II SA/Lu 422/10 – Wyrok WSA w Lublinie


Sygnatura:
6320 Zasiłki celowe i okresowe
Hasła tematyczne:
Pomoc społeczna
Skarżony organ:
Samorządowe Kolegium Odwoławcze
Data:
2010-06-25
Sąd:
Wojewódzki Sąd Administracyjny w Lublinie
Treść wyniku:
Oddalono skargę
Sędziowie:
Bogusław WiśniewskiKrystyna Sidor /sprawozdawca/Witold Falczyński /przewodniczący/

Sentencja

Wojewódzki Sąd Administracyjny w Lublinie w składzie następującym: Przewodniczący Sędzia NSA Witold Falczyński, Sędziowie Sędzia NSA Krystyna Sidor (sprawozdawca), Sędzia WSA Bogusław Wiśniewski, Protokolant Stażysta Paulina Gąsławska, po rozpoznaniu w Wydziale II na rozprawie w dniu 26 października 2010 r. sprawy ze skargi G. W. na decyzję Samorządowego Kolegium Odwoławczego z dnia […] r. nr […] w przedmiocie zasiłku celowego I. oddala skargę II. przyznaje […] M. Ch. od Skarbu Państwa (Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Lublinie) kwotę 292,80 (dwieście dziewięćdziesiąt dwa złote osiemdziesiąt groszy) tytułem kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej z urzędu, w tym 52,80 (pięćdziesiąt dwa złote osiemdziesiąt groszy) należnego podatku od towarów i usług.

Uzasadnienie wyroku

Decyzją z dnia … Samorządowe Kolegium Odwoławcze w Lublinie po rozpoznaniu odwołania G. W., utrzymało w mocy decyzję wydaną na podstawie art. 39 ust. 1 i 2 ustawy z dnia 12 marca 2004r. o pomocy społecznej (Dz.U. z 2009r. Nr 175, poz.1362 ze zm.) z upoważnienia Prezydenta Miasta Puławy z dnia … w przedmiocie przyznania zasiłku celowego na częściowe pokrycie kosztów energii elektrycznej w kwocie 500 zł i zasiłku celowego na zakup środków czystości i higieny w kwocie 150 zł w miesiącu lutym 2010r.Organ I instancji ustalił, że G. W. jest osobą niepełnosprawną, niezdolną do samodzielnej egzystencji, zamieszkuje w wynajmowanym jednopokojowym mieszkaniu, na jego dochód składają się zasiłek pielęgnacyjny i zasiłek stały w łącznej wysokości 477 zł. Za miesiąc luty zalega on z opłatą za energię elektryczną w kwocie 434,10 zł, zaś za marzec w kwocie 583,61 zł. Organ ocenił, że sytuacja życiowa wnioskodawcy jest trudna, co uzasadnia przyznanie mu żądanych świadczeń. Przy ustalaniu wysokości zasiłku, który nie pokrywa w pełni przedstawionych faktur za energię elektryczną (434,10 + 583,61 = 1017,71), organ miał na uwadze, że zamieszkuje wspólnie z nim jego opiekunka faktyczna. Z tego względu, organ pomimo iż przyjął z korzyścią dla wnioskodawcy, iż prowadzi on odrębne gospodarstwo domowe, to jednocześnie podkreślił, że skoro opiekunka faktycznie mieszka razem z nim, to również korzysta z energii i powinna wspólnie z wnioskodawcą ponosić jej koszty. Organ zarzucił przy tym, że opiekunka, będąca jednocześnie pełnomocnikiem wnioskodawcy, nie chce ujawnić swoich dochodów, co w konsekwencji uniemożliwia organowi ustalenie rzeczywistego stanu majątkowego wnioskodawcy i jego potrzeb.Organ przy ustalaniu wysokości zasiłków wskazał również na ograniczone możliwości finansowe Ośrodka pomocy społecznej i dużą liczbę rodzin znajdujących się w trudnej sytuacji.Samorządowe Kolegium Odwoławcze w Lublinie podzieliło stanowisko organu I instancji co do zasadności przyznania G. W. zasiłku celowego ze względu na jego trudności życiowe (niski dochód, niepełnosprawność, brak wsparcia ze strony rodziny, wysokie rachunki za energię elektryczną – 434,10 zł i 583,61 zł, czynsz, telefon) oraz stwierdziło, że organ nie naruszył granic przysługującego mu uznania przy ustalaniu wysokości tego zasiłku, bowiem z wnioskodawcą zamieszkuje jego opiekunka, która powinna solidarnie ponosić koszty utrzymania mieszkania. Kolegium zwróciło również uwagę na to, że w ostatnim