Sygnatura:
6537 Egzekucja należności pieniężnych, do których  nie stosuje się przepisów Ordynacji podatkowej (art. 34 ust. 3  ustawy o f
Hasła tematyczne:
Administracyjne postępowanie
Skarżony organ:
Dyrektor Izby Skarbowej
Data:
2010-02-04
Sąd:
Wojewódzki Sąd Administracyjny w Gdańsku
Treść wyniku:
Oddalono skargę
Sędziowie:
Elżbieta RischkaEwa Wojtynowska /przewodniczący sprawozdawca/Irena Wesołowska

Sentencja

Wojewódzki Sąd Administracyjny w Gdańsku w składzie następującym: Przewodniczący Sędzia WSA Ewa Wojtynowska (spr.), Sędziowie Sędzia NSA Elżbieta Rischka, Sędzia WSA Irena Wesołowska, Protokolant Starszy Sekretarz Sądowy Beata Jarecka, po rozpoznaniu w Wydziale I na rozprawie w dniu 8 września 2010 r. sprawy ze skargi A.S. na decyzję Dyrektora Izby Skarbowej z dnia 4 grudnia 2009 r. nr […] w przedmiocie umorzenia postępowania jako bezprzedmiotowego 1. oddala skargę; 2. przyznaje od Skarbu Państwa –Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego na rzecz adwokata B.G. kwotę zawierającą podatek VAT w wysokości 292,80( dwieście dziewięćdziesiąt dwa 80/100) złotych tytułem nieopłaconej pomocy prawnej.

Uzasadnienie wyroku

Zaskarżoną decyzją z dnia 4 grudnia 2009 r. Dyrektor Izby Skarbowej uchylił decyzję Naczelnika Urzędu Skarbowego w S. z dnia 11 września 2009 r., umarzającą jako bezprzedmiotowe postępowanie z wniosku A.S. o umorzenie zasądzonej solidarnie na rzecz Skarbu Państwa kwoty 28.601,46 zł i przekazał sprawę do ponownego rozpoznania przez organ pierwszej instancji.Podstawą wydania rozstrzygnięcia był następujący stan faktyczny:Postanowieniem z dnia 19 lutego 2008 r. sygn. akt I Ns 14/08 Sąd Okręgowy w S. Wydział I Cywilny w sprawie z wniosku Komisarza Wyborczego w S. orzekł przepadek na rzecz Skarbu Państwa reprezentowanego przez Urząd Skarbowy w S. kwoty 28.601,46 złotych jako korzyści majątkowej przyjętej przez "A" tworzony przez uczestników postępowania H.S., J.G., J.K., A.K., R.S., A.S. i Z.U. oraz zasądził od tychże uczestników postępowania solidarnie na rzecz Skarbu Państwa w/w kwotę.W dniu 29 czerwca 2009 r. Sąd Okręgowy w S. nadał przedmiotowemu postanowieniu ( w zakresie pkt 2 ) klauzulę wykonalności i przekazał je – stosownie do dyspozycji art. 84d ust.7 Ordynacji wyborczej do rad gmin, rad powiatów i sejmików województw – do wykonania w trybie ustawy o postępowaniu egzekucyjnym w administracji Naczelnikowi Urzędu Skarbowego w S., który w dniu 30 czerwca 2009 r. wystawił na A.S. tytuł wykonawczy i wszczął do jej majątku postępowanie egzekucyjne.Zawiadomieniem z dnia 6 sierpnia 2009 r. organ egzekucyjny dokonał zajęcia świadczenia z ubezpieczenia społecznego u dłużnika zajętej wierzytelności będącego organem rentowym – Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w S.Odpis przedmiotowego zawiadomienia wraz z odpisem tytułu wykonawczego, doręczono zobowiązanej oraz dłużnikowi w dniu 10 sierpnia 2009 r.Pismem z dnia 12 sierpnia 2009 r. A.S. wniosła do Naczelnika Urzędu Skarbowego w S. żądanie umorzenia postępowania egzekucyjnego.Postanowieniem z dnia 24 sierpnia 2009 r. organ egzekucyjny odmówił umorzenia prowadzonego do majątku zobowiązanej postępowania egzekucyjnego.Pismem z dnia 28 sierpnia 2009 r. A.S. powołując się na ważny interes oraz brak środków na zaspokojenie przedmiotowej należności wniosła do Naczelnika Urzędu Skarbowego o umorzenie zaległości zasądzonych postanowieniem Sądu Okręgowego S.Decyzją z dnia 11 września 2009 r. Naczelnik Urzędu Skarbowego umorzył jako bezprzedmiotowe postępowanie z wniosku A.S. o umorzenie zobowiązania w kocie 28.601,46 złotych. W jej uzasadnieniu organ wskazał, że w obowiązującym systemie prawnym brak