Sygnatura:
6200 Choroby zawodowe
Hasła tematyczne:
Inspekcja sanitarna
Skarżony organ:
Wojewódzki Inspektor Sanitarny
Data:
2010-06-09
Sąd:
Wojewódzki Sąd Administracyjny w Lublinie
Treść wyniku:
Uchylono decyzję I i II instancji
Sędziowie:
Jerzy DrwalJerzy Marcinowski /przewodniczący sprawozdawca/Maria Wieczorek

Sentencja

Wojewódzki Sąd Administracyjny w Lublinie w składzie następującym: Przewodniczący Sędzia NSA Jerzy Marcinowski (sprawozdawca), Sędziowie Sędzia WSA Jerzy Drwal,, Sędzia NSA Maria Wieczorek-Zalewska, Protokolant Asystent sędziego Adam Traczyk, po rozpoznaniu w Wydziale III na rozprawie w dniu 21 września 2010 r. sprawy ze skargi E. J. na decyzję Państwowego Wojewódzkiego Inspektora Sanitarnego z dnia […] kwietnia 2010 r. nr […] w przedmiocie choroby zawodowej uchyla zaskarżoną decyzję oraz poprzedzająca ją decyzję Państwowego Powiatowego Inspektora Sanitarnego z dnia […] marca 2010 r. numer […].

Uzasadnienie wyroku

Państwowy Wojewódzki Inspektor Sanitarny decyzją z dnia […] kwietnia 2010 r., Nr […], po rozpatrzeniu odwołania E. J. od decyzji Państwowego Powiatowego Inspektora Sanitarnego z dnia […] marca 2010 r., znak: […] o braku podstaw do stwierdzenia choroby zawodowej "przewlekłej choroby obwodowego układu nerwowego wywołanej sposobem wykonywania pracy – zespołu cieśni w obrębie nadgarstka" – utrzymał w mocy zaskarżoną decyzję.W uzasadnieniu podniesiono, że skarżąca w okresie od 1.07.1969 r. do 21.07.1973 r. pracowała na stanowisku młodszego kucharza, od 1.08.1979 r. do 30.04.1982 r. na stanowisku starszego referenta ds. rozliczeń transportowych, od 1.03.1983 r. do 30.11.1997 r. na stanowisku inspektora ds. podatkowych, a od 1.12.1997 r. do 29.03.2008 r. na stanowisku inspektora ds. finansowych w Urzędzie Gminy.Według Kierownika Sekcji Higieny Pracy Powiatowej Stacji Sanitarno-Epidemiologicznej sporządzającego ocenę narażenia zawodowego – E. J. była narażona przy wykonywaniu swojej pracy na obciążenie stawów nadgarstkowych przy pisaniu na maszynie i liczeniu na maszynie liczącej. Od 1998 r., po wyposażeniu stanowiska w komputer i kalkulator elektryczny narażenie uległo zmniejszeniu.Organ II instancji stwierdził, że na podstawie analizy wykonywanej przez skarżącą pracy, nie ma podstaw do uznania związanych z nią czynności (ruchów) za monotypowe, obciążające nadgarstki, ani też do uznania, że praca wykonywana była w pozycji wymuszonej.Ruchy monotypowe, są to szybko powtarzane, wielokrotnie w czasie zmiany roboczej ruchy dłoni w czasie maksymalnego naprzemiennego zginania i prostowania w nadgarstku, połączone z dużym naciskiem dłoni. Do tego rodzaju ruchów nie należy ręczne pisanie, dorywcze pisanie na maszynie, czy też liczenie na maszynie przerywane szeregiem innych prac.W jednostce orzeczniczej pierwszego stopnia, tj. w Wojewódzkim Ośrodku Medycyny Pracy (dalej jako WOMP) na podstawie wywiadu lekarskiego, specjalistycznego badania lekarskiego, badań laboratoryjnych i pracownianych, RTG kręgosłupa szyjnego oraz dostarczonej przez badaną dokumentacji medycznej z wcześniejszego leczenia, w tym leczenia szpitalnego w lutym 2007 r. i w czerwcu 2009 r., wydano orzeczenie nr […] z dnia […] grudnia 2009 r., w którym nie rozpoznano u E. J. choroby zawodowej.W orzeczeniu tym stwierdzono, że skarżąca w okresie od 20.09.1994 r. do 10.09.2009 r. była leczona z powodu zmian zwyrodnieniowych w zakresie dłoni i stóp, kręgosłupa szyjnego i lędźwiowo-krzyżowego. W ocenie lekarza orzecznika zespół cieśni nadgarstka jako schorzenie pozazawodowe może występować w chorobach, na które leczona była E. J.. Jednocześnie wskazano, że