Sygnatura:
6329 Inne o symbolu podstawowym 632
Hasła tematyczne:
Pomoc społecznaZaliczka alimentacyjna
Skarżony organ:
Samorządowe Kolegium Odwoławcze
Data:
2010-04-12
Sąd:
Wojewódzki Sąd Administracyjny w Kielcach
Treść wyniku:
uchylono zaskarżoną decyzję i poprzedzającą ją decyzję
Sędziowie:
Anna Żak /przewodniczący/Dorota Chobian /sprawozdawca/Teresa Kobylecka

Sentencja

Wojewódzki Sąd Administracyjny w Kielcach w składzie następującym: Przewodniczący Sędzia NSA Anna Żak, Sędziowie Sędzia WSA Dorota Chobian (spr.), Sędzia NSA Teresa Kobylecka, Protokolant Starszy sekretarz sądowy Małgorzata Rymarz, po rozpoznaniu w Wydziale II na rozprawie w dniu 12 maja 2010 r. sprawy ze skargi E.G. na decyzję Samorządowego Kolegium Odwoławczego z dnia […] znak: […] w przedmiocie prawa do świadczeń z funduszu alimentacyjnego I. uchyla zaskarżoną decyzję oraz poprzedzającą ją decyzję organu I instancji, II. stwierdza, że zaskarżona decyzja nie podlega wykonaniu do chwili uprawomocnienia się wyroku.

Uzasadnienie wyroku

Decyzją z dnia […] nr […] Samorządowe Kolegium Odwoławcze, po rozpatrzeniu odwołania E. G. od decyzji wydanej z up. Prezydenta Miasta S. przez Kierownika Działu Świadczeń Rodzinnych Miejskiego Ośrodka Pomocy Społecznej w S. z dnia […] nr […], odmawiającej przyznania prawa do świadczeń z Funduszu alimentacyjnego na rzecz córki D. G., na podstawie art. 138 § 1 pkt 1 kpa utrzymało zaskarżoną decyzję w mocy.W uzasadnieniu Samorządowe Kolegium Odwoławcze wskazało, że świadczenia z funduszu alimentacyjnego przysługują, jeżeli dochód rodziny w przeliczeniu na osobę w rodzinie nie przekracza kwoty 725 zł. Zgodnie z przepisem art. 3 ust. 2 ustawy o świadczeniach rodzinnych, do których odsyłają przepisy ustawy o pomocy osobom uprawnionym do alimentów, za dochód rodziny rozumie się przeciętny miesięczny dochód członków rodziny uzyskany w roku kalendarzowym poprzedzającym okres zasiłkowy. Z kolei w myśl art. 2 pkt 8 ustawy o pomocy osobom uprawnionym do alimentów, okres świadczeniowy oznacza okres, na jaki ustala się prawo do świadczenia z funduszu alimentacyjnego, tj. od dnia 1 października do dnia 30 września następnego roku kalendarzowego. Zatem za dochód rodziny będący podstawą ustalenia prawa do świadczenia alimentacyjnego należy przyjąć dochód uzyskany w roku 2008r.Odpowiadając na zarzuty odwołującej się, Kolegium powołując się na treść art. 2 pkt 17 ustawy o pomocy osobom uprawnionym do alimentów podało, że dochód uzyskany z tytułu umorzenia należności czynszowych, nie może zostać uznany za dochód utracony. Ustawodawca bowiem katalogiem zamkniętym określił przypadki, w których należy zastosować instytucję dochodu utraconego i wśród nich nie wymienił żadnych dochodów o jednorazowym charakterze. Ponadto Kolegium podniosło, że jeżeli organ podatkowy wykazał powyższy dochód, jako opodatkowany podatkiem dochodowym to nie jest ono umocowane do podważenia tych ustaleń.Następnie organ wyższej instancji stwierdził, że zgodnie z przedłożonym przez stronę zaświadczeniem Naczelnika Urzędu Skarbowego w S., E. G. w 2008r. uzyskała przychód i dochód w wysokości 16.825,73 zł, z którego odprowadzono podatek w wysokości 2.610 zł oraz składkę na ubezpieczenie zdrowotne w wysokości 1.514,32 zł wyliczoną zgodnie z § 9 rozporządzenia w sprawie sposobu i trybu ustalania dochodu oraz wzorów wniosków, zaświadczeń i