Sygnatura:
6042 Gry losowe i zakłady wzajemne
Hasła tematyczne:
Prawo pomocy
Skarżony organ:
Dyrektor Izby Celnej
Data:
2010-11-24
Sąd:
Naczelny Sąd Administracyjny
Treść wyniku:
Oddalono zażalenie
Sędziowie:
Krystyna Anna Stec /przewodniczący sprawozdawca/

Sentencja

Naczelny Sąd Administracyjny w składzie: Przewodniczący : sędzia NSA Krystyna Anna Stec po rozpoznaniu w dniu 27 stycznia 2011 r. na posiedzeniu niejawnym w Izbie Gospodarczej zażalenia "M." Spółki z o.o. w B. na postanowienie Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w G. z dnia 25 października 2010 r., sygn. akt III SA/Gd 414/10 w zakresie odmowy przyznania prawa pomocy w zakresie częściowym obejmującym zwolnienie od kosztów sądowych w sprawie ze skargi "M." Spółki z o.o. w B. na decyzję Dyrektora Izby Celnej w G. z dnia […] czerwca 2010 r., nr […] w przedmiocie odmowy zmiany decyzji w zakresie zmiany miejsca urządzania gier na automatach o niskich wygranych postanawia: oddalić zażalenie.

Uzasadnienie wyroku

Zaskarżonym postanowieniem z 25 października 2010 r., sygn. akt III SA/Gd 414/10, Wojewódzki Sąd Administracyjny w G. odmówił "M." Spółce z o.o. w B. przyznania prawa pomocy w zakresie częściowym, obejmującym zwolnienie od kosztów sądowych w sprawie ze skargi Spółki na decyzję Dyrektora Izby Celnej w G. z 1 czerwca 2010 r., nr […] w przedmiocie odmowy zmiany decyzji w zakresie zmiany miejsca urządzania gier na automatach o niskich wygranych.W uzasadnieniu postanowienia Sąd stwierdził, że ze złożonego wniosku oraz załączonych dokumentów wynika, że kapitał podstawowy Spółki, według bilansu na dzień 31 grudnia 2009 r., wynosił 1.000.000 zł, zaś stan środków trwałych i wartości materialnych i prawnych – 5.468.511,64 zł. W rachunku zysków i strat za okres od 1 stycznia do 31 grudnia 2009 r. Spółka wykazała przychody netto ze sprzedaży w wysokości 2.671.731 zł, pozostałe przychody operacyjne w kwocie 4.992,34 zł oraz przychody finansowe – 284,52 zł. Strata netto skarżącej wyniosła zaś 186.325,73 zł. Na dzień 31 grudnia 2009 r. skarżąca posiadała środki pieniężne w kasie i na rachunkach w łącznej kwocie 391.834,80 zł, zaś saldo jej rachunku bankowego na koniec miesiąca poprzedzającego złożenie wniosku wynosiło 260.328,63 zł.Biorąc powyższe pod uwagę Sąd stwierdził, że wysokość kapitału podstawowego Spółki, uzyskiwanych przez nią przychodów, wartość środków trwałych, a przede wszystkim stan sald na rachunku bankowym umożliwiają jej poniesienie kosztów sądowych w sprawie, w tym wpisu stałego w kwocie 200 zł. Oceny tej nie zmienia okoliczność wniesienia przez Spółkę do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w G. 37 skarg na decyzje Dyrektora Izby Celnej i mogące powstać w związku z tym koszty sądowe. Sąd stwierdził również, że powstanie straty bilansowej za 2009 r. nie oznacza jeszcze utraty możliwości płatniczych. Z oświadczenia zawartego we wniosku o przyznanie prawa pomocy oraz załączonych dokumentów źródłowych wynika, że Spółka prowadzi działalność gospodarczą oraz posiada środki na rachunku bankowym. Brak jest przy tym jakichkolwiek informacji o ewentualnych ograniczeniach, co do dysponowania tymi środkami oraz utracie płynności finansowej. W ocenie Sądu nie sposób wobec tego uznać, że Spółka nie jest w stanie ponieść pełnych kosztów postępowania, bowiem posiadany przez