gdyby przyjąć ocenę narażenia zawodowego dokonaną przez Kierownika Sekcji Higieny Pracy PSSE za prawidłową, to narażenie na obciążenie stawów nadgarstkowych trwało według tej oceny tylko do 1998 r. Nie można więc łączyć rozpoznanego i leczonego operacyjnie zespołu cieśni w obrębie nadgarstka lewego i prawego z pracą wykonywaną po 1998 r., a tym samym nie ma podstaw do łączenia rozpoznanego schorzenia nadgarstków z warunkami pracy.Choroby zawodowej u skarżącej nie rozpoznano również w jednostce orzeczniczej drugiego stopnia tj. w Instytucie Medycyny Pracy (dalej jako IMP). Z orzeczenia lekarskiego z dnia lutego 2010 r., nr wynika, że u E. J. potwierdzono elektrofizjologiczne i kliniczne cechy zespołu cieśni nadgarstka, jednak nie znaleziono podstaw do uznania etiologii zawodowej rozpoznanego schorzenia.Zdaniem organu II instancji – nawet przyjmując "błędną ocenę kierownika Oddziału Higieny Pracy PSSE o istnieniu takich warunków do roku 1998", to wystąpienie udokumentowanych objawów po okresie ustalonym w poz. 20 pkt 1 rozporządzenia nie daje podstaw do uznania zawodowego charakteru rozpoznanego schorzenia. Mając na uwadze treść orzeczeń lekarskich obu jednostek orzeczniczych, brak narażenia zawodowego na ruchy monotypowe obciążające nadgarstki, rozpoznanie u odwołującej się zaburzeń hormonalnych oraz choroby zwyrodnieniowej kręgosłupa organ odwoławczy stwierdził, że decyzja pierwszoinstancyjna o braku podstaw do stwierdzenia u skarżącej choroby zawodowej "zespołu cieśni nadgarstka" jest prawidłowa.Skargę sądową na powyższą decyzję złożyła E. J. W uzasadnieniu skargi podniosła, że istniejące u niej cechy obustronnego zespołu cieśni nadgarstka powstały na skutek wielogodzinnej, codziennej obsługi maszyn liczących, a zaostrzenie choroby wystąpiło przy pracy z komputerem. Trzy zabiegi operacyjne, które przeszła były przeprowadzone podczas urlopu wypoczynkowego i nie usunęły schorzenia, tylko złagodziły dolegliwości bólowe.W odpowiedzi na skargę Państwowy Wojewódzki Inspektor Sanitarny wnosił o jej oddalenie, podtrzymując argumentację przytoczoną w uzasadnieniu zaskarżonej decyzji.Sąd zważył, co następuje:Skarga zasługuje na uwzględnienie.Zgodnie z treścią art. 2351 Kodeksu pracy, za chorobę zawodową uważa się chorobę wymienioną w wykazie chorób zawodowych, jeżeli w wyniku oceny warunków pracy można stwierdzić bezspornie lub z wysokim prawdopodobieństwem, że została ona spowodowana działaniem czynników szkodliwych dla zdrowia występujących w środowisku pracy albo w związku ze sposobem wykonywania pracy, zwanych "narażeniem zawodowym".O stwierdzeniu choroby zawodowej decyduje zachowanie dwóch wymogów, a mianowicie: zamieszczenie schorzenia w wykazie chorób zawodowych stanowiącym załącznik do rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 30 czerwca 2009 r. (Dz. U. Nr 105, poz. 869 – zwanego dalej w skrócie rozporządzeniem) oraz ustalenie związku przyczynowego pomiędzy powstaniem tej choroby a oddziaływaniem czynników szkodliwych występujących w środowisku pracy lub sposobem wykonywania pracy.Niesporne jest, że u E. J. rozpoznano zespół cieśni w obrębie nadgarstków, który został wymieniony pod poz. 20 pkt 1 Załącznika do rozporządzenia.Organy sanitarne obowiązane więc były do ustalenia, czy powyższe schorzenie pozostaje – bezspornie lub z wysokim prawdopodobieństwem, w związku ze sposobem wykonywania pracy przez skarżącą w okresie od 1.03.1983 r. do 29.02.2008 r.Zgodnie z treścią § 8 ust. 1 rozporządzenia decyzję o stwierdzeniu choroby zawodowej albo decyzję o braku podstaw do stwierdzenia choroby zawodowej wydaje się na