Sygnatura:
645 Sprawy nieobjęte symbolami podstawowymi 601 644 oraz od 646-652
Hasła tematyczne:
Odrzucenie skargi
Skarżony organ:
Minister Gospodarki Pracy i Polityki Społecznej
Data:
2010-02-23
Sąd:
Wojewódzki Sąd Administracyjny w Warszawie
Treść wyniku:
Odrzucono skargę
Sędziowie:
Bożena Więch-Baranowska /przewodniczący sprawozdawca/

Sentencja

Wojewódzki Sąd Administracyjny w Warszawie w składzie następującym: Przewodniczący Sędzia WSA Leszek Kamiński, , Sędzia WSA Jolanta Augustyniak – Pęczkowska, Sędzia WSA Bożena Więch – Baranowska (spr.), Protokolant Katarzyna Zychora, po rozpoznaniu na rozprawie w dniu 7 maja 2010 r. sprawy ze skargi S. K. na decyzję Ministra Pracy i Polityki Społecznej z dnia […] znak […] w przedmiocie odmowy stwierdzenia nieważności decyzji postanawia: odrzucić skargę

Uzasadnienie wyroku

Decyzjami z dnia […],[…], oraz […] Zakład Ubezpieczeń Społecznych obciążył S. K. obowiązkiem zwrotu nienależnie pobranych świadczeń rentowych. Sąd Okręgowy Sąd Ubezpieczeń Społecznych w S. wyrokiem z dnia 3 sierpnia 2006 r. oddalił odwołanie skarżącego od powyższych rozstrzygnięć. Skarżący wniósł apelację od tego wyroku, która jako złożona z przekroczeniem terminu została odrzucona postanowieniem Sądu Okręgowego z dnia […] sygn. akt […]. Postanowieniem z dnia […] Sąd Apelacyjny oddalił zażalenie na w/w postanowienie.Pismem z dnia 11 lipca 2007r. skarżący, odwołując się do art. 157 § 2 k.p.a. i art. 156 k.p.a. zwrócił się do Ministra Pracy i Polityki Społecznej z wnioskiem o stwierdzenie nieważności decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddział w S. z dnia […],[…] oraz […] dotyczących zwrotu świadczeń rentowych rozliczanych rocznie z tytułu osiągania przychodów. W uzasadnieniu wniosku podnoszono, że decyzje te zostały wydane bez jakiejkolwiek podstawy prawnej.[…] Minister Pracy i Polityki Społecznej decyzją znak: […] odmówił stwierdzenia nieważności kontrolowanych decyzji uznając, że nie są one dotknięte wadą wymienioną w art. 156 § 1 pkt 2 kpa.Organ wskazał, że zgodnie z ustawa z dnia 30 października 2002r. o ubezpieczeniu społecznym z tytułu wypadków przy pracy i chorób zawodowych (Dz. U. Nr. 199, poz. 1673, z późn. zm.) do rent z tytułu niezdolności do pracy spowodowanej wypadkiem przy pracy lub chorobą zawodową, od dnia 1 stycznia 2003r. mają zastosowanie ogólne zasady zawieszania prawa do rent lub zmniejszania ich wysokości w związku z osiąganiem przychodu, wynikające z ustawy z dnia 17 grudnia 1998r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (Dz. U. z 2004r. Nr. 39, poz. 353, z późn. zm.). Przychodem powodującym zawieszenie prawa do renty z tytułu wypadku przy pracy lub choroby zawodowej lub zmniejszenie wysokości świadczeń jest przychód z tytułu działalności podlegającej obowiązkowi ubezpieczenia społecznego (zatrudnienie, służba lub inna praca zarobkowa albo prowadzenie działalności gospodarczej).Stosownie do postanowień art. 50 ust. 1 i 3 ustawy wypadkowej, renty z tytułu niezdolności do pracy, renty szkoleniowe oraz renty rodzinne, przyznane na podstawie przepisów wymienionych w art. 61 ustawy stają się rentami w rozumieniu nowej ustawy. Na Zakład Ubezpieczeń Społecznych nałożony został ustawowy obowiązek poinformowania osób pobierających takie renty, przyznane na podstawie przepisów dotychczasowych o obowiązujących od 1 stycznia 2003r. warunkach pobierania świadczeń w związku z osiąganiem przychodów.Poczynając od 1 stycznia 2003r. prawo do renty z tytułu niezdolności do pracy spowodowanej wypadkiem