jest przepisu prawa materialnego, który upoważniałby organ administracji publicznej( Urząd Skarbowy) do rozstrzygania przedmiotowego wniosku i wydania decyzji administracyjnej, zarówno pozytywnej, jaki negatywnej.Nie zgadzając się z powyższą decyzją A.S. wniosła odwołanie. Żądając jej uchylenia i przekazania sprawy do ponownego rozpoznania strona zarzuciła niewyjaśnienie wszystkich okoliczności sprawy. Ponadto wskazała, że Naczelnik Urzędu Skarbowego był upoważniony do podjęcia merytorycznej decyzji, bowiem ustawa o finansach publicznych w art. 42 dopuszcza możliwość umarzania bądź rozkładania na raty zobowiązań należnych Skarbowi Państwa, do których nie stosuje się przepisów Ordynacji podatkowej.Dyrektor Izby Skarbowej w G., po rozpoznaniu sprawy uchylił zaskarżoną decyzję w całości i przekazał sprawę do ponownego rozpatrzenia przez organ pierwszej instancji.Organ II instancji stwierdził, że decyzja Naczelnika Urzędu Skarbowego była przedwczesna. Wskazał, że w stanie prawnym obowiązującym w niniejszej sprawie podstawę materialnoprawną rozstrzygnięcia winien stanowić art. 42 ustawy z dnia 30 czerwca 2005 r. o finansach publicznych (Dz.U. Nr 249, poz. 2104 ze zm.) regulujący kwestie umarzania, odraczania spłaty i rozkładania na raty należności pieniężnych przypadających państwowym jednostkom budżetowym, państwowym zakładom budżetowym, państwowym gospodarstwom pomocniczym i państwowym funduszom celowym, do których nie stosuje się przepisów Ordynacji podatkowej. Dla podjęcia prawidłowego rozstrzygnięcia, organ powinien ustalić charakter przedmiotowej należności, a w konsekwencji – w przypadku należności Skarbu Państwa o charakterze cywilnoprawnym, wynikających ze stosunków prawnych, w zakresie których właściwy jest minister właściwy do spraw Skarbu Państwa – przekazanie podania A. S. w trybie art. 65 K.p.a. celem rozpoznania zgodnie z właściwością do ministra właściwego do spraw Skarbu Państwa, bądź też, w przypadku pozostałych należności rozpoznanie przez Naczelnika Urzędu Skarbowego.W skardze do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego skarżąca wniosła o "umorzenie" decyzji Naczelnika Urzędu Skarbowego z dnia 11 września 2009 r. oraz o wstrzymanie dalszej egzekucji renty. Dodatkowo podkreśliła, że w celu wyjaśnienia sprawy złożyła szereg pism, które zostały rozpatrzone negatywnie. Wskazała, że nie brała udziału w posiedzeniach "A" Wyjaśniła, że została poproszona o dostarczenie do Miejskiej Komisji Wyborczej dokumentów i dopiero na miejscu zorientowała się, że są to dokumenty rejestracyjne partii: "B", "C", "D" i "F". Zauważyła również, że jej nazwisko jest nieprawidłowo napisane i umieszczone na liście bez jej zgody. Tym samym postanowienie Sądu Okręgowego w S. dnia 19 lutego 2008 r., sygn. akt I Ns 14/08 bezzasadnie posądza ją o przywłaszczenie korzyści majątkowej i w konsekwencji czyni bezzasadną wobec niej egzekucję administracyjną.W odpowiedzi na skargę Dyrektor Izby Skarbowej podtrzymał dotychczasowe stanowisko w sprawie i wniósł o oddalenie skargi.Dodatkowo poinformował, że na skutek ponownego rozpoznania sprawy Naczelnik Urzędu Skarbowego S. postanowieniem z dnia 6 stycznia 2010 r. przekazał wniosek A.S. do Ministra Finansów, celem rozpoznania zgodnie z właściwością.Wojewódzki Sąd Administracyjny w Gdańsku zważył, co następuje:Na wstępie należy wskazać, że zgodnie z art. 1 § 1 i 2 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 roku – Prawo o ustroju sądów administracyjnych (Dz. U. nr 153, poz. 1269 z późn. zm.) sąd administracyjny sprawuje kontrolę administracji publicznej przez badanie zgodności zaskarżonych decyzji i postanowień z prawem. W wyniku