Sygnatura:
6110 Podatek od towarów i usług
Hasła tematyczne:
Prawo pomocy
Skarżony organ:
Dyrektor Izby Skarbowej
Data:
2010-03-08
Sąd:
Wojewódzki Sąd Administracyjny we Wrocławiu
Treść wyniku:
*Odmówiono przyznania prawa pomocy co do całości wniosku
Sędziowie:
Michał Kazek /przewodniczący sprawozdawca/
Sentencja
Referendarz sądowy w Wojewódzkim Sądzie Administracyjnym we Wrocławiu Michał Kazek po rozpoznaniu w dniu 8 listopada 2010 r. na posiedzeniu niejawnym w Wydziale I wniosku strony skarżącej o przyznanie prawa pomocy w zakresie zwolnienia od kosztów sądowych oraz ustanowienia adwokata w sprawie ze skargi A spółka z ograniczoną odpowiedzialnością z siedzibą w Ś. na decyzję Dyrektora Izby Skarbowej we W. Ośrodek Zamiejscowy w W. z dnia […] nr […] w przedmiocie podatku od towarów i usług za styczeń, luty, marzec, kwiecień, maj, czerwiec, lipiec oraz grudzień 2004 r. postanawia: odmówić przyznania prawa pomocy.
Uzasadnienie wyroku
W sprawie, w odpowiedzi na wezwanie do uiszczenia wpisu sądowego od skargi w kwocie 397 zł A spółka z ograniczoną odpowiedzialnością z siedzibą w Ś. wniosła o przyznanie prawa pomocy w zakresie zwolnienia od kosztów sądowych oraz ustanowienia adwokata. Uzasadniała, że jej sytuacja jest trudna. Podała, że nie posiada środków trwałych, wysokość jej kapitału zakładowego, majątku lub środków finansowych to 105.000 zł, w ostatnim roku obrotowym poniosła stratę w kwocie 27.607,54 zł, natomiast na jej rachunku bankowym znajduje się kwota 5.769,70 zł.Mając na uwadze, że oświadczenie zawarte we wniosku okazało się niewystarczające do oceny rzeczywistego stanu majątkowego i możliwości płatniczych strony, w dniu 12 października 2010 r. doręczono skarżącej spółce, na zarządzenie referendarza sądowego, wezwanie do przedłożenia dodatkowych oświadczeń i dokumentów źródłowych dotyczących jej sytuacji finansowej.Z akt sprawy wynika, że strona skarżąca nie odpowiedziała na to wezwanie.Z urzędu wskazać trzeba, iż w sprawach zawisłych przed Wojewódzkim Sądem Administracyjnym we Wrocławiu ze skargi wnioskodawcy, zarejestrowanych pod sygn. akt I SA/Wr 239/10 i I SA/Wr 230/10, Przewodniczący Wydziału I Sądu wyznaczył wpis sądowy od skargi w łącznej kwocie 497 zł.W sprawie zważono, co następuje.Stosownie do brzmienia art. 245 § 1 ustawy z 30 sierpnia 2002 r. Prawoo postępowaniu przed sądami administracyjnymi (Dz. U. Nr 153, poz. 1270 ze zm.),prawo pomocy może być przyznane w zakresie całkowitym lub częściowym. Prawo pomocy w zakresie całkowitym obejmuje zwolnienie od kosztów sądowych oraz ustanowienie adwokata, radcy prawnego, doradcy podatkowego lub rzecznika patentowego (§ 2), natomiast prawo pomocy w zakresie częściowym obejmuje zwolnienie tylko od opłat sądowych w całości lub w części albo tylko od wydatków albo od opłat sądowych i wydatków lub obejmuje tylko ustanowienie adwokata, radcy prawnego, doradcy podatkowego lub rzecznika patentowego (§ 3). W przypadku osób prawnych i innych jednostek organizacyjnych nieposiadających osobowości prawnej prawo pomocy może być przyznane w zakresie całkowitym – gdy osoba lub jednostka ta wykaże, iż nie ma żadnych środków na poniesienie jakichkolwiek kosztów postępowania (art. 246 § 2 pkt 1) a w zakresie częściowym – gdy osoba ta wykaże, że nie ma dostatecznych środków na poniesienie pełnych kosztów postępowania (pkt 2 cyt. wyżej przepisu).Wyżej powołane unormowania winny być odczytywane w kontekście treści art. 199 ustawy procesowej, zgodnie z którym strony ponoszą koszty postępowania związane ze swym udziałem w sprawie, chyba że przepis szczególny stanowi inaczej. Należy zatem przyjąć, iż zwolnienie od kosztów sądowych stanowi wyjątek od reguły wykonania tego obowiązku, który sprzyja rozwadze w wyborze sądowej drogi dochodzenia swoich praw. W konsekwencji przepisy ustawy – Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi, określające przesłanki przyznania prawa pomocy nie mogą być interpretowane według reguł wykładni rozszerzającej, a zwolnienie strony z ponoszenia kosztów postępowania sądowego winno nastąpić w sytuacjach wyjątkowych.Na mocy art. 255 ustawy procesowej, jeżeli oświadczenie strony zawarte we wniosku, o którym mowa w art. 252, okaże się niewystarczające do oceny jej rzeczywistego stanu majątkowego i możliwości płatniczych oraz stanu rodzinnego lub budzi wątpliwości, strona jest obowiązana złożyć na wezwanie, w zakreślonym terminie, dodatkowe oświadczenie lub przedłożyć dokumenty źródłowe dotyczące jej stanu majątkowego, dochodów