przy pracy lub chorobą zawodową a także renty rodzinnej wypadkowej podlega zawieszeniu w przypadku osiągania przychodu przekraczającego 130% przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia. Dla osób, które osiągają przychody wyższe niż 70% przeciętnego wynagrodzenia, nie przekraczające jednak 130% tego wynagrodzenia, renty podlegają zmniejszeniu. W przypadku osiągania przychodu nie przekraczającego 70% przeciętnego wynagrodzenia renta z tytułu niezdolności do pracy oraz renta oraz renta rodzinna wypłacana jest w pełnej wysokości, zgodnie z art. 104 ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych.Wobec więc wejścia w życie z dniem 1 stycznia 2003r. przepisów ustawy wypadkowej, regulujących odmiennie od dotychczasowych, zasady pobierania świadczeń wypadkowych, organ rentowy kwestionowanymi decyzjami z dnia […], […] i […] zobowiązał Skarżącego do zwrotu nienależnie pobranych świadczeń.Zgodnie z art. 138 ustawy z 17.12.1998r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych za nienależnie pobrane świadczenia uważa się miedzy innymi świadczenia wypłacone mimo zaistnienia okoliczności powodujących ustanie lub zawieszenie prawa do świadczeń albo wstrzymanie wypłaty świadczeń w całości lub w części, jeżeli osoba pobierająca świadczenia była pouczona o braku prawa do ich pobierania.Dalej wskazano, że Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w S. decyzją z dnia […] rozliczył przychód Skarżącego za rok 2004 i ustalił kwotę nienależnie pobranego świadczenia. Zgodnie z dyspozycją art. 50 ust. 3 ustawy o ubezpieczeniu społecznym z tytułu wypadków przy pracy i chorób zawodowych Zakład Ubezpieczeń Społecznych poinformował Skarżącego – świadczeniobiorcę o obowiązujących od 1 stycznia 2003r. warunkach pobierania świadczeń w związku z osiąganiem przychodu.Decyzją z dnia 14 kwietnia 2005r. Zakład Ubezpieczeń Społecznych rozliczył przychód Skarżącego za rok 2003 i ustalił kwotę nienależnie pobranego świadczenia, zaś decyzją z dnia […] zawiesił wypłatę świadczenia z powodu osiągania przychodu w kwocie przekraczającej 130% przeciętnego wynagrodzenia.Trzecią z decyzji, których dotyczy wniosek o stwierdzenie nieważności decyzji,tj decyzją z dnia […] Zakład Ubezpieczeń Społecznych rozliczył przychód Skarżącego za rok 2005 i ustalił kwotę nienależnie pobranego świadczenia.Wniosek o ponowne rozpatrzenie sprawy złożył S. K.Po rozpoznaniu wniosku Minister Pracy i Polityki Społecznej decyzją wydaną […] znak: […] utrzymał w mocy decyzję własną z […].Minister Pracy i Polityki Społecznej raz jeszcze wskazał, że z dniem 1 stycznia 2003r. traciły moc wszystkie dotychczasowe przepisy, na których podstawie wypłacane były renty z tytułu wypadków lub chorób zawodowych. Zgodnie z art. 50 ust. 1 ustawy wypadkowej, renty z tytułu niezdolności do pracy, renty szkoleniowe i renty rodzinne, do których prawo ustalono na podstawie przepisów obowiązujących do dnia 31 grudnia 2002r., stały się z dniem 1 stycznia 2003r. świadczeniami z tej ustawy. Oznacza to, że takimi świadczeniami stały się renty z tytułu niezdolności do pracy spowodowane wypadkiem przy pracy, wypadkiem w drodze do pracy lub z pracy, chorobą zawodową, wypadkiem powstałym w szczególnych okolicznościach oraz chorobą zawodową powstałą w szczególnych okolicznościach.Niewprowadzenie do nowego systemu normy odpowiadającej art. 25a ustawy z dnia 12 czerwca 1975r. pociągnęło za sobą limitowanie możliwości zarobkowania przez rencistów niezdolnych do pracy na skutek wymienionych okoliczności.Poza tym