Sygnatura:
6119 Inne o symbolu podstawowym 611
Hasła tematyczne:
Prawo pomocy
Skarżony organ:
Dyrektor Izby Skarbowej
Data:
2010-04-08
Sąd:
Wojewódzki Sąd Administracyjny w Opolu
Treść wyniku:
Odmówiono przyznania prawa pomocy
Sędziowie:
Krzysztof Błasiak /przewodniczący sprawozdawca/

Sentencja

Referendarz sądowy w Wojewódzkim Sądzie Administracyjnym w Opolu – Krzysztof Błasiak po rozpoznaniu 2 czerwca 2010 r. na posiedzeniu niejawnym wniosku o przyznanie prawa pomocy w zakresie zwolnienia od kosztów sądowych oraz ustanowienia adwokata w sprawie ze skargi T. K. na decyzję Dyrektora Izby Skarbowej w Opolu z 6 stycznia 2010 r. Nr […] w przedmiocie odpowiedzialności spadkobiercy za zaległości w zryczałtowanym podatku dochodowym od osób fizycznych za 2005 r. od przychodu ze sprzedaży nieruchomości p o s t a n a w i a odmówić przyznania prawa pomocy

Uzasadnienie wyroku

Przedmiotem skargi T. K. jest decyzja Dyrektora Izby Skarbowej w Opolu z 6 stycznia 2010 r. Nr […] w zakresie odpowiedzialności spadkobiercy za zaległości w ryczałtowanym podatku dochodowym od osób fizycznych za 2005 r. od przychodu ze sprzedaży nieruchomości. W związku z tym skarżąca na etapie wniesienia skargi do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Opolu zobowiązana jest – zgodnie z postanowieniami § 2 ust. 3 pkt 12 rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 16 grudnia 2003 r. w sprawie wysokości oraz szczegółowych zasad pobierania wpisu w postępowaniu przed sądami administracyjnymi ( Dz. U. Nr 221, 2193 ) – do uiszczenia wpisu od skargi w kwocie 500 zł. Na dalsze koszty jakie mogą mieć miejsce w przedmiotowej sprawie składają się opłata kancelaryjna za sporządzenie uzasadnienia wyroku – stosownie do zapisów § 2 rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 16 grudnia 2003 r. w sprawie wysokości opłat kancelaryjnych pobieranych w sprawach sądowoadministracyjnych ( Dz. U. Nr 221, poz. 2192 ) – w kwocie 100 zł oraz wpis od skargi kasacyjnej w kwocie 250 zł ( § 3 rozporządzenia w sprawie wysokości oraz szczególnych zasad pobierania wpisu w postępowaniu przed sądami administracyjnymi ). Skarżąca na sporządzonym w dniu 3 maja 2010 r. urzędowym formularzu, o którym mowa w art. 257 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi ( Dz. U. Nr 153, poz.1270 ) – zwanej dalej ustawą, zwróciła się o przyznanie prawa pomocy w zakresie zwolnienia od kosztów sądowych w całości oraz ustanowienia adwokata.Odnośnie swojej sytuacji rodzinnej, finansowej i majątkowej skarżąca oświadczyła, iż w gospodarstwie domowym pozostaje wspólnie z synem i córką ( odpowiednio 26 lat i 34 lata ), prowadzi działalność gospodarczą, z której poniosła stratę ( nie wskazując jednak za jaki okres ), zaś na posiadany przez nią majątek składają się: lokal mieszkalny o powierzchni 140 m², dom mieszkalny, nieruchomość rolna o powierzchni 0,98 ha oraz dom do remontu.Rozpatrując na podstawie art. 258 § 2, pkt 7 ustawy wniosek o przyznanie prawa pomocy referendarz sądowy zważył, co następuje:Stosownie bowiem do art. 245 ustawy prawo pomocy może być przyznane w zakresie całkowitym, które obejmuje zwolnienie od kosztów sądowych oraz ustanowienie adwokata, radcy prawnego, doradcy podatkowego lub rzecznika patentowego, a także w zakresie częściowym, obejmującym m.in. zwolnienie tylko od opłat sądowych w całości lub w części albo tylko od wydatków albo od opłat sądowych i wydatków.Koszty sądowe obejmują opłaty sądowe i zwrot wydatków ( art. 211 ustawy ). Opłatami sądowymi są wpis i opłata kancelaryjna ( art. 212 § 1 ustawy ).Zatem wniosek skarżącego dotyczący prawa pomocy w całości należy rozpatrywać w kontekście przesłanki zawartej w art. 246 § 1, pkt 1 i 2 ustawy.Przyznanie prawa pomocy osobie fizycznej w zakresie całkowitym, zgodnie z art. 246 § 1, pkt 1 ustawy, następuje gdy osoba ta wykaże, że nie ma żadnych środków na poniesienie jakichkolwiek kosztów postępowania.Natomiast przyznanie prawa pomocy osobie fizycznej w zakresie częściowym, zgodnie z art. 246 § 1, pkt 2 ustawy, następuje gdy osoba ta wykaże, że nie jest w stanie ponieść pełnych kosztów postępowania, bez uszczerbku