świadczeń o ustalenie prawa do świadczeń z funduszu alimentacyjnego. Dochód E. G. osiągnięty w 2008r. na podstawie przepisów o podatku dochodowym wyniósł 12.701,41 zł. Ponadto uzyskała ona dochód z tytułu wyegzekwowanych alimentów w wysokości 239,18 zł, co dało łącznie kwotę 12.940,59 zł. Z kolei D. G. osiągnęła przychód i dochód w wysokości 6.348,54 zł, a po odliczeniu składki na ubezpieczenie zdrowotne w kwocie 571,37 zł, dochód wyniósł 5 777,17 zł. Powyższe dało w 2008r. ogółem dochód rodziny w wysokości 18.717,76 zł, 1559,81 zł miesięcznie i 779,90 zł na osobę.W tej sytuacji, zdaniem Kolegium, wobec niespełnienia kryterium dochodowego nie jest możliwe przyznanie odwołującej prawa do świadczenia z funduszu alimentacyjnego na dziecko.W skardze na powyższą decyzję E. G. przedstawiła trudną sytuację finansową swoją i córki D. G. wskazując, że ich dochody wynoszą 1177,04 zł. Dlatego też 250 zł z tytułu alimentów jest dla rodziny znaczącą pomocą. Następnie wniosła o przywrócenie alimentów córce.W odpowiedzi na skargę organ wniósł o jej oddalenie, podtrzymując argumenty zawarte w zaskarżonej decyzji. Nadto SKO dodało, że w myśl art. 14 ust. 2 pkt 6 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, przychód stanowi wartość umorzonych lub przedawnionych zobowiązań z zastrzeżeniem ust. 3 pkt 6, który stanowi, że nie wlicza się do przychodów kwot umorzonych zobowiązań tylko wtedy, gdy umorzenie związane jest z postępowaniem upadłościowym. Dlatego nie ma podstaw prawnych do przyjęcia dochodu wnioskodawczyni w innej wysokości, niż wynikało to z zaświadczenia Naczelnika Urzędu Skarbowego w S..Wojewódzki Sąd Administracyjny zważył, co następuje:Skarga zasługuje na uwzględnienie.Zgodnie z art. 7 kpa w toku postępowania organy administracji publicznej stoją na straży praworządności i podejmują wszelkie kroki niezbędne do dokładnego wyjaśnienia stanu faktycznego oraz załatwienia sprawy, mając na względzie interes społeczny i słuszny interes obywateli. Z kolei w myśl art. 77§ 1 kpa organ administracji publicznej jest obowiązany w sposób wyczerpujący zebrać i rozpatrzyć cały materiał dowodowy.Otóż w ocenie Sądu organy rozstrzygnęły sprawę z naruszeniem wyżej cytowanych przepisów.Zgodnie z art. 9 ust. 2 ustawy z dnia 7 września 2007r. o pomocy osobom uprawnionym do alimentów ( tekst jedn. Dz. U. Nr 1 za 2009r. poz. 7 ze zm.) świadczenie z funduszu alimentacyjnego przysługuje, jeżeli dochód rodziny w przeliczeniu na osobę w rodzinie nie przekracza kwoty 725 zł. Stosownie do art. 2 pkt 4 tej samej ustawy chodzi tu o dochód, o jakim mowa w ustawie o świadczeniach rodzinnych ( ustawa z dnia 28 listopada 2003r. tekst jedn. Dz. U. Nr 139 za 2006r. ze zm.), a więc przeciętny miesięczny dochód członków rodziny uzyskany w roku kalendarzowym poprzedzającym okres zasiłkowy ( art. 3 pkt 2 ustawy o świadczeniach rodzinnych). Z kolei, co należy rozumieć pod pojęciem dochodu, zostało określone w art. 3 pkt 1 lit. "a", "b" "c" tej samej ustawy.W sprawie poza sporem pozostaje, że uprawniona do alimentów D. G. spełnia wszystkie pozostałe przesłanki do przyznania jej świadczenia z funduszu alimentacyjnego ( jest osobą zaliczoną w 1994r. do pierwszej grupy inwalidzkiej, całkowicie ubezwłasnowolnioną, wymaga stałej opieki innych osób w podstawowych funkcjach życia, egzekucja alimentów na jej rzecz należnych od ojca jest