czasie organ przyznał G. W. tytułem pomocy pieniężnej w kwocie 1130 zł.Skargę do sądu administracyjnego wniósł G. W., domagając się uchylenia decyzji Samorządowego Kolegium Odwoławczego w Lublinie ze względu na wadliwe ustalenia stanu faktycznego.Skarżący podniósł, że w trakcie postępowania odwoławczego działająca w jego imieniu pełnomocnik wnosiła do Kolegium o wstrzymanie wydania rozstrzygnięcia do czasu złożenia przez nią pisma stanowiącego uzasadnienie wniesionego odwołania wraz z załącznikami, czego organ nie uwzględnił, wydając zaskarżoną decyzję przed uzupełnieniem przez nią odwołania. Podkreślił, iż choć M. S. sprawuje nad nim faktyczną opiekę, to jednak jest osobą obcą w stosunku do niego i nie prowadzi z nim wspólnego gospodarstwa domowego.Następnie w toku postępowania w imieniu skarżącego złożono kopie czterech decyzji Kolegium wydanych w jego sprawach w dniach 28 lipca 2010r. i 24 kwietnia 2009r., w których Kolegium stwierdzało bardzo trudną sytuację życiową skarżącego i samodzielnie przyznawało mu wyższe niż organ I instancji zasiłki celowe, a także kopie pism sporządzonych przez pracowników aptek w Puławach dotyczących wyceny leków na kwoty 930,82 zł i 16 kwietnia 2009r. datowane odpowiednio na 12 listopada 2009r. i 16 kwietnia 2009r., kopię zaświadczenia lekarskiego z 7 czerwca 2010r. potwierdzającego niepełnosprawność i aktualne schorzenia skarżącego, zaświadczenie z Urzędu Miasta w Puławach o zameldowaniu M. S. w Puławach pod adresem ul. G. oraz kopię pisma M. M. H. z dnia 18 maja 2010r., aktualnej właścicielki mieszkania wynajmowanego przez skarżącego, skierowanego do Zakładu Energetycznego w Lublinie z prośbą o odłączenie dopływu prądu w tym mieszkaniu, a także rachunek za wznowienie dostawy energii elektrycznej wstrzymanej z winy odbiorcy z dnia 20 października 2009r. na kwotę 87,52 zł, wskazujący jako nabywcę K. S. – spadkodawczynię M. M. H. i dowód uiszczenia przez nią tej kwoty.W odpowiedzi na skargę organ odwoławczy wniósł o jej oddalenie podtrzymując argumentację zawartą w uzasadnieniu zaskarżonej decyzji.Wojewódzki Sąd Administracyjny zważył, co następuje:Skarga jest niezasadna, albowiem zaskarżona decyzja nie narusza prawa.Skarżący domagał się przyznania zasiłku celowego, zatem w rozpoznawanej sprawie będą mieć zastosowanie przepisy ustawy z dnia 12 marca 2004 r. o pomocy społecznej (tekst jednolity: Dz. U. z 2009 r. Nr 175, poz. 1362; w brzmieniu obowiązującym w dacie wydania zaskarżonej decyzji), powoływanej w dalszej części uzasadnienia jako "ustawa".W myśl art. 2 ust. 1 ustawy pomoc społeczna jest instytucją polityki społecznej państwa, mającą na celu umożliwienie osobom i rodzinom przezwyciężanie trudnych sytuacji życiowych, których nie są one w stanie pokonać, wykorzystując własne uprawnienia, zasoby i możliwości.Pomoc społeczna wspiera osoby i rodziny w wysiłkach zmierzających do zaspokojenia niezbędnych potrzeb i umożliwia im życie w warunkach odpowiadających godności człowieka. Zadaniem pomocy społecznej jest zapobieganie sytuacjom, o których mowa w art. 2 ust. 1, przez podejmowanie działań zmierzających do życiowego usamodzielnienia osób i rodzin oraz ich integracji ze środowiskiem. Rodzaj, forma i rozmiar świadczenia powinny być odpowiednie do okoliczności uzasadniających udzielenie pomocy. Potrzeby osób i rodzin korzystających z pomocy powinny zostać uwzględnione, jeżeli odpowiadają celom i mieszczą się w możliwościach pomocy społecznej (art. 3 ust. 1-4).W świetle art. 39 ust. 1 i 2 ustawy zasiłek celowy może być przyznany w celu zaspokojenia niezbędnej potrzeby bytowej. Świadczenie to może być przyznane w szczególności na pokrycie części lub całości