utrzymania koniecznego dla siebie i rodziny.Treść powołanych wyżej przepisów wskazuje, iż prawo pomocy w tym zakresie stanowi instytucję wyjątkową i dlatego udzielenie tego prawa może nastąpić jedynie w sytuacjach szczególnych. Przyznanie prawa pomocy w zakresie całkowitym ( art. 246 § 1, pkt 1 ustawy ) winno być bowiem stosowane do osób żyjących w skrajnym ubóstwie ( przykładowo do osób zaliczanych do bezrobotnych bez prawa do zasiłku lub osób ze względu na okoliczności życiowe pozbawione całkowicie środków do życia ). Natomiast przyznanie prawa pomocy w zakresie częściowym ( art. 246 § 1, pkt 2 ustawy ) dotyczyć będzie osób charakteryzujących się ubóstwem w takim stopniu, że zapłata kosztów sądowych w określonej wysokości mogłaby spowodować utratę możliwości zaspokojenia podstawowych potrzeb egzystencji tych osób oraz ich rodzin. Oznacza to w tym przypadku, że przy rozpatrywaniu wniosku o prawo pomocy winno się uwzględniać, z jednej strony wysokość obciążeń finansowych jakie strona jest zobowiązana ponieść w konkretnym postępowaniu, z drugiej zaś strony jej możliwości finansowe. Jak bowiem zostało stwierdzone w postanowieniu Naczelnego Sądu Administracyjnego z dnia 6 października 2004 r. ( GZ 71/04, ONSA i WSA 2005, nr 1, poz. 8 ) "udzielenie stronie prawa pomocy w postępowaniu przed sądem administracyjnym jest formą jej dofinansowania z budżetu państwa i przez to powinno się sprowadzać do wypadków, w których zdobycie przez stronę środków na sfinansowanie udziału w postępowaniu sądowym jest rzeczywiście, obiektywnie niemożliwe ".Z kolei zgodnie z art. 255 ustawy jeżeli oświadczenie strony zawarte we wniosku, o którym mowa w art. 252, okaże się niewystarczające do oceny jej rzeczywistego stanu majątkowego i możliwości płatniczych oraz stanu rodzinnego lub budzi wątpliwości, strona jest obowiązana złożyć na wezwanie, w zakreślonym terminie, dodatkowe oświadczenie lub przedłożyć dokumenty źródłowe dotyczące jej stanu majątkowego, dochodów lub stanu rodzinnego.W ocenie referendarza informacje przedstawione przez skarżącą we wniosku o przyznanie prawa pomocy były niewystarczające do oceny jej rzeczywistej sytuacji majątkowej, finansowej i rodzinnej, w związku z czym, działając na podstawie art. 255 ustawy, pismem z 13 maja 2010 r. wezwano ją do przekazania w terminie siedmiu dni od dnia otrzymania wezwania:- deklaracji podatkowych dla celów opodatkowania podatkiem dochodowym od osób fizycznych za styczeń, luty, marzec i kwiecień 2010 r. ( PIT-5L ), a także deklaracji podatkowych ( VAT-7 ) za styczeń, luty, marzec i kwiecień 2010 r.,- szczegółowej informacji co do sytuacji rodzinnej wnioskodawczyni, tj. czy jej dzieci wykazane we wniosku o przyznanie prawa pomocy jako osoby pozostające z nią we wspólnym gospodarstwie domowym rzeczywiście prowadzą z nią gospodarstwo domowe oraz czy i w jakiej wysokości uzyskują dochody,- szczegółowej informacji odnośnie statusu prawnego oraz pożytków ( dochodów ) z wykazanych we wniosku o przyznanie prawa pomocy nieruchomości rolnej, budynków mieszkalnych i lokalu mieszkalnego osiąganych przez wnioskodawczynie i jej rodzinę,- szczegółowej informacji na temat ponoszonych w jej gospodarstwie domowym kosztów na bieżące utrzymanie ( tj. z wyodrębnieniem na poszczególne pozycje, w tym pozycje dotyczące kosztów utrzymania mieszkania ) wraz dokumentami potwierdzającymi fakt i wysokość ich poniesienia,- wyciągów i odpisów z kont i lokat bankowych jej oraz osób pozostających z nią we wspólnym gospodarstwie domowym za ostatnie trzy miesiące.W odpowiedzi skarżąca jedynie w części zastosowała się do wezwania, przedkładając pismo sporządzone w dniu 24 maja 2010 r., w którym zawarła informację odnośnie swojego stanu cywilnego, zaległości z tytułu podatku od nieruchomości, sytuacji rodzinnej i finansowej dzieci, kosztów utrzymania domu oraz zadłużenia na koncie swoim i dzieci, a także załączając kserokopie zeznania o wysokości osiągniętego dochodu ( poniesionej straty ) w roku podatkowym 2009 ( PIT-36L ) i deklaracji podatkowych ( PIT-5 ) od stycznia do marca 2010 r. Szczególnie istotny dla oceny opisanej przez skarżącą