takiej kontroli decyzja lub postanowienie mogą zostać uchylone w razie stwierdzenia, że naruszono przepisy prawa materialnego w stopniu mającym wpływ na wynik sprawy lub doszło do takiego naruszenia przepisów prawa procesowego, które mogłoby w istotny sposób wpłynąć na wynik sprawy, ewentualnie w razie wystąpienia okoliczności mogących być podstawą wznowienia postępowania (art. 145 § 1 pkt 1 lit. a), b) i c) ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 roku Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi – Dz. U. Nr 153, poz. 1270 z późn. zm., określanej dalej jako p.p.s.a.). Ponieważ prawo wspólnotowe począwszy od dnia 1 maja 2004 r. stało się częścią polskiego porządku prawnego, dokonywana przez Sąd ocena legalności decyzji dotyczy jej zgodności z prawem stanowionym, tak przez polskiego ustawodawcę, jak i ustawodawcę wspólnotowego.Z przepisu art. 134 § 1 ustawy p.p.s.a. wynika, że Sąd rozstrzyga w granicach danej sprawy nie będąc jednak związany zarzutami i wnioskami skargi oraz powołaną podstawą skargi. Jego wykładnia wskazuje, że Sąd ma nie tylko prawo, ale i obowiązek dokonania oceny zgodności z prawem zaskarżonego aktu administracyjnego, nawet wówczas gdy dany zarzut nie został w skardze podniesiony. Z drugiej jednak strony granicą praw i obowiązków Sądu wyznaczoną w art. 134 § 1 p.p.s.a. jest zakaz wkraczania w sprawę nową. Granice te zaś wyznaczone są dwoma aspektami mianowicie: legalnością działań organu podatkowego oraz całokształtem aspektów prawnych tego stosunku prawnego, który był objęty treścią zaskarżonego rozstrzygnięcia. Powyższe oznacza, że Sąd naruszyłby ten przepis jedynie wówczas, gdyby przekroczył określone wyżej granice danej sprawy albo gdyby ograniczył się w ocenie legalności tylko do zarzutów i wniosków skargi.Tak rozumiejąc swoją rolę Sąd uznał, że skarga nie zasługuje na uwzględnienie, albowiem zaskarżona decyzja nie narusza prawa w stopniu uzasadniającym konieczność wyeliminowania jej z obrotu prawnego.W konsekwencji tak przyjętego założenia, zdaniem Sądu, w rozpoznawanej sprawie nie doszło do naruszenia art. 138 § 2 K.p.a. Przepis ten stanowi, że organ odwoławczy może uchylić zaskarżoną decyzję w całości i przekazać sprawę do ponownego rozpatrzenia przez organ pierwszej instancji, gdy rozstrzygnięcie sprawy wymaga uprzedniego przeprowadzenia postępowania wyjaśniającego w całości lub w znacznej części. Przekazując sprawę organ ten może wskazać, jakie okoliczności należy wziąć pod uwagę przy ponownym rozpatrzeniu sprawy.W niniejszej sprawie skarżąca wniosła o umorzenie należności zasądzonych postanowieniem Sądu Okręgowego w S. z dnia 19 lutego 2008 r. w trybie przepisów ustawy z dnia 16 lipca 1998 r. Ordynacja wyborcza do rad gmin, rad powiatów i sejmików województw (tekst jednolity: Dz. U. 2003 r. Nr 159 poz. 1547 ze zm.). Bezspornie organ pierwszej instancji uznał, że sprawa solidarnego zasądzenia (obciążenia ) skarżącej ma charakter sprawy cywilnej i z tego powodu jej wniosek o umorzenie zasądzonej kwoty nie może być rozpatrywany w drodze postępowania administracyjnego. Ta konstatacja legła u podstaw decyzji tego organu, który uznając bezprzedmiotowość postępowania umorzył postępowanie w trybie art. 105 K.p.a., nie dopatrując się podstaw do merytorycznego rozstrzygnięcia sprawy.Z kolei organ odwoławczy stwierdził, że owo działanie Naczelnika Urzędu Skarbowego w S. było przedwczesne i uznał, że w sprawie ma zastosowanie art. 42 ustawy z dnia 30 czerwca 2005 r. o finansach publicznych ( Dz.U. Nr 249, poz. 2104 ze zm. ). Przepis ten w brzmieniu obowiązującym do 31 grudnia 2009 r. regulował kwestie umarzania, odraczania spłaty i rozkładania