nią majątek i środki pieniężne pozwalają na pokrycie pełnych kosztów sądowych, także przy uwzględnieniu kosztów w pozostałych zainicjowanych przez nią sprawach.W zażaleniu na powyższe postanowienie "M." Spółka z o.o. w B. zarzuciła naruszenie art. 246 § 2 ustawy z 30 sierpnia 2002 r. – Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (Dz. U. Nr 153, poz. 1270; dalej p.p.s.a.), poprzez nieprzyznanie skarżącej prawa pomocy, pomimo że wykazała, iż nie posiada dostatecznych środków na ich uiszczenie.W uzasadnieniu Spółka podniosła, że Sąd nie wziął pod uwagę rzeczywistej sytuacji finansowej skarżącej, przede wszystkim istnienia straty za ostatni rok obrotowy. Zdaniem Spółki, Sąd dokonał wybiórczej oceny przedłożonego materiału dowodowego, biorąc pod uwagę jedynie oderwaną od innych kategorię środków zgromadzonych w danym momencie na koncie bankowym oraz księgową kategorię przychodów. Skarżąca stwierdziła również, że nie można jej zarzucić, iż jako podmiot gospodarczy nie stworzyła specjalnej rezerwy finansowej na pokrycie kosztów sądowych, a także, że korzysta z pomocy fachowego pełnomocnika, bowiem kwestia rozliczeń z tego tytułu jest sprawą wewnętrznych uzgodnień między mocodawcą, a pełnomocnikiem.Naczelny Sąd Administracyjny zważył, co następuje:Zażalenie nie zasługuje na uwzględnienie.Zgodnie z treścią art. 199 p.p.s.a., strony ponoszą koszty postępowania związane ze swym udziałem w sprawie, chyba że przepis szczególny stanowi inaczej.Instytucja prawa pomocy w postępowaniu sądowoadministracyjnym, która ma gwarantować możliwość realizacji konstytucyjnego prawa do sądu, wyrażonego w art. 45 ust. 1 Konstytucji RP, stanowi odstępstwo od zasady ponoszenia kosztów postępowania przez strony. W związku z tym, że w przypadku przyznania prawa pomocy koszty postępowania sądowego pokrywane są z budżetu państwa, korzystanie z tej instytucji powinno mieć miejsce jedynie w wypadkach uzasadnionych szczególnymi okolicznościami, gdy wnioskodawca rzeczywiście nie posiada żadnych lub wystarczających możliwości sfinansowania kosztów postępowania, a przez to nie może zrealizować przysługującego mu prawa do sądu.W myśl przepisu art. 246 § 2 pkt 2 p.p.s.a. osobie prawnej, a także innej jednostce organizacyjnej nieposiadającej osobowości prawnej, prawo pomocy może być przyznane w zakresie częściowym – gdy wykaże, że nie ma dostatecznych środków na poniesienie pełnych kosztów postępowania. Z treści tego przepisu wynika wprost, że ciężar dowodu, co do wykazania okoliczności uzasadniających przyznanie prawa pomocy spoczywa na stronie składającej wniosek o przyznanie tego prawa.Powyższy wniosek znajduje potwierdzenie w treści przepisu art. 252 § 1 p.p.s.a., zgodnie z którym wniosek o przyznanie prawa pomocy powinien zawierać oświadczenie strony obejmujące dokładne dane o stanie majątkowym i dochodach. Właściwe przedstawienie przez stronę przyczyn uzasadniających zwolnienie od kosztów sądowych oraz dowodów na ich poparcie umożliwia sądowi rozpoznającemu wniosek dokonanie prawidłowej oceny sytuacji majątkowej wnioskodawcy. Strona ma w tym zakresie inicjatywę dowodową, a sąd na podstawie przedstawionych przez stronę dowodów dokonuje oceny, czy wystąpiły przesłanki przyznania prawa pomocy we wnioskowanym zakresie.Wymaga podkreślenia, że zgodnie z treścią art. 246 § 2 pkt 2 p.p.s.a. rozstrzygnięcie