bezskuteczna). Powodem nieprzyznanie jej świadczenia z funduszu było ustalenie przez organ, iż przeciętny miesięczny dochód członków rodziny uzyskany w 2008r. wyniósł 779.90 zł przy jednoczesnym braku podstaw do uznania, że w 2009r. nastąpiła utrata dochodu w rozumieniu art. 2 pkt 17 ustawy o pomocy osobom uprawnionym do alimentów.Wysokość dochodu osiągniętego w 2008r. organy ustaliły w oparciu o zaświadczenia komornika i urzędu skarbowego "o wysokości dochodów uzyskanych przez członków rodziny w roku kalendarzowym poprzedzającym okres zasiłkowy podlegających opodatkowaniu podatkiem od osób fizycznych na zasadach ogólnych". Z zaświadczeń tych wynikało, że w 2008r. Komornik Sądowy przy SR w S. wyegzekwował 239,18 zł tytułem alimentów, E. G. uzyskała w 2008r. przychód brutto w wysokości 16 825,73 zł, z czego podatek należny wynosi 2610 zł. i że "na podatnika wydano decyzję" oraz, że D. G. uzyskała przychód brutto 6348,54 zł, składki na ubezpieczenie zdrowotne wyniosły 186,26zł. W zaświadczeniu brak informacji co do wysokości należnego podatku. Na tej podstawie organy ustaliły, że dochód dwuosobowej rodziny w 2008r. wyniósł 18 717,76 zł, to jest 1559.81 zł miesięcznie, a na członka rodziny 779,90 zł. Na kwotę 18 717, 76 zł składa się 12 701, 41 zł, którą organ otrzymał po pomniejszeniu kwoty 16 825,73 o podatek w wysokości wskazanej w zaświadczeniu urzędu skarbowego, to jest o kwotę 2610 zł oraz o kwotę 1514, 32 złotych, mającą stanowić składkę na ubezpieczenie zdrowotne, przy czym organy nie wskazały sposobu wyliczenia tej kwoty, odwołując się jedynie do przepisu § 9 Rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Społecznej z dnia 28 lipca 2008r. w sprawie sposobu u trybu postępowania, sposobu ustalania dochodu oraz wzorów wniosków, zaświadczeń i oświadczeń o ustalenie prawa do świadczeń z funduszu alimentacyjnego ( Dz. U. Nr 126 poz. 855). Oprócz kwoty 12 701,41 zł na ustalony przez organy dochód rodziny w 2008r. składają się także wyegzekwowane alimenty w wysokości 239,18 zł oraz kwota 6348,54 pomniejszona tylko o składki ubezpieczeniowe w wysokości 571,37 złotych(sposobu wyliczenia tej ostatniej kwoty organy również nie wskazały, ograniczając się do przywołania § 9 powołanego rozporządzenia).W związku z powyższym zdaniem Sądu tylko wysokość wyegzekwowanych alimentów jako składnik osiągniętego dochodu, nie budzi wątpliwości. Jeśli bowiem chodzi o kolejne składniki tego dochodu, zachodzą następujące wątpliwości.Zarówno "przychód" w wysokości 16 825,73 zł uzyskany przez E.G. jak i "przychód" D. G. w wysokości 6348,54 zł nie kwalifikuje się do żadnego z dochodów, o jakich mowa w art. 3 pkt 1 podpunkt "b" i "c". Jeśli chodzi o E.G. wskazana w zaświadczeniu urzędu skarbowego kwota określona jako przychód stanowiła umorzenie zaległości w należności głównej oraz odsetek z tytułu czynszu za najem lokalu mieszkalnego. Ze znajdującej się w aktach informacji o przychodach wynika, iż umorzenia zaległości w opłatach czynszowych dokonała Gmina S., a więc najprawdopodobniej chodzi tu o czynsz za mieszkanie znajdujące się w gminnym zasobie lokali mieszkalnych. Z kolei D. G. uzyskała przychód z tytuły pobierania renty socjalnej. Tak więc ewentualnie oba te przychody podpadają pod pojęcie dochodu, o jakim mowa w art. 3 pkt 1 lit. "a" ustawy o świadczeniach rodzinnych. Generalnie zgodzić się należy ze stanowiskiem