organ ponownie podkreślił, że ustawa z dnia 30.10.2002r. art. 50 ust. 3 nałożyła na Zakład Ubezpieczeń Społecznych obowiązek poinformowania osób pobierających renty z tytułu niezdolności do pracy przyznane na podstawie przepisów obowiązujących przed 1 stycznia 2003r., a więc również na podstawie ustawy z dnia 12 czerwca 1975r. o nowych warunkach pobierania świadczeń w związku z osiąganiem przychodów. Skarżący został poinformowany o okolicznościach powodujących ustanie lub zawieszenie prawa do świadczeń; pouczenie było wyczerpujące i konkretne. Rodziło też po stronie Skarżącego obowiązek zwrotu świadczenia w razie przekroczenia limitów określonych w ustawie z 17.12.1998r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych.Skargę na powyższą decyzję do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego wniósł S. K. Wnosząc o uchylenie zaskarżonej decyzji i poprzedzającej ją decyzji z […] pełnomocnik skarżącego podniósł, że organ nie uwzględnił zapisu art. 49 wprowadzonego do ustawy wypadkowej ustawą z dnia 20.04.2004r. o zmianie ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych oraz niektórych innych ustaw obowiązującego od 1 lipca 2004r. Wskazał, że art. 25 a ust 1 ustawy z 12 czerwca 1975r. przewidywał, że renta z tytułu niezdolności do pracy spowodowana wypadkiem przy pracy lub chorobą zawodową nie ulega zawieszeniu ani zmniejszeniu w razie osiągnięcia przychodów o których mowa w art. 104 ust 1 – 4 ustawy z 17 grudnia 1998r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych, zaś w art. 49 ustawy z 30 października 2002r. o ubezpieczeniu społecznym z tytułu wypadku przy pracy i choroby zawodowej wynika, że przepisy ustawy z 2002r. stosuje się do świadczeń z tytułu chorób zawodowych, jeżeli uszczerbek na zdrowiu spowodowany taką chorobą został stwierdzony po 31.12.2002r. co oznacza, że jeśli uszczerbek ten został stwierdzony wcześniej powinny być stosowane przepisy ustawy z 12.06.1975r., w tym art. 25 a ust. 1.Zdaniem pełnomocnika skarżącego art. 61 ustawy wypadkowej nie wyłącza dalszego stosowania wobec skarżącego u którego uszczerbek na zdrowiu spowodowany chorobą zawodową został stwierdzony 22 marca 1999r. art. 25 a ustawy z 12 czerwca 1975r., bowiem zawarte w art. 49 a ustawy wypadkowej z 2002r. sformułowanie "sprawa o świadczenia" zawiera w swej treści również przypadek zmniejszenia i zawieszenia otrzymywanych świadczeń.W odpowiedzi na skargę Minister Pracy i Polityki Społecznej wnosząc o jej oddalenie podtrzymał argumenty zawarte w uzasadnieniu zaskarżonej decyzji.Wojewódzki Sąd Administracyjny w Warszawie zważył co następuje.Zgodnie z art. 1 ustawy z 25 lipca 2002 r. Prawo o ustroju sadów administracyjnych (Dz. U. nr 153 poz. 1269 z późn. zm.). Sądy administracyjne kontrolują jedynie legalność zaskarżonej decyzji, a więc prawidłowość zastosowania przepisów obowiązującego prawa oraz trafność ich wykładni.Uwzględnienie skargi następuje jedynie wówczas, gdy Sąd stwierdzi, że doszło do naruszenia prawa art. 145 § 1 pkt. 1 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. -Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (Dz. U. z 2002 r. Nr 153, poz. 1270 ze zm.), przy czym ocena tego naruszenia następuje w świetle prawa obowiązującego w dacie wydania zaskarżonej decyzji.W pierwszej kolejności w niniejszej sprawie należało ustalić czy do rozpatrzenia skargi rzeczowo właściwy jest sąd administracyjny.Unormowanie właściwości rzeczowej sądów administracyjnych zawierają przepisy ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. – Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi tj. art. 1, art. 2, art. 3 i art. 5.Zgodnie z przepisem art. 3 § 2 p.p.s.a. kontrola działalności administracji publicznej przez sądy administracyjne obejmuje orzekanie w sprawach skarg na:1) decyzje administracyjne;2) postanowienia wydane w postępowaniu administracyjnym, na które służy zażalenie albo kończące postępowanie, a także na postanowienia rozstrzygające sprawę co do istoty;3) postanowienia wydane w postępowaniu egzekucyjnym i zabezpieczającym, naktóre służy zażalenie;4) inne niż określone w pkt 1-3 akty lub czynności z zakresu administracji publicznejdotyczące uprawnień lub obowiązków wynikających z przepisów prawa;5) akty prawa miejscowego organów jednostek samorządu terytorialnego i terenowych organów administracji rządowej;6) akty organów jednostek samorządu terytorialnego i ich związków, inne niż określone w pkt 5, podejmowane w sprawach z zakresu administracji publicznej;7) akty nadzoru nad działalnością organów jednostek samorządu terytorialnego;8) bezczynność organów w przypadkach określonych w pkt 1-4.Ponadto, jak stanowi art. 3 § 3 p.p.s.a. – sądy administracyjne orzekają takżew sprawach, w których przepisy ustaw szczególnych przewidują sądową kontrolę, i stosują środki określone w tych przepisach.Należy przy tym zaznaczyć, że nie wszystkie sprawy dotyczące relacji o charakterze administracyjnym zostały podane kognicji sądów administracyjnych.Według definicji zawartej w art. 1 ustawy z dnia 17 listopada 1964r. – Kodeks postępowania cywilnego, sprawami cywilnymi sensu largo są sprawy ze stosunków z zakresu prawa cywilnego, rodzinnego i opiekuńczego oraz prawa pracy i ubezpieczeń społecznych, a także inne sprawy (w tym z zakresu stosunków o charakterze publicznoprawnym), do których na podstawie ustaw szczególnych stosuje się przepisy tego kodeksu postępowania cywilnego. Oznacza to, że nie każda sprawa dotycząca działalności administracji publicznej w rozumieniu art. 3 p.p.s.a. może być rozpoznana prze sąd administracyjny. Jeżeli bowiem będzie istniał przepis szczególny, w myśl którego właściwy będzie sąd powszechny, to charakter sprawy – czy jest to sprawa cywilna, czy administracyjna – będzie miał drugorzędne znaczenie.Przedmiotem skargi wniesionej w rozpoznawanej sprawie jest decyzja Ministra Pracy i Polityki Społecznej wydana […] utrzymująca w mocy decyzję własną z […] odmawiającą stwierdzenia nieważności decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych z […],[…] i […] zobowiązujących S. K. do zwrotu nienależnie pobranych świadczeń rentowych.Podstawą prawną objętych wnioskiem o stwierdzenie ich nieważności decyzji jest art. 36 ustawy z dnia 30 października 2002r. o ubezpieczeniu społecznym z tytułu wypadków przy pracy i chorób zawodowych i art. 83 ustawy z 13 października 1998r. o systemie ubezpieczeń społecznych zgodnie z zapisem którego (ust. 1 pkt 3) Zakład Ubezpieczeń Społecznych wydaje decyzję w sprawach m.in. wymiaru świadczeń z ubezpieczenia społecznego. Z ust. 2-go tego przepisu wynika, że od decyzji wydanej przez zakład przysługuje odwołanie do sądu w terminie i według zasad określonych w przepisach kodeksu postępowania cywilnego – co oznacza, że decyzję mającą charakter administracyjny wydaną w przedmiocie wymiaru świadczenia ustawodawca poddał ocenie sądu powszechnego. Podkreślić nadto należy, że zasadnicze znaczenie dla ustalenia właściwości rzeczowej sądu w niniejszej sprawie ma przedmiot sprawy, a nie tryb jakim organ podjął rozstrzygnięcie.Należy