sądu w zakresie prawa pomocy ma charakter uznaniowy. To oznacza, że nawet jeżeli zostałaby spełniona przesłanka braku dostatecznych środków na poniesienie pełnych kosztów postępowania, sąd nie musi przychylić się do żądania strony, a jedynie może przyznać prawo pomocy, jeżeli w oparciu o powyższy przepis uzna, że zachodzi taka potrzeba w świetle zapewnienia stronie realizacji zasady prawa do sądu.Strona występująca na drogę postępowania sądowego winna mieć świadomość obowiązku ponoszenia kosztów tego postępowania i wnosząc o zwolnienie z tego obowiązku uprawdopodobnić w sposób wiarygodny i rzetelny, że zachodzą przesłanki do uwzględnienia wniosku. Jedynym kryterium oceny wniosku o przyznanie prawa pomocy jest bowiem kryterium finansowe. (por. postanowienie NSA z 19 stycznia 2010 r., sygn. akt I GZ 1/10, Centralna Baza Orzeczeń Sądów Administracyjnych – www.orzeczenia.nsa.gov.pl)W ocenie Naczelnego Sądu Administracyjnego, w świetle przedstawionych przez stronę okoliczności należy podzielić stanowisko Sądu pierwszej instancji, że nie można przyjąć, iż Spółka nie jest w stanie ponieść pełnych kosztów postępowania, które na tym etapie postępowania obejmują wpis od skargi w wysokości 200 zł. Z uzasadnienia zaskarżonego postanowienia wynika, że Sąd zbadał sytuację materialną strony, porównał aktywa i pasywa oraz przedstawił wysokość środków pieniężnych zgromadzonych przez Spółkę w kasie i na rachunkach bankowych.Zdaniem Naczelnego Sądu Administracyjnego strata powstaje wskutek uzyskania nadwyżki kosztów nad przychodem, a to skutkuje jedynie brakiem dochodu do opodatkowania (brakiem obowiązku zapłaty podatku dochodowego) i nie stanowi automatycznie o braku środków finansowych. Trafnie zatem Sąd pierwszej instancji wskazał, że powstanie straty za 2009 r. nie oznacza jeszcze utraty możliwości płatniczych. Z oświadczeń zawartych we wniosku o przyznanie prawa pomocy oraz w dokumentach źródłowych wynika, że Spółka prowadzi działalność gospodarczą i brak informacji, aby utraciła płynność finansową. W takiej sytuacji nie ma podstaw do traktowania skarżącej w szczególny sposób w stosunku do innych podmiotów prowadzących działalność gospodarczą.W ocenie Naczelnego Sądu Administracyjnego analiza aktualnej sytuacji finansowej Spółki, jak trafnie przyjął Sąd pierwszej instancji, nie daje podstaw do przy-jęcia, że Spółka nie ma dostatecznych środków na poniesienie kosztów postępowania, w sytuacji, gdy na rachunkach oraz w kasie ma zgromadzone środki pieniężne w wysokości ponad 390.000 zł. Skarżąca natomiast, ani w złożonym wniosku, ani też w zażaleniu nie wykazała niemożności wygospodarowania środków finansowych na opłacenie wpisu sądowego ze środków finansowych, którymi aktualnie dysponuje.Na marginesie można zauważyć, że niezrozumiała jest podniesiona w zażaleniu argumentacja dotycząca niemożliwości stworzenia specjalnej rezerwy finansowej na pokrycie kosztów sądowych, gdyż Sąd pierwszej instancji nie czynił Spółce zarzutu nieposiadania takiej rezerwy i jej brak nie był przyczyną odmowy przyznania prawa pomocy. Również fakt korzystania z pomocy profesjonalnego pełnomocnika nie miał wpływu na ocenę sytuacji finansowej skarżącej Spółki.Mając powyższe na uwadze, Naczelny Sąd Administracyjny na podstawie art. 184 w związku z art. 197 p.p.s.a. orzekł jak w sentencji postanowienia.