Sygnatura:
6343 Świadczenia pieniężne z tytuły pracy przymusowej
Hasła tematyczne:
Kombatanci
Skarżony organ:
Kierownik Urzędu do Spraw Kombatantów i Osób Represjonowanych
Data:
2010-06-21
Sąd:
Wojewódzki Sąd Administracyjny w Bydgoszczy
Treść wyniku:
Oddalono skargę
Sędziowie:
Anna Klotz /sprawozdawca/Jerzy Bortkiewicz /przewodniczący/Wiesław Czerwiński
Sentencja
Wojewódzki Sąd Administracyjny w Bydgoszczy w składzie następującym: Przewodniczący: Sędzia WSA Jerzy Bortkiewicz Sędziowie: Sędzia WSA Anna Klotz (spr.) Sędzia NSA Wiesław Czerwiński Protokolant Katarzyna Korycka po rozpoznaniu w Wydziale II na rozprawie w dniu 8 września 2010 r. sprawy ze skargi M. G. na decyzję Kierownika Urzędu do Spraw Kombatantów i Osób Represjonowanych w W. z dnia […] nr […] w przedmiocie świadczenia pieniężnego z tytułu pracy przymusowej oddala skargę.
Uzasadnienie wyroku
M. G. złożyła wniosek o przyznanie świadczenia pieniężnego określonego w ustawie z dnia 31 maja 1996 r. o świadczeniu pieniężnym przysługującym osobom deportowanym do pracy przymusowej oraz osadzonym w obozach pracy przez III Rzeszę i Związek Socjalistycznych Republik Radzieckich (Dz. U. Nr 87, poz. 395 ze zm., dalej jako: "ustawa o świadczeniu pieniężnym"). Kierownik Urzędu do Spraw Kombatantów i Osób Represjonowanych (dalej jako: "Kierownik Urzędu") decyzją z dnia 10 marca 2010 r. (znak […]), działając na podstawie art. 2 pkt 2 i art. 4 ust. 1, 2 i 4 ustawy o świadczeniu pieniężnym w zw. w wyrokiem Trybunału Konstytucyjnego z dnia 16 grudnia 2009 r., sygn. akt K 49/07 (Dz. U. z 2009 r., Nr 220, poz.1734) odmówił przyznania świadczenia pieniężnego określonego w powyższej ustawie. Po ponownym rozpatrzeniu sprawy, Kierownik Urzędu decyzją z dnia 16 kwietnia 2010 r. utrzymał w mocy wyżej określoną decyzję. Nie zgadzając się z takim rozstrzygnięciem M. G. wniosła skargę do tutejszego Sądu.Z akt sprawy wynika, że skarżąca w okresie okupacji, mając stałe miejsce zamieszkania w M. w powiecie w., wykonywała pracę przymusową w tejże miejscowości w majątku należącym do obywatela niemieckiego. W ocenie Kierownika Urzędu, nie można więc uznać, że wnioskująca o przyznanie świadczenia pieniężnego związanego z faktem deportacji do pracy przymusowej w czasie II wojny światowej, została "deportowana" w rozumieniu ustawy o świadczeniu pieniężnym. Faktu tego nie zmienia nawet wyrok Trybunału Konstytucyjnego z 16 grudnia 2009 r.(K 49/07), gdyż nie można uznać, że wykonywanie pracy przymusowej przez M. G. w pobliżu stałego miejsca zamieszkania było połączone z wysiedleniem i "wyrwaniem" z dotychczasowego środowiska w analogiczny sposób jak to miało miejsce w przypadku osób przesiedlanych do miejscowości znajdujących się w znacznej odległości od dotychczasowego miejsca zamieszkania.Uzasadniając skargę, M. G. wyjaśniła, że jako osoba małoletnia została przymusowo zabrana od rodziny do pracy przymusowej, podczas której doświadczyła wielu upokorzeń i trudów.W odpowiedzi na skargę, Kierownik Urzędu wniósł o jej oddalenie i wyjaśnił, że w rozpoznawanej sprawie podjął wszelkie kroki niezbędne do dokładnego wyjaśnienia stanu faktycznego. W świetle zaś zgromadzonego materiału dowodowego nie można uznać, że skarżąca spełniła przesłanki