Sygnatura:
6042 Gry losowe i zakłady wzajemne
Hasła tematyczne:
Prawo pomocy
Skarżony organ:
Dyrektor Izby Celnej
Data:
2011-02-21
Sąd:
Naczelny Sąd Administracyjny
Treść wyniku:
Oddalono zażalenie
Sędziowie:
Jan Bała /przewodniczący sprawozdawca/

Sentencja

Naczelny Sąd Administracyjny w składzie: Przewodniczący: sędzia NSA Jan Bała po rozpoznaniu w dniu 15 marca 2011 r. na posiedzeniu niejawnym w Izbie Gospodarczej zażalenia "M." Spółki z o.o. z siedzibą w B. na postanowienie Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w B. z dnia 15 grudnia 2010 r. sygn. akt II SA/Bd 1236/10 w zakresie oddalenia wniosku o przyznanie prawa pomocy w zakresie częściowym obejmującym zwolnienie od kosztów sądowych w sprawie ze skargi "M." Spółki z o. o. z siedzibą w B. na decyzję Dyrektora Izby Celnej w T. z dnia […] sierpnia 2010 r. nr […] w przedmiocie zmiany decyzji w zakresie zmiany miejsca urządzania gier na automatach o niskich wygranych postanawia oddalić zażalenie.