podstawie materiału dowodowego, a w szczególności danych zawartych w orzeczeniu lekarskim oraz formularzu oceny narażenia zawodowego pracownika lub byłego pracownika.Orzeczenie lekarskie wydawane przez lekarza uprawnionego ma więc zasadnicze znaczenie w postępowaniu w przedmiocie choroby zawodowej. Z kolei – podstawę wydania owego orzeczenia stanowią wyniki przeprowadzonych badań lekarskich i pomocniczych, dokumentacja medyczna pracownika lub byłego pracownika, dokumentacja przebiegu zatrudnienia oraz ocena narażenia zawodowego, którym lekarz orzecznik jest związany.W przedmiotowej sprawie, taka ocena narażenia zawodowego została sporządzona w określony przepisami sposób, w dniu […] lipca 2009 r. przez Kierownika Sekcji Higieny Pracy PSSE , w związku ze zgłoszeniem podejrzenia choroby zawodowej. W karcie stwierdzono, że E. J. wykonywała czynności zawodowe w wymuszonej pozycji ciała, co powodowało napięcie mięśni. Długotrwałe, monotypowe ruchy podczas wykonywania poszczególnych czynności (pisanie, liczenie na maszynach) powodowały obciążenie kończyn górnych – głównie nadgarstka i stawu łokciowego. Okres narażenia zawodowego na czynniki, które wskazuje się jako przyczynę choroby zawodowej określono na 26 lat 8 miesięcy.Powyższe ustalenia zakwestionował WOMP stwierdzając, że warunki pracy, mogące być przyczyną powstania zespołu cieśni nadgarstka muszą być udokumentowane narażeniem na wykonywanie ruchów monotypowych, tzn. wielokrotnie powtarzanymi w czasie zmiany roboczej ruchami dłoni w maksymalnym zginaniu i prostowaniu nadgarstka, połączonymi z dużym naciskiem dłoni. W przypadku skarżącej – praca wykonywana od 1998 r., do takich nie należy. Nie można więc łączyć rozpoznanego i leczonego operacyjnie zespołu cieśni kanału nadgarstka lewego i prawego z wykonywaną pracą zawodową po 1998 r.W orzeczeniu lekarskim wydanym w IMP również podważono prawidłowość opisu stanowiska pracy E. J., zawartego w karcie oceny narażenia zawodowego. Poczyniono w tym zakresie własne ustalenia stwierdzając, że analiza czynności zawodowych badanej wykazała, że będąc zatrudnioną na stanowisku inspektora ds. podatkowych oraz inspektora ds. finansowych, nie pracowała w warunkach mogących przyczynić się do powstania zespołu cieśni nadgarstka, nie była ona bowiem narażona na wykonywanie monotypowych (wielokrotnie powtarzanych w czasie zmiany roboczej) ruchów dłoni w maksymalnym zginaniu i prostowaniu nadgarstka.W ocenie sądu, skoro ocena narażenia zawodowego – sporządzana w określony przepisami sposób jest jednym z istotnych elementów, na podstawie których wydawane jest orzeczenie lekarskie – to nie można przyjąć za prawidłowe stanowiska lekarza orzecznika, który kwestionuje ustalenia poczynione w karcie oceny narażenia zawodowego. To rolą oceny narażenia zawodowego jest określenie przez podmiot uprawniony, m.in. warunków pracy, mogących spowodować chorobę zawodową.Karta oceny narażenia zawodowego sporządzona według wzoru zawartego w Załączniku Nr 4 do rozporządzenia Ministra Zdrowia z dnia 1 sierpnia 2002 r. w sprawie sposobu dokumentowania chorób zawodowych i skutków tych chorób (DZ. U. Nr 132, poz. 1121) stanowi elementarny dowód – wiążący zarówno lekarza orzecznika przy wydawaniu orzeczenia, jak i właściwy organ inspekcji sanitarnej przy wydawaniu decyzji w zakresie chorób zawodowych ( § 6 ust. 1, § 8 ust. 1 rozporządzenia).Lekarz orzecznik nie jest zatem uprawniony do kwestionowania ustaleń zawartych w karcie oceny narażenia zawodowego. Jeśli zaś uzna, że zakres informacji zawartych w tym dokumencie jest niewystarczający, powinien wystąpić do uprawnionych