na raty należności pieniężnych przypadających państwowym jednostkom budżetowym, państwowym zakładom budżetowym, państwowym gospodarstwom pomocniczym i państwowym funduszom celowym, do których nie stosuje się przepisów Ordynacji podatkowej.W ocenie organu odwoławczego, dla podjęcia prawidłowego rozstrzygnięcia, konieczne jest przeprowadzenie postępowania wyjaśniającego i ustalenie charakteru należności objętych wnioskiem skarżącej i w zależności:- jeśli są to należności o charakterze cywilnoprawnym wynikające ze stosunków prawnych, w zakresie których właściwy jest minister właściwy do spraw Skarbu Państwa – przekazanie wniosku A.S. w trybie art. 65 K.p.a. do ministra właściwego do spraw Skarbu Państwa do załatwienia zgodnie z właściwością,- w przypadku pozostałych należności – rozpoznania wniosku skarżącej przez kierownika jednostki budżetowej – Naczelnika Urzędu Skarbowego w S.W ocenie Sądu stanowisko organu II instancji jest prawidłowe. Należy bowiem pamiętać, że decyzja kasacyjna może być wydana tylko wówczas, gdy spełnione są przesłanki określone w przepisie art. 138 § 2 K.p.a., a więc wtedy gdy – zdaniem organu odwoławczego – organ I instancji nie przeprowadził postępowania wyjaśniającego albo przeprowadzone przez tenże organ postępowanie wyjaśniające nie jest wystarczające do rozstrzygnięcia sprawy i brak jest podstaw do zastosowania w postępowaniu odwoławczym art. 136 K.p.a. Taka też sytuacja zaistniała w badanej sprawie, albowiem wyjaśnienie wskazanych przez Izbę Skarbową okoliczności i w konsekwencji dokonanie prawidłowych ustaleń, nie mogło nastąpić w trybie dodatkowego uzupełniającego postępowania odwoławczego, czyli poprzez zastosowanie art. 136 K.p.a., a koniecznym było przeprowadzenie postępowania wyjaśniającego w znacznej części przez organ I instancji.Skoro decyzja kasacyjna może być wydana tylko wtedy, gdy rozstrzygnięcie sprawy wymaga uprzedniego przeprowadzenia postępowania wyjaśniającego w całości lub w znacznej części, to nie powinno budzić wątpliwości, że organ odwoławczy przy jej wydawaniu ogranicza się tylko do oceny potrzeby przeprowadzenia postępowania wyjaśniającego oraz jego zakresu. Organ ten nie rozstrzyga wówczas o meritum sprawy. Nie przeprowadza też merytorycznej kontroli decyzji wydanej przez organ I instancji. Dokonanie takiej kontroli nie powinno w ogóle wchodzić w rachubę, albowiem decyzja organu, wydana bez przeprowadzenia niezbędnego postępowania wyjaśniającego, pozbawiona jest pełnych ustaleń, które mogłyby stanowić przedmiot owej kontroli.W kontekście powyższego, nie było rzeczą organu odwoławczego merytoryczne ustosunkowanie się do wniosku A.S. o umorzenie zasądzonej wobec niej solidarnie z innymi osobami kwoty przepadku orzeczonej przez Sąd Okręgowy w S. z mocy art. 84d ust.1 Ordynacji wyborczej do rad gmin, rad powiatów i sejmików województw.W tym miejscu, niejako na marginesie, należy wskazać, że o cywilnym charakterze nie świadczy fakt, że orzeczenie przepadku zapadło przed sądem powszechnym. Jak słusznie, w ocenie Sądu, zauważył Sąd Apelacyjny w Warszawie w postanowieniu z dnia 22 września 2004 r., sygn.akt I ACa 397/04 wskutek użycia w art. 84d ust.1 Ordynacji wyborczej do rad gmin, rad powiatów i sejmików województw trybu oznajmiającego "ulegają przepadkowi" działanie sankcji zawartej w tym przepisie następuje z mocy samego prawa – przepadek następuje ex lege. Rola sądu orzekającego sprowadza się jedynie do stwierdzenia, że ziściły się wymagane ustawą przesłanki do zaistnienia skutku, a orzeczenie sądu ma charakter deklaratywny.Kolejną kwestią, istotną z punktu widzenia granicy rozpoznania sprawy przez sąd administracyjny, zgodnie