Uzasadnienie wyroku

Postanowieniem z dnia 15 grudnia 2010 r., sygn. akt II SA/Bd 1236/10, Wojewódzki Sąd Administracyjny w B. odmówił "M." Spółce z o.o. z siedzibą w B. przyznania prawa pomocy w zakresie częściowym, obejmującym zwolnienie od kosztów sądowych.W uzasadnieniu postanowienia Sąd pierwszej instancji stwierdził, że wnioskodawca wykazał stratę za ostatni rok obrotowy według bilansu w wysokości 186.325,73 zł, przy wysokości kapitału zakładowego wynoszącego 1.000.000,00 zł i wartości środków trwałych 5.465.522,64 zł. Sąd wskazał jednak, że niezależnie od zapisów księgowych, przy rozpoznawaniu wniosku o prawo pomocy, złożonego przez osobę prawną prowadzącą działalność gospodarczą, istotne jest przede wszystkim to, czy spółka posiada realne środki pieniężne na poniesienie kosztów sądowych. Bezpośredni i rzeczywisty przejaw prowadzenia działalności gospodarczej (czyli przepływ gotówki) obrazuje aktualny stan rachunku bankowego firmy. Ze złożonego formularza PPPr wynika, że saldo tego rachunku pozostaje dodatnie i zamyka się kwotą 260.328,63 zł. Wobec tego nie można stwierdzić, zdaniem Sądu pierwszej instancji, że skarżąca nie ma dostatecznych środków na poniesienie pełnych kosztów postępowania.Zażalenie na powyższe postanowienie wniosła "M." Spółka z o.o. w B., żądając zmiany zaskarżonego postanowienia i przyznanie skarżącej prawa pomocy zgodnie z wnioskiem. Zaskarżonemu orzeczeniu strona wnosząca zażalenie zarzuciła naruszenie art. 246 § 2 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. – Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (Dz. U. Nr 153, poz. 1270, ze zm.; dalej powoływana jako: p.p.s.a.) poprzez nieprzyznanie skarżącej prawa pomocy, pomimo że wykazała, iż nie posiada dostatecznych środków na ich uiszczenie.W uzasadnieniu wnosząca zażalenie podniosła, że Sąd pierwszej instancji nie wziął pod uwagę jej rzeczywistej sytuacji finansowej, przede wszystkim istnienia straty za ostatni rok obrotowy. Zdaniem strony, Sąd pierwszej instancji dokonał wybiórczej oceny przedłożonego materiału dowodowego, biorąc pod uwagę jedynie oderwaną od innych danych kategorię środków zgromadzonych w danym momencie na koncie bankowym oraz księgową kategorię przychodów. Wnosząca zażalenie stwierdziła również, że nie można jej zarzucić, iż jako podmiot gospodarczy nie stworzyła specjalnej rezerwy finansowej przeznaczonej na pokrycie kosztów sądowych. Oceny sytuacji finansowej spółki nie może zmienić również okoliczność, że korzysta z pomocy fachowego pełnomocnika, bowiem kwestia rozliczeń z tego tytułu jest sprawą wewnętrznych uzgodnień między mocodawcą a pełnomocnikiem.Naczelny Sąd Administracyjny zważył, co następuje:Zażalenie nie zasługuje na uwzględnienie.Zgodnie z treścią art. 199 p.p.s.a. strony ponoszą koszty postępowania związane ze swym udziałem w sprawie, chyba że przepis szczególny stanowi inaczej. Instytucja prawa pomocy w postępowaniu sądowoadministracyjnym, która ma gwarantować możliwość realizacji konstytucyjnego prawa do sądu, wyrażonego w art. 45 ust. 1 Konstytucji RP, stanowi odstępstwo od zasady ponoszenia kosztów postępowania przez strony. W związku z tym, że w przypadku przyznania prawa pomocy koszty postępowania sądowego pokrywane są z budżetu Państwa, korzystanie z tej instytucji powinno mieć miejsce jedynie w wypadkach uzasadnionych szczególnymi okolicznościami, gdy wnioskodawca rzeczywiście nie posiada żadnych lub wystarczających możliwości sfinansowania kosztów postępowania, a przez to nie może zrealizować przysługującego mu prawa do sądu.Zgodnie z art. 246 § 2 pkt 2 p.p.s.a. osobie prawnej, a także innej jednostce organizacyjnej nieposiadającej osobowości prawnej, prawo pomocy może być przyznane w zakresie częściowym – gdy wykaże, że nie ma dostatecznych środków na poniesienie pełnych kosztów postępowania. Z treści tego przepisu wynika wprost, że ciężar dowodu co do wykazania okoliczności uzasadniających przyznanie prawa pomocy spoczywa na stronie składającej wniosek o przyznanie tego prawa.Powyższe stanowisko znajduje potwierdzenie w treści art. 252 § 1 p.p.s.a., który stanowi, że wniosek o przyznanie prawa pomocy powinien zawierać oświadczenie strony obejmujące dokładne dane o stanie majątkowym i dochodach. Właściwe przedstawienie przez stronę przyczyn uzasadniających zwolnienie od kosztów sądowych oraz dowodów na ich poparcie umożliwia sądowi rozpoznającemu wniosek dokonanie prawidłowej oceny sytuacji majątkowej wnioskodawcy. Strona ma w tym zakresie inicjatywę dowodową, a sąd na podstawie przedstawionych przez stronę dowodów dokonuje oceny, czy wystąpiły przesłanki przyznania prawa pomocy we wnioskowanym zakresie.Wymaga podkreślenia, że zgodnie z treścią art. 246 § 2 pkt 2 p.p.s.a. rozstrzygnięcie sądu w zakresie prawa pomocy ma charakter uznaniowy. To oznacza, że nawet jeżeli zostałaby spełniona przesłanka braku dostatecznych środków na poniesienie pełnych kosztów postępowania, sąd nie musi przychylić się do żądania strony, a jedynie może przyznać prawo pomocy, jeżeli w oparciu o powyższy przepis uzna, że zachodzi taka potrzeba w świetle zapewnienia stronie realizacji zasady prawa do sądu. Strona występująca na drogę postępowania sądowego winna mieć świadomość obowiązku ponoszenia kosztów tego postępowania i wnosząc o zwolnienie z tego obowiązku uprawdopodobnić w sposób wiarygodny i rzetelny, że zachodzą przesłanki do uwzględnienia wniosku. Jedynym kryterium oceny wniosku o przyznanie prawa pomocy jest bowiem kryterium finansowe (por. postanowienie NSA z dnia 19 stycznia 2010 r., sygn. akt I GZ 1/10, treść dostępna w Centralnej Bazie Orzeczeń Sądów Administracyjnych umieszczonej na: www.orzeczenia.nsa.gov.pl).Zdaniem Naczelnego Sądu Administracyjnego, trafnie Sąd pierwszej instancji wskazał, że powoływana przez stronę okoliczność powstania straty za ostatni rok obrotowy nie oznacza jeszcze utraty płynności finansowej. Strata powstaje wskutek nadwyżki kosztów uzyskania nad przychodem, a to skutkuje jedynie brakiem dochodu do opodatkowania (brakiem obowiązku zapłaty podatku dochodowego) i nie stanowi automatycznie o braku środków finansowych. Z oświadczeń zawartych we wniosku o przyznanie prawa pomocy oraz w dokumentach źródłowych wynika, że skarżąca prowadzi działalność gospodarczą i brak informacji, aby utraciła płynność finansową. W takiej sytuacji nie ma podstaw do traktowania skarżącej w szczególny sposób w stosunku do innych podmiotów prowadzących działalność gospodarczą. Analiza aktualnej sytuacji finansowej skarżącej spółki nie daje więc podstaw do przyjęcia, że nie ma ona dostatecznych środków na poniesienie kosztów postępowania, w sytuacji gdy na rachunku bankowym ma zgromadzone środki pieniężne w wysokości ponad 260.000,00 zł. Natomiast ani w złożonym wniosku, ani też w zażaleniu strona nie wykazała niemożności wygospodarowania środków finansowych na opłacenie kosztów sądowych ze środków finansowych, którymi aktualnie dysponuje.Niezrozumiała jest natomiast podniesiona w zażaleniu argumentacja dotycząca niemożliwości stworzenia specjalnej rezerwy finansowej na pokrycie kosztów sądowych, gdyż Sąd pierwszej instancji nie czynił spółce zarzutu nieposiadania takiej rezerwy i jej brak nie był przyczyną odmowy przyznania prawa pomocy. Również fakt korzystania z pomocy profesjonalnego pełnomocnika nie miał wpływu na ocenę sytuacji finansowej skarżącej spółki.W ocenie Naczelnego Sądu Administracyjnego, w świetle przedstawionych przez stronę okoliczności należy podzielić stanowisko Sądu pierwszej instancji, że nie można przyjąć, iż skarżąca spółka nie jest w stanie ponieść pełnych kosztów postępowania.Mając powyższe na uwadze, Naczelny Sąd Administracyjny na podstawie art. 184 w związku z art. 197 p.p.s.a. orzekł jak w postanowieniu.