodka Pomocy Społecznej w K. na łączną kwotę […] zł oraz tytuły wykonawcze dotyczące zaległości podatkowych orzeczonych na rzecz skarżącej z tytułu odpowiedzialności osób trzecich.Na gruncie wszystkich wskazanych wyżej dokumentów źródłowych i oświadczeń przyjęto następujący stan faktyczny. Skarżąca mieszka wraz z dwójką synów w domu o pow. użytkowej […] m2 usytuowanym na działce o pow. […] m2. Nieruchomość tę skarżąca uzyskała w drodze umowy o podział majątku wspólnego zawartej w dniu […] 2007 r. z mężem P. D.. Z tego tytułu M. D. została zobowiązana do spłaty zadłużenia kredytowego wobec "B" w łącznej kwocie […] zł. Pomiędzy małżonkami zawarto umowę wyłączającą wspólność majątkową. Do aktywów gospodarstwa domowego skarżącej należy zaliczyć świadczenia alimentacyjne na rzecz jej synów w łącznej kwocie […] zł oraz świadczenia z pomocy społecznej w łącznej kwocie […] zł (do […] 2010 r.). Na potrzebę tych przychodów założono rachunek bankowy, na którym – zgodnie z oświadczeniem pełnomocnika skarżącej – deponowane są tylko wpływy z tytułu wspomnianych wyżej świadczeń. Skarżąca posiada rachunek bankowy w "C", na którym w okresie od […] 2010 r. do […] 2010 r. nie odnotowano żadnych transakcji uznaniowych ani obciążeniowych. Skarżąca ponosi wydatki związane z utrzymaniem gospodarstwa domowego; w tych ramach przedłożono: fakturę dokumentującą dostawę gazu na kwotę […] zł (termin płatności – […] 2010 r.), fakturę dokumentującą usługi telekomunikacyjne na kwotę […] zł, fakturę dokumentującą usługę "administracja osiedla" na kwotę […] zł (płatna do […] 2009 r.) oraz nakaz płatniczy podatku od nieruchomości na rok 2010 na kwotę […] zł. Nadesłano nadto faktury, w których odbiorcą usług jest P. D., w tym: fakturę za dostawę energii na kwotę […] zł (termin płatności – […] 2010 r.) oraz fakturę dokumentującą dostawę wody i odprowadzenie ścieków na kwotę […] zł (płatna do […] 2009 r.). Zgodnie z oświadczeniem pełnomocnika skarżącej wszelkie opłaty z tytułu mediów pokrywane są z pożyczek pochodzących od osób trzecich, częstokroć wpłacane przez te osoby bezpośrednio na rzecz usługodawców. M. D. złożyła nadto zaświadczenie GUS z dnia […] 2009 r., z którego wynika, że z dniem […] 2009 r. skreślono z rejestru REGON numer, który został uprzednio nadany skarżącej. Do akt sprawy o sygn. III SA/Gl 886/10 nadesłano nadto zawiadomienie Naczelnika Urzędu Skarbowego w K. z dnia […] 2010 r., informujące skarżącą, że do tamtejszego organu skierowano "tytuły wykonawcze dotyczące niezapłaconych należności pieniężnych z tytułu podatku". Okoliczność tę potwierdzono w tej sprawie nadsyłając rzeczone tytuły wykonawcze.Niezależnie od poczynionych wyżej ustaleń faktycznych należy w tym miejscu odnotować, że skarżąca zainicjowała w wydziale I tutejszego Sądu trzynaście postępowań z wniosków o przyznanie prawa pomocy. Łączna wysokość wpisów sądowych wynosi w tych sprawach […] zł. Równolegle toczą się postępowania z jej skarg w sprawach o sygn. akt III SA/Gl 886/10 i III SA/Gl 887/10. Mocą postanowień z dnia 7 czerwca 2010 r. referendarz sądowy zwolnił w tamtych sprawach skarżącą od obowiązku uiszczenia wpisu sądowego od skargi, a w pozostałym zakresie wniosek o zwolnienie od kosztów sądowych oddalił.Wojewódzki Sąd Administracyjny zważył, co następuje:W punkcie wyjścia należy odnotować, iż z uwagi na skutecznie wniesiony sprzeciw postanowienie referendarza, przeciwko któremu został on wniesiony utraciło moc, a sprawa [wniosek o przyznanie prawa pomocy – spr.] będąca przedmiotem sprzeciwu podlega rozpoznaniu przez Sąd na posiedzeniu niejawnym. Taki stan rzeczy znajduje bowiem podstawę prawną w art. 260 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (Dz. U. Nr 153, poz. 1270 ze zm.) – dalej w skrócie: P.p.s.a. Sprzeciw ma zatem charakter kasatoryjny.W ślad za orzeczeniem referendarza należy odnotować, że w toku czynionych wyżej ustaleń faktycznych przyjęto okoliczności wykazane w dokumentacji źródłowej, ujętej w sprawach o sygn. akt III SA/Gl 