kosztów zakupu żywności, leków i leczenia, opału, odzieży, niezbędnych przedmiotów użytku domowego, drobnych remontów i napraw w mieszkaniu, a także kosztów pogrzebu.Przyznanie zasiłku celowego, w przeciwieństwie do przyznania zasiłku stałego czy zasiłku okresowego, o jakich mowa w art. 37 i 38 ustawy, oparte jest na konstrukcji uznania administracyjnego. Organ administracji ma w tej sytuacji zapewniony pewien zakres swobody, co do oceny czy wnioskodawcy spełniającemu kryterium dochodowe należy zasiłek celowy przyznać oraz w jakiej wysokości. Działanie organu w ramach uznania administracyjnego oznacza zatem załatwienie sprawy zgodnie ze słusznym interesem obywatela, o ile nie stoi temu na przeszkodzie interes społeczny i możliwości organu w zakresie posiadanych uprawnień i środków. Sądowa ocena decyzji wydanej w oparciu o uznanie administracyjnej sprowadza się natomiast wyłącznie do ustalenia czy w toku wydawania decyzji organ nie przekroczył granic tego uznania, a w szczególności czy przeprowadził należycie postępowanie wyjaśniające i czy dokonał oceny zgromadzonego materiału w sposób racjonalny i przekonywujący.W rozpoznawanej sprawie jest bezspornym, iż orzeczeniem Powiatowego Zespołu do Spraw Orzekania o Niepełnosprawności w Puławach z dnia 26 sierpnia 2005 r. skarżący uznany został za osobę o znacznym stopniu niepełnosprawności w okresie od kwietnia 2001 r. na stałe. Od lat objęty jest on stałą pomocą ze strony organów pomocy społecznej, ma bowiem przyznany zasiłek pielęgnacyjny wraz z zasiłkiem stałym w łącznej wysokości 477 zł miesięcznie.W ocenie Sądu, organ administracji nie przekroczył granic uznania administracyjnego, przyznając skarżącemu zasiłek celowy w wysokości 500 zł z przeznaczeniem na częściowe pokrycie kosztów zużycia energii elektrycznej oraz i w kwocie 150 zł na zakup środków higienicznych i czystości.Organ przyjął korzystne dla skarżącego – z punktu widzenia kryterium dochodowego – założenie, iż jest on osobą samotnie gospodarującą, a jego dochód uprawnia go do przyznania mu zasiłku celowego, pomimo iż z akt sprawy wynika, że skarżący zamieszkuje w wynajętym lokalu mieszkalnym jednopokojowym wspólnie z osobą opiekującą się nim cały czas ze względu na konieczność pomocy skarżącemu w bardzo szerokim zakresie. Skoro jednak skarżący stale zamieszkuje razem z drugą osobą, która nie jest jego opiekunem prawnym (ustanowionym przez sąd), lecz wyłącznie opiekunem faktycznym, to pomimo iż pomaga ona skarżącemu, to uzasadnione jest stanowisko organów, iż nie można przyjąć, iż koszty utrzymania mieszkania, w tym koszty energii, obciążają w całości wyłącznie jego.Organ zasadnie wziął przy tym pod uwagę jako okoliczność niekorzystną dla skarżącego i przez to wpływającą ujemnie na wysokość przyznanego mu świadczenia, że M. S., jako jego pełnomocnik, nie chciała w toku wywiadu środowiskowego ujawnić ani swojej sytuacji majątkowej, ani nie wskazała szczegółowych niezbędnych kosztów leczenia i opieki medycznej skarżącego.Wbrew zarzutom skargi, było to jej obowiązkiem.Z wywiadu środowiskowego sporządzonego z udziałem M. S. i G. W. /k. 9 i 27/ wynika, iż zamieszkuje ona ze skarżącym, sprawując nad nim opiekę przez cały czas, a więc słusznie wzbudziło to wątpliwości organu co do tego czy skarżący rzeczywiście prowadzi odrębne gospodarstwo domowe czy też wspólnie z M. S., a w konsekwencji organ miał uzasadnioną podstawę domagania się od niej oświadczenia o jej dochodach, a pracownik socjalny miał powody do żądania wyjaśnienia, z jakich źródeł pokrywa niezbędne wydatki na rzecz skarżącego (czy finansuje je z własnych dochodów, czy też z dochodu skarżącego pochodzącego z innych, dodatkowych