sytuacji majątkowej i finansowej oraz wiarygodności podanych przez nią w tym względzie jest brak wyciągów i odpisów z kont i lokat bankowych jej i osób pozostających z nią we wspólnym gospodarstwie domowym za ostatnie trzy miesiące, szczegółowej informacji na temat ponoszonych w jej gospodarstwie domowym kosztów na bieżące utrzymanie z wyodrębnieniem na poszczególne pozycje ( w tym pozycje dotyczące kosztów utrzymania mieszkania ) wraz dokumentami potwierdzającymi fakt i wysokość poniesienia tych wydatków oraz deklaracji podatkowych ( VAT-7 ) za styczeń, luty, marzec i kwiecień 2010 r. Nie przedkładając tych dokumentów skarżąca nie uwiarygodniła m.in. informacji odnośnie kosztów utrzymania domu, dochodów dzieci, zasobów pieniężnych na kontach bankowych swoim i dzieci. Natomiast nie przekazując szczegółowej informacji odnośnie kosztów bieżącego utrzymania ( pomimo wezwania w tym zakresie ) skarżąca sprawiła, iż obraz jej sytuacji finansowej jest niepełny, podważając dodatkowo zasadność wniosku o przyznanie prawa pomocy. Zatem w sytuacji gdy skarżąca nie przekazał dowodów mogących obrazować w pełni wiarygodną sytuację finansową i majątkową jej i rodziny należało uznać, iż nie wykazała, że spełnia przesłanki określone w art. 246 § 1 ustawy. W tym względzie należałoby powołać stanowisko Naczelnego Sądu Administracyjnego zawarte w postanowieniu z dnia 18.06.2004 r., w którym podkreślił, iż ciężar dowodu co do okoliczności uzasadniających przyznanie prawa pomocy spoczywa na składającym wniosek, albowiem do uwzględnienia wniosku nie wystarczy ogólnikowe stwierdzenie o trudnej sytuacji tej osoby ( FZ 165/04, niepubl. ). Również w szeregu innych orzeczeniach NSA podkreśla się, iż na osobie ubiegającej się o przyznanie prawa pomocy spoczywa obowiązek wykazania trudnej sytuacji ( Sygn. akt: II FZ470/05, II FZ 834/05, II FZ 875/05, II OZ 348/05, II OZ 412/05 ). Przy tym należy podkreślić, iż to, że skarżąca nie wykazała przesłanek uzasadniających przyznanie jej prawa pomocy w żądanym zakresie jest konsekwencją jej działania. Nie dopełniła ona bowiem w sposób należyty ciążącego na niej obowiązku rzetelnego i wyczerpującego zaprezentowania swojej sytuacji finansowej, a także udokumentowania powołanych we wniosku o przyznanie prawa pomocy okoliczności, szczególnie gdy pismem z 13 maja 2010 r. została do tego wezwana. Poza tym należy nadmienić, że o ile nie przeprowadzenie, w oparciu o przepis art. 255 ustawy, postępowania uzupełniającego co do rzeczywistego stanu majątkowego i możliwości płatniczych strony, w sytuacji, gdy okoliczności przedstawione we wniosku budzą wątpliwości, jest istotną wadą postanowienia skutkującą jego uchyleniem, o tyle uchylenie się strony od obowiązków nałożonych w toku takiego postępowania należy uznać za przeszkodę wykluczającą uprawdopodobnienie informacji wskazanych we wniosku o przyznanie prawa pomocy ( por. postanowienie NSA z 5.09.2005 r., II FZ 414/05; postanowienie NSA z 14.09.2005 r., II FZ 575/05; postanowienie NSA z 10.01.2008 r., II FZ 540/07 niepubl. ).Poza opisanym wyżej powodem odmowy przyznania prawa pomocy należy dodatkowo wskazać, iż z części przekazanych dokumentów wynika potencjał do gromadzenia przez skarżącą znacznych środków finansowych w sposób ciągły.Otóż z zeznania podatkowego za 2009 r. ( PIT-36L ) wynika, iż za ten okres skarżąca osiągnęła przychód z działalności gospodarczej w wysokości 972.906,62 zł ( dochód w kwocie 104.525,12 zł ), zaś na podstawie deklaracji PIT-5L ustalono, że w okresie od 1.01.2010 r. do 31.03.2010 r., prowadząc działalność gospodarczą uzyskała przychody w wysokości 169.007, 56 zł ( z czego w ostatnim badanym okresie tj. w marcu 2010 r. wyniosła 64.084,54 zł ) przy kosztach w wysokości 163.926,36 zł. Oznacza to, iż koszty jakie zobligowana jest ponieść w niniejszej sprawie stanowią znikomą część środków pieniężnych, którymi obraca, tym samym wskazując na brak podstaw do zastosowania wobec skarżącej instytucji przeznaczonych dla ludzi ubogich jakim jest instytucja prawa pomocy.Mając na względzie powyższe, na podstawie art. 258 § 2, pkt 7 w/w ustawy, orzeczono jak w sentencji.