886/10 i 887/10, jako znane z urzędu. Takie działanie podyktowane jest przede wszystkim oświadczeniem skarżącej zawartym w jej piśmie przewodnim z dnia […] 2010 r. (data nadania w urzędzie pocztowym), w którym nawiązała do uprzednio przesłanych do Sądu dokumentów, wskazując sygnaturę akt, do których je złożono. Ich wykorzystanie jest nadto wynikiem zastosowania zasady procesowej płynącej z art. 7 P.p.s.a., z której wynika, że sąd administracyjny powinien podejmować czynności zmierzające do szybkiego załatwienia sprawy (…). Realizacji tej zasady służy również odformalizowanie niektórych czynności procesowych takich jak obligowanie strony do składania dodatkowych odpisów dokumentów, które już są w posiadaniu Sądu i mogą zostać wykorzystane w innej sprawie, tym bardziej, że strona o to wnioskuje.Zakres wniosku został w tej sprawie wyraźnie sprecyzowany w treści skargi z dnia 25 marca 2010 r., a następnie powielony w sprzeciwie. Intencją skarżącej jest więc uzyskanie dobrodziejstwa procesowego jakim niewątpliwie jest zwolnienie od kosztów sądowych. Rozstrzygnięcie wniosku sprowadza się więc do zbadania, czy spełniona została przesłanka wynikająca z treści art. 246 § 1 pkt 2 P.p.s.a. Zatem przyznanie osobie fizycznej prawa pomocy w zakresie częściowym uzależnione jest od wykazania przez nią, że nie jest w stanie ponieść pełnych kosztów postępowania bez uszczerbku utrzymania koniecznego dla siebie i rodziny.Analiza całości zebranej w tej sprawie dokumentacji, w tym oświadczeń pełnomocnika M. D., pozwoliła przyjąć, że skarżąca wykazała, że nie będzie w chwili obecnej w stanie ponieść kosztów wpisu sądowego od skargi, jednocześnie przyjęto, iż nie zasługuje na uwzględnienie jej wniosek o zwolnienie od kosztów sądowych w pozostałym zakresie.Najogólniej rzecz ujmując, rozpoznanie wniosku o przyznanie prawa pomocy polega na badaniu wzajemnej relacji aktywów strony wnioskującej, przy uwzględnieniu jej koniecznych wydatków, a pasywami, które w tej sytuacji przybierają postać niezbędnych kosztów postępowania sądowego.Niewątpliwie możliwości płatnicze skarżącej są w chwili obecnej ograniczone. Nie sposób jednak pominąć okoliczności, nawiązując do zawartej między małżonkami umowy wyłączającej wspólność majątkową, że "rozdzielność majątkowa małżeńska w świetle przepisów prawa rodzinnego odnosi się, jak sama nazwa wskazuje, do majątków małżonków, a nie do ich wzajemnych obowiązków. Rozdzielność majątkowa dotyczy kwestii zobowiązań każdego z małżonków wobec osób trzecich, a także kwestii samodzielnego dysponowania i zarządzania swoimi majątkami" (z uzasadnienia postanowienia z dnia 29 czerwca 2009 r. sygn. akt I FZ 229/09, niepubl.). Z kolei zgodnie z art. 23 Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego, małżonkowie są zobowiązani do wzajemnej pomocy i z tego obowiązku nie zwalnia pozostawanie w rozdzielności majątkowej (z uzasadnienia postanowienia NSA z dnia 28 października 2008 r. sygn. akt II FZ 344/08, niepubl.). Tak więc co najmniej części środków pieniężnych na pokrycie dalszych ewentualnych kosztów sądowych skarżąca winna poszukiwać u męża. Tym bardziej, że z nadesłanych do akt sprawy dokumentów źródłowych nie wynika jakoby skarżąca ubiegała się o rozwiązanie małżeństwa przez rozwód czy też domagała się orzeczenia separacji. Wprawdzie prowadzi odrębne od męża gospodarstwo domowe niemniej jednak przyczyny takiego stanu rzeczy nie zostały w żaden sposób wykazane.Z tych względów postanowiono zwolnić skarżącą od obowiązku uiszczenia wpisu sądowego od skargi, co też orzeczono w pkt 1 sentencji, działając w oparciu o art. 245 § 3 i § 4 P.p.s.a. Odnośnie zaś pozostałych kosztów sądowych Sąd nie znalazł w chwili obecnej podstaw do zwolnienia wnioskującej z ich ponoszenia. O tej części kosztów rozstrzygnięto w pkt 2 sentencji.W tym stanie rzeczy orzeczono jak w sentencji, działając na podstawie art. 254 § 1 P.p.s.a. i art. 246 § 1 pkt 2 innych, powołanych wyżej przepisów tej ustawy, postanowiono jak w sentencji.