źródeł, czy może z pożyczek, czy z renty lub odszkodowania od sprawców pobicia, w wyniku którego – jak sam podaje – stał się osobą niepełnosprawną), skoro oczywistym jest, że ze względu na jego stan zdrowia utrzymanie się z kwoty 477 zł miesięcznie jest niemożliwe. Nieudzielanie tych informacji, zdaniem Sądu, mogło w tej sytuacji zostać potraktowane przez organ jako okoliczność utrudniająca ustalenie rzeczywistych rozmiarów potrzeb skarżącego i przez to jako okoliczność negatywna przy ustalaniu wysokości przyznanych mu zasiłków celowych.Wprawdzie sytuacja skarżącego jest trudna ze względu na stan zdrowia, bowiem jest on fizycznie całkowicie zależny od innych osób, to jednak ma on możliwość porozumiewania się i zgłoszenia pracownikowi socjalnemu żądania ustanowienia opiekuna prawnego albo udzielenia pomocy przez inne instytucje. Jak jednak wynika z wywiadu środowiskowego "nie oczekuje on porad, ani pomocy poza finansową, nie życzy sobie zainteresowania jego sytuacją innych instytucji okołopomocowych" /k. 27/4 / akt admin./Nieuzasadnione są także zarzuty strony, iż zaskarżona decyzja narusza prawo, gdyż została wydana pomimo braku zapowiedzianego w nim uzasadnienia. Z przepisu art. 128 k.p.a. wynika, że odwołanie nie wymaga szczegółowego uzasadnienia i wystarczy, by wynikało z niego, że strona nie jest zadowolona z rozstrzygnięcia. O ile zatem skarżący chciał złożyć pismo zawierające szczegółowe uzasadnienie odwołania, to w jego interesie leżało, by uczynić to niezwłocznie, mimo to, do chwili obecnej uzasadnienie takie do organu nie wpłynęło.Dopiero na rozprawie sądowej ustanowiony w ramach pomocy prawnej pełnomocnik skarżącego złożył szereg dokumentów, które w sposób oczywisty nie mogły być uwzględnione ani przez organ odwoławczy przy wydawaniu zaskarżonej decyzji, ani przez Sąd, który co do zasady nie prowadzi postępowania dowodowego, a jedynie kontroluje czy orzeczenie organu administracji publicznej nie narusza obowiązujących przepisów. Tylko w sytuacji, gdy wojewódzki sąd administracyjny poweźmie istotne wątpliwości co do legalności zaskarżonego orzeczenia, ma on prawo dopuścić z urzędu lub na wniosek dowód uzupełniający z dokumentu. W niniejszej sprawie Sąd nie miał istotnych wątpliwości co do zgodności z prawem zaskarżonej decyzji, a przedłożone dokumenty takich wątpliwości nie wywołały. Przedstawione spisy leków zakupionych dla skarżącego nie dotyczą wydatków bieżących, ale pochodzących z 2009r., poza tym nie mają charakteru paragonów (faktur), a więc ich wartość dowodowa jest mniejsza. Z kolei z zaświadczenia o zameldowaniu M. S. przy ul. G. nie wynika, że nie zamieszkuje ona wspólnie ze skarżącym – w świetle obowiązujących przepisów miejsce zameldowania nie musi być tożsame z miejscem zamieszkania. Również przedstawione kopie wcześniejszych decyzji Samorządowego Kolegium Odwoławczego w Lublinie w sprawach G. W. nie mają związku z niniejszą sprawą, bowiem dotyczą innych wniosków, innego okresu, co oznacza inny stan faktyczny, pomimo iż sytuacja skarżącego może różnić się jedynie nieznacznie. Wprawdzie przedmiotem tych decyzji były zasiłki celowe, jak w sprawie niniejszej, to jednak z uwagi na to, że są one przyznawane w oparciu o uznanie administracyjne, nie muszą w każdym wypadku być ustalane w takiej samej wysokości.Z tych wszystkich względów należy stwierdzić, że zarówno zaskarżona decyzja, jak i decyzja organu I instancji nie narusza obowiązujących przepisów, dlatego skarga jako nieuzasadniona podlega oddaleniu na podstawie art. 151 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. – Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (Dz. U. Nr 153, poz. 1270 ze zm.).