podmiotów o ich uzupełnienie ( § 6 ust. 5 rozporządzenia).W uzasadnieniu orzeczenia IMP znajduje się stwierdzenie, że za pozazawodową etiologią schorzenia skarżącej przemawiają: zaburzenia hormonalne oraz choroba zwyrodnieniowa kręgosłupa. W aktach administracyjnych brak jest jakiejkolwiek dokumentacji medycznej, poprzedzającej wydanie orzeczeń lekarskich.Wydane w niniejszej sprawie orzeczenia obu jednostek, zawierające lakoniczne i nieprecyzyjne stwierdzenia nie mogą być uznane za wystarczający dowód do wydania rozstrzygnięcia o odmowie stwierdzenia choroby zawodowej, a tym samym stanowić podstawy do wydania zaskarżonej decyzji. Orzeczenia jednostek orzeczniczych właściwych do rozpoznawania chorób zawodowych powinny być umotywowane w sposób zrozumiały dla stron, organów orzekających, a także dla sądu, który nie posiada wiedzy medycznej, a obowiązany jest ocenić, czy wydane na podstawie takich orzeczeń decyzje są zgodne z prawem (por. wyrok NSA z dnia 15 kwietnia 1998 r., sygn. akt I SA 2074/97).Z uzasadnienia decyzji pierwszoinstancyjnej wynika, że została ona podjęta na podstawie orzeczeń lekarskich o braku podstaw do rozpoznania choroby zawodowej wystawionych przez WOMP i IMP. Organ nie przywołał natomiast w treści uzasadnienia karty oceny narażenia zawodowego, nie odniósł się w ogóle do jej treści.Dopiero organ odwoławczy w uzasadnieniu zaskarżonej decyzji przywołał poczynione w karcie oceny narażenia zawodowego ustalenia, podnosząc wszakże (w sposób nieuprawniony), że w jego ocenie oraz w ocenie IMP jest ona błędna. Uznał, że nie ma podstaw do zakwalifikowania czynności wykonywanych przez skarżącą za ruchy monotypowe obciążające nadgarstki, ani uznania, że praca była wykonywana w pozycji wymuszonej.Zdaniem sądu, organ II instancji nie miał uprawnień do podważania ustaleń poczynionych przez Kierownika Sekcji Higieny Pracy Powiatowej Stacji Sanitarno-Epidemiologicznej w karcie oceny narażanie zawodowego, ani też do formułowania własnych opinii w tym względzie.Skoro zaskarżona decyzja oraz poprzedzająca ją decyzja pierwszoinstancyjna zapadły z naruszeniem wskazanych wyżej przepisów postępowania, a nadto z naruszeniem art. art. 7, 77 § 1 i 80 k.p.a. w stopniu mogącym mieć istotny wpływ na wynik sprawy, przeto podlegały one uchyleniu.Rozpatrując ponownie sprawę, organy decyzyjne przeprowadzą w sposób prawidłowy postępowanie na podstawie przepisów rozporządzenia – z tym, że przy wydawaniu orzeczeń przez jednostki orzecznicze i decyzji nie mogą być brane pod uwagę orzeczenia lekarskie uzyskane w dotychczasowym postępowaniu, z uwagi na stwierdzone wady.W pierwszej kolejności Państwowy Powiatowy Inspektor Sanitarny skieruje skarżącą na badania w celu wydania orzeczenia o ewentualnym rozpoznaniu choroby zawodowej do jednostki orzeczniczej, o której mowa w § 5 ust. 2 rozporządzenia.Dalsze postępowanie uzależnione jest od treści wydanego orzeczenia lekarskiego i ewentualnych wniosków składanych przez E. J. Organ I instancji będzie miał na uwadze, że stosownie do § 8 ust. 2 rozporządzenia, jeśli uzna, że materiał dowodowy jest niewystarczający do wydania decyzji może żądać od lekarza, który wydał orzeczenie lekarskie dodatkowego uzasadnienia orzeczenia lub wystąpić do jednostki orzeczniczej II stopnia o dodatkową konsultację oraz podjąć inne czynności niezbędne do uzupełnienia materiału dowodowego.Z tych względów, należało orzec jak w sentencji na podstawie art. 145 § 1 pkt 1 lit. c) oraz art. 135 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. – Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (Dz. U. Nr 153, poz. 1270 ze zm.).