w tym miejscu przytoczyć stanowisko Naczelnego Sądu Administracyjnego wyrażone w uzasadnieniu wyroku z 3.07.2008r wydanego w sprawie II GSK 240/08 – które Sąd w składzie orzekającym podziela w pełni, iż "Przepis art. 180 § 1 kpa określa zasadę, że w sprawach z zakresu ubezpieczenia społecznego stosuje się przepisy tego kodeksu przewidując wyjątki od regulacji kodeksowych w przepisach dotyczących ubezpieczeń".Takim właśnie przepisem szczególnym zawierającym wyjątek od regulacji zawartej w art. 157 § 2 kpa jest zdaniem Naczelnego Sądu Administracyjnego, przepis art. 83 a ust. 2 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych. Wspomniana ustawa wprowadza w art. 83 ust. 2 regułę zaskarżania decyzji administracyjnych, podejmowanych w indywidualnych sprawach z zakresu ubezpieczenia do sądu powszechnego. W przepisie art. 83 a ust. 2 przewiduje jednocześnie, że decyzje ostateczne organu rentowego, od których nie wniesiono odwołania do sądu powszechnego, mogą być z urzędu przez organ uchylone, zmienione lub unieważnione, na zasadach określonych w przepisach Kodeksu postępowania administracyjnego. Istnieje więc wyjątkowo możliwość weryfikowania takich decyzji w postępowaniu administracyjnym i sądowoadministracyjnym.Nie ulega wątpliwości, że przepis art. 83 a ust. 2 dopuszczający taki wyjątek powinien być interpretowany w sposób, który wyklucza możliwość powstawania kolizji pomiędzy tymi postępowaniami, wynikających z poddania tej samej decyzji kontroli sądu powszechnego oraz kontroli administracyjnej i sądowoadministracyjnej. Z kolizją mielibyśmy do czynienia, gdyby przyjąć, że strona może na podstawie art. 83 a ust. 2 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych żądać w postępowaniu administracyjnym stwierdzenia nieważności ostatecznej decyzji organu rentowego, która była wcześniej kontrolowana przez sąd powszechny. Wówczas w istocie orzeczenia sądu powszechnego byłyby kontrolowane w inicjowanym przez stronę nadzwyczajnym postępowaniu administracyjnym i sądowoadministracyjnym. Z tych względów zdaniem Naczelnego Sądu Administracyjnego przepis art. 83 a ust. 2 przywoływanej ustawy pozwala na weryfikację w postępowaniu administracyjnym ostatecznych decyzji administracyjnych wyłącznie z urzędu i pod warunkiem, że od takiej decyzji nie zostało wniesione odwołanie do właściwego sądu powszechnego. Oznacza to, że w takich sprawach nie ma zastosowania przepis art. 157 § 2 k.p.a. przewidujący wszczęcie postępowania w sprawie stwierdzenia nieważności decyzji na żądanie strony lub z urzędu.Należy ponadto podnieść, że w zaskarżonej decyzji z […], pouczono skarżącego o przysługującym mu prawie do złożenia skargi do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Warszawie zgodnie z art. 52 i 53 ustawy o postępowaniu przed sądami administracyjnymi. Wprawdzie stosowanie do art. 112 k.p.a. błędne pouczenie w decyzji, co do prawa odwołania albo wniesienia powództwa do sądu powszechnego lub skargi do sądu administracyjnego nie może szkodzić stronie, która zastosowała się do tego pouczenia, niemniej przepis ten nie może stwarzać podstaw do rozpoznania skargi w sprawie nie należącej do właściwości sądu administracyjnego.Biorąc pod uwagę powyższe Wojewódzki Sąd Administracyjny w Warszawie uznając, że sprawa nie należy do właściwości sądu administracyjnego – na podstawie art. 58 § 1 pkt. 1 ustawy z 30 sierpnia 2002 r. – Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (Dz. U. z 2002 r. Nr 153, poz. 1270 ze zm.) orzekł jak w sentencji wyroku.