z treścią art. 134 p.p.s.a., jest ocena zawartego w skardze procesowego wniosku A. S. o wstrzymanie "dalszej egzekucji mojej renty".W ocenie Sądu wniosek powyższy nie mógł być rozpoznany, a w konsekwencji uwzględniony w sprawie niniejszej z następujących przyczyn. Sąd administracyjny może zawiesić tylko postępowanie sądowoadministracyjne, co wynika z regulacji zawartej w Rozdziale 9 Działu III ustawy – Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi. W tym zakresie wniosek nie został jednak sformułowany. W rozpatrywanej sprawie skarżąca stwierdziła, że domaga się rozpoznania skargi, nie formułuje więc odrębnego wniosku o zawieszenie postępowania. Wniosek o wstrzymanie egzekucji wiązał się de facto z żądaniem umorzenia postępowania egzekucyjnego, a więc zakwestionowaniem prawidłowości skierowanej do skarżącej merytorycznej decyzji organu egzekucyjnego. Tymczasem w przedmiotowej sprawie nie mamy do czynienia z taką decyzją.Jedyną ingerencją wojewódzkiego sądu administracyjnego w postępowanie administracyjne zakończone zaskarżoną do sądu decyzją jest możliwość wstrzymania wykonania decyzji na mocy art. 61 § 3 p.p.s.a. Stosownie do treści przepisu art. 61 § 1 tej ustawy wniesienie skargi nie wstrzymuje wykonania aktu lub czynności. Po przekazaniu sądowi skargi, sąd może na wniosek skarżącego wydać postanowienie o wstrzymaniu wykonania w całości lub w części aktu lub czynności, o których mowa w § 1, jeżeli zachodzi niebezpieczeństwo wyrządzenia znacznej szkody lub spowodowania trudnych do odwrócenia skutków (…). Dotyczy to także aktów wydanych lub podjętych we wszystkich postępowaniach prowadzonych w granicach tej samej sprawy – art. 61 § 3 p.p.s.a.Należy podkreślić ,że przedmiotem udzielenia ochrony tymczasowej, w rozumieniu wyżej wskazanego art. 61 § 3 p.p.s.a., mogą być jedynie takie akty lub czynności, które nadają się do wykonania. Przez pojęcie wykonania aktu administracyjnego należy rozumieć spowodowanie w sposób dobrowolny lub doprowadzenie w trybie przymusu państwowego (egzekucji) do takiego stanu rzeczy, który jest zgodny z rozstrzygnięciem zawartym w danym akcie. Nie każdy akt administracyjny kwalifikuje się do tak rozumianego wykonania, a co za tym idzie nie każdy wymaga wykonania. Wykonaniu podlegać mogą jedynie akty administracyjne, z którymi wiąże się dla strony obowiązek określonego działania, zaniechania lub nakaz znoszenia zachowania innych podmiotów.Wstrzymanie wykonania dotyczy sytuacji, gdy zaskarżony akt wywołuje skutki materialnoprawne. Skutków takich nie wywołuje kasacyjna decyzja organu odwoławczego przekazująca organowi pierwszego stopnia do ponownego rozpoznania. Ponadto należy wskazać, że zgodnie z przyjętym orzecznictwem wszelkie akty administracyjne odmowne nie kwalifikują się do wykonania. A zatem, skoro zaskarżona decyzja Dyrektora Izby Skarbowej nie nadaje się do wykonania, także instytucja wstrzymania przewidziana w art. 61 § 3 p.p.s.a. nie mogła w okolicznościach rozpoznawanej sprawy znaleźć zastosowania.Uznając ostatecznie, że zaskarżona decyzja w przedstawionych warunkach faktycznych i prawnych nie naruszała prawa, Wojewódzki Sąd Administracyjny wobec braku podstaw do jej usunięcia z obrotu prawnego, na mocy art. 151 p.p.s.a. oddalił skargę.O kosztach udzielonej przez Skarb Państwa nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej z urzędu orzeczono na podstawie przepisu art. 250 p.p.s.a. w zw. z § 18 ust 1 pkt 1 lit a i § 20 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 28 września 2002 r. w sprawie opłat za czynności adwokackie oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej z urzędu ( Dz.U. Nr 163, poz. 1348 ze zm.)