warunkujące przyznanie świadczenia deportacyjnego.Wojewódzki Sąd Administracyjny w Bydgoszczy zważył, co następuje:Sąd, będąc ograniczony ustawowym kryterium kontroli działalności administracji publicznej jakim jest legalność, uznał że zaskarżona decyzja nie narusza prawa. Podkreślić należy, że sąd administracyjny nie może oprzeć swoich rozstrzygnięć o względy słuszności bądź zasady współżycia społecznego, a ponadto posiada on jedynie uprawnienia kasatoryjne i sprawowanie wymiaru sprawiedliwości ogranicza tylko do zapewnienia zgodności z obowiązującym prawem działań podejmowanych przez organy administracji publicznej wobec obywateli.Zgodnie z przepisem art. 2 pkt 2 lit. a ustawy o świadczeniu pieniężnym represją w rozumieniu ustawy jest deportacja (wywiezienie) do pracy przymusowej na okres co najmniej 6 miesięcy z terytorium państwa polskiego, w jego granicach sprzed dnia 1 września 1939 r., na terytorium Trzeciej Rzeszy i terenów przez nią okupowanych w okresie wojny w latach 1939-1945. Stosownie do art. 4 ust. 1, 2 i 4 powyższej ustawy uprawnienie do świadczenia jest przyznawane decyzją Kierownika Urzędu do Spraw Kombatantów i Osób Represjonowanych na podstawie wniosku zainteresowanej osoby, zaopiniowanego przez właściwe stowarzyszenie osób poszkodowanych, i dokumentów oraz dowodów potwierdzających rodzaj i okres represji.W przywoływanym wyroku z dnia 16 grudnia 2009 r. (K 49/07) Trybunał Konstytucyjny orzekł, że art. 2 pkt 2 ustawy o świadczeniu pieniężnym w zakresie, w jakim pomija przesłankę deportacji (wywiezienia) do pracy przymusowej w granicach przedwojennego państwa polskiego, jest niezgodny z art. 32 ust. 1 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej. W pkt 4.3 uzasadnienia TK wypowiedział się, że do czasu dostosowania przepisów ustawy o świadczeniu pieniężnym do niniejszego wyroku przy rozpatrywaniu wniosków o przyznanie świadczenia deportacyjnego będą brane pod uwagę wszystkie dotychczas stosowane kryteria z wyjątkiem zakwestionowanych w niniejszym postępowaniu.Trybunał Konstytucyjny stwierdził, że ustawodawca trafnie uznał, iż wśród wszystkich osób świadczących pracę przymusową na rzecz ZSRR i III Rzeszy, szczególnie dotkliwie poszkodowane były osoby, które pracę tę świadczyły w warunkach przesiedlenia poza dotychczasowe miejsce zamieszkania. Obok niedogodności związanych z samym obowiązkiem zatrudnienia były one poddane dodatkowemu stresowi związanemu z rozłąką z najbliższymi i koniecznością samodzielnej organizacji od podstaw życia codziennego w nowym, z reguły nieprzyjaznym miejscu pobytu. Wśród czynników, które wskazują na zaostrzony charakter takiej represji w porównaniu do "zwykłej" pracy przymusowej w pobliżu dotychczasowego miejsca zamieszkania, można wymienić m.in.: niedostatek więzi społecznych z nowym otoczeniem (wrogość, nieznajomość języka), ogólnie trudniejsze warunki egzystencji (np. brak możliwości sprzedaży, czy wymiany własności pozostawionej w dotychczasowym miejscu zamieszkania, brak solidarności rodzinnej czy sąsiedzkiej), co najmniej utrudniony kontakt z rodziną i najbliższymi, trudny klimat i warunki przyrodnicze (dotyczy to zwłaszcza osób wywiezionych do części azjatyckiej ZSRR). Okoliczności te nabierają