lub stanu rodzinnego.Postępowanie w sprawie przyznania prawa pomocy wszczynane jest wyłącznie na wniosek strony, co oznacza, iż to wnioskodawca winien wskazać na okoliczności uzasadniające jego żądanie. Tymczasem w niniejszej sprawie skarżąca spółka w sposób lakoniczny umotywowała swoje żądanie, a nadto nie dostarczyła mimo wezwania wszystkich informacji wskazanych przez referendarza sądowego. Jednocześnie nie przedstawiła innych dokumentów, których treść uprawdopodobniłaby, iż jej aktualna sytuacja materialna uzasadnia uwzględnienie złożonego wniosku. W konsekwencji nie było możliwe ustalenie w sposób wyczerpujący i nie budzący wątpliwości sytuacji majątkowej i rodzinnej wnioskodawcy, podlegającej ocenie w postępowaniu wpadkowym, wszczętym wnioskiem o przyznanie prawa pomocy.Niemniej jednak, w związku z rygorem określonym w wezwaniu doręczonym stronie skarżącej w dniu 12 października 2010 r. ocenie podlegał stan faktyczny wynikający z oświadczeń zawartych w samym wniosku oraz przesłanych dokumentów.W tym miejscu należy stwierdzić, iż koszty sądowe zasługują na traktowanie na równi z innymi obciążeniami finansowymi przedsiębiorców, do których zalicza się ciążące na nich zobowiązania cywilnoprawne, związane z prowadzoną działalnością. Zwolnienie z kosztów sądowych – będących dochodem budżetu państwa – stanowiłoby swoistą formę kredytowania podmiotów gospodarczych i naruszałoby zasadę równoważnego traktowania powinności finansowych. W stosunku do postępowań będących następstwem działalności gospodarczej, z natury rzeczy mającej przynosić dochody, udzielanie przez Państwo kredytu w tej formie, pomimo że prawnie przewidziane, znajduje uzasadnienie tylko w sytuacjach nadzwyczajnych. Za niedopuszczalne zaś winno się uznać przerzucanie na budżet państwa skutków niewłaściwych decyzji i ryzyka gospodarczego przedsiębiorców.Z kolei z regulacji prawnych dotyczących zastępstwa procesowego wykonywanego na zasadach prawa pomocy można wysnuć wniosek, że istotą prawa pomocy w zakresie przyznania z urzędu adwokata (radcy prawnego, doradcy podatkowego) jest nieodpłatne korzystanie strony z profesjonalnego pełnomocnika, wskutek przejęcia przez Sąd ciężaru kosztów związanych z tą reprezentacją. Założeniem prawa do bezpłatnej pomocy prawnej jest to, że strona – ze względu na swój stan majątkowy – nie jest w stanie ponieść jej kosztów.Mając na uwadze powołane regulacje prawne i wynikające z nich zasady, jakimi należy się kierować rozpoznając wniosek o przyznanie prawa pomocy w zakresie zwolnienia od kosztów sądowych oraz ustanowienia adwokata, referendarz sądowy doszedł do przekonania, iż skarżąca spółka nie wykazała, że nie jest obecnie zdolna wygospodarować środków na opłacenie należnych w sprawie kosztów postępowania sądowego. Przeciwnie, treść akt sprawy pozwoliła na stwierdzenie, że spółka taką zdolność posiada.Za odmową przyznania stronie skarżącej prawa pomocy przemawia przede wszystkim jej oświadczenie o posiadaniu na rachunku bankowym kwoty 5.769,70 zł, która stanowi ponad dziesięciokrotność wpisu sądowego od skargi w obu sprawach wszczętych skargą spółki. Skoro strona postępowania sądowoadministracyjnego wnioskująca o przyznanie prawa pomocy wykazała posiadanie kwoty pieniężnej koniecznej do uiszczenia aktualnie wymaganych od niej kosztów sądowych, wykluczona zostaje realizacja przesłanki określonej w art. 246 § 2 pkt 1 ustawy – Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi, tj. braku jakichkolwiek środków na poniesienia jakichkolwiek kosztów postępowanie. Oświadczenie wnioskodawcy świadczy bowiem, że posiada on takie środki. Dalej, zdaniem referendarza sądowego, przy uwzględnieniu wartości przedmiotu zaskarżenia w obu sprawach spółki, której pochodną jest kwota wpisu sądowego od skargi, i zasady określania kwoty wynagrodzenia profesjonalnego pełnomocnika procesowego w zależności od tej wartości, kwotę pieniężną znajdującą się na jej rachunku bankowym należy ocenić jako wystarczającą na opłacenie również usług adwokata z wyboru.Wobec takich stwierdzeń nieuzasadnione było dalsze badanie w stanie faktycznym, wynikającym z oświadczeń złożonych przez spółkę, przesłanki zwolnienia jej z obowiązku ponoszenia kosztów postępowania sądowego (kosztów sądowych i kosztów zastępstwa procesowego) związanych z jej udziałem w tym postępowaniu.Z uwagi na powyższe, na podstawie art. 246 § 2 pkt 1 w zw. z art. 258 § 1 i § 2 pkt 7 ustawy – Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi, postanowiono jak w sentencji.