szczególnego znaczenia, jeżeli weźmie się pod uwagę, że "na roboty" wywożeni byli przede wszystkim (zwłaszcza na początku okupacji) ludzie młodzi.W świetle powyższego, uwzględniając aspekt geograficzny, należy uznać, że skarga nie zasługuje na uwzględnienie. W rozpoznawanej sprawie nie miała miejsca deportacja, a więc przymusowe wywiezienie. Sam fakt świadczenia przez skarżącą, jako osobę małoletnią, w czasie okupacji przymusowej pracy w gospodarstwie należącym do Niemca nie stanowi deportacji w rozumieniu ustawy o świadczeniu pieniężnym. Biorąc zaś pod uwagę, że nawet uwzględniając wskazania zawarte w powyższym wyroku TK, fakt deportacji ma wciąż znaczenie warunkujące przyznanie świadczenia pieniężnego. W przypadku skarżącej nie można było przyznać wspomnianego świadczenia, gdyż nie została ona deportowana w wyżej opisanym znaczeniu.Zarówno zaświadczenie ZUS z 4 lutego 2010 r. oraz zeznania świadków potwierdzają pracę przymusową skarżącej w majątku Niemca w M. od 1940 do 1945 roku. Fakt ten potwierdza również wyrok Sądu Pracy i Ubezpieczeń Społecznych – Sądu Wojewódzkiego w Bydgoszczy z dnia 21 sierpnia 1991 r. sygn. akt […].Skarżąca we wniosku o przyznanie świadczenia wskazała jako miejsce zamieszkania na terytorium RP w dniu 1 września 1939 r. miejscowość M., powiat W. w województwie p.. Oznacza to, że nie była ona deportowana, a więc siłą wyrwana z dotychczasowego środowiska i wywieziona w miejsce odległe, lecz w tej samej miejscowości przymusowo wykonywała pracę.W rozpoznawanej sprawie, w ocenie Sądu, organ administracji nie dopuścił się naruszenia prawa, które mogłoby skutkować uchyleniem zaskarżonej decyzji. Stan faktyczny sprawy jest bezsporny i wynika ze zgromadzonych w toku postępowania administracyjnego dokumentów. Zasadnie organ administracji przyjął, iż zamieszkiwanie przed wojną w miejscowości, w której w czasie okupacji otrzymano nakaz pracy przymusowej stanowi przesłankę negatywną do przyznania stronie świadczenia. Podkreślić zaś jeszcze raz należy, iż sam fakt wykonywania pracy przymusowej bez deportacji (wywiezienia) na terytorium Trzeciej Rzeszy i terenów przez nią okupowanych w okresie wojny w latach 1939 – 1945, nie wypełnia dyspozycji art. 2 pkt 2 lit. a ustawy o świadczeniu pieniężnym. Wobec tego, że skarżąca pracowała przymusowo w tej samej miejscowości, w której zamieszkiwała przed wojną, nie można stwierdzić, iż została z niej wywieziona (deportowana).W ocenie Sądu w rozpoznawanej sprawie postępowanie administracyjne przeprowadzone zostało z poszanowaniem zasady prawdy obiektywnej sformułowanej w art. 7 ustawy z dnia 14 czerwca 1960 r. – Kodeks postępowania administracyjnego (tekst jedn. Dz. U. z 2000 r. Nr 98, poz. 1071 ze zm., dalej jako: "k.p.a."). Materiał dowodowy zebrany i rozpatrzony został, zgodnie z art. 77 § 1 k.p.a., w sposób wyczerpujący, a organ dokonał oceny całokształtu materiału dowodowego w granicach swobodnego uznania administracyjnego, zgodnie z art. 80 k.p.a.Mając powyższe na uwadze Wojewódzki Sąd Administracyjny w Bydgoszczy, z mocy art. 151 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. – Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (Dz. U. Nr 153, poz. 1270 ze zm.), oddalił skargę jako niezasadną.