Samorządowego Kolegium Odwoławczego, iż jest ono związane treścią zaświadczenia urzędu skarbowego odnośnie tego, że oba te dochody podlegają opodatkowaniu na zasadach ogólnych na podstawie przepisów o podatku dochodowym od osób fizycznych. Tym niemniej zdaniem sądu nie zwalniało to organu od obowiązku podjęcia działań zmierzających do wyjaśnienia wątpliwości, czy faktycznie umorzenie zaległego czynszu wraz z odsetkami za lokal mieszkalny stanowi dochód, o jakim mowa w art. 3 pkt 1 lit. "a" ustawy o świadczeniach rodzinnych. Zgodnie z tym przepisem dochodem jest przychód podlegający opodatkowaniu na zasadach ogólnych na podstawie przepisów o podatku dochodowym od osób fizycznych, pomniejszony o koszty jego uzyskania, należny podatek dochodowy od osób fizycznych, składki na ubezpieczenia społeczne niezliczone do kosztów uzyskania przychodu oraz składki na ubezpieczenie zdrowotne. Z kolei w myśl powołanego przez organ § 9 Rozporządzenia z dnia 28 lipca 2008r. w przypadku, gdy członek rodziny osiąga dochody podlegające opodatkowaniu podatkiem dochodowym od osób fizycznych na zasadach ogólnych, wysokość składki na ubezpieczenie zdrowotne oblicza się według wskazanego w tym przepisie wzoru. Zdaniem Sądu oba zacytowane przepisy zdają się świadczyć o tym, że chodzi tu o podlegający opodatkowaniu podatkiem od osób fizycznych dochód, od którego są pobierane także składki na ubezpieczenia zdrowotne. Tymczasem zauważyć należy, iż od kwoty umorzenia długu z tytułu należności czynszowych nie pobiera się składek na ubezpieczenia zdrowotne, samo bowiem bycie najemcą lokalu mieszkalnego nie podlega obowiązkowi ubezpieczenia zdrowotnego ( art. 66 ustawy z dnia 27 sierpnia 2004r. o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych tekst jedn. Dz. U. Nr 164 za 2008r. poz. 1270 ). Poza tym zauważyć należy, iż skarżąca poprzez umorzenie jej zaległości czynszowych faktycznie nie otrzymała żadnych środków ani też świadczeń. Umorzenie długu, o ile nastąpiło nie w zamian za wykonywaną na rzecz wynajmującego – to jest Gminy S. – pracę, zbliżone byłoby do umowy darowizny ( wierzyciel poprzez umorzenie zaległości darował dłużnikowi kwotę odpowiadającą wysokości umorzonego czynszu). Tymczasem z art. 2 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych wynika, że darowizny nie są opodatkowane tym podatkiem. Kolegium w odpowiedzi na skargę wskazało, że umorzenie długu podlega opodatkowaniu zgodnie z art. 14 ust. 2 pkt 6 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych. Jednakże organ nie zauważył, że przepis ten, zgodnie z którym przychodem jest wartość umorzonych lub przedawnionych zobowiązań, dotyczy wyłącznie przychodów uzyskiwanych z działalności gospodarczej. Tymczasem niesporne jest, że E. G. nie prowadziła żadnej takiej działalności.Z opisanego wcześniej zaświadczenia urzędu skarbowego i znajdującego się w nim stwierdzenia "na podatnika wydano decyzję" wynika, iż organ skarbowy wydał decyzję, ustalającą wysokość podatku. Wobec opisanych wyżej wątpliwości organ w niniejszej sprawie winien był zwrócić się do urzędu skarbowego o informację, kiedy została wydana taka decyzja, na jakiej podstawie prawnej i czy stała się ona ostateczna.W niniejszej sprawie organ powinien był mieć dodatkowo na uwadze to, iż z samego rodzaju sprawy, która dotyczy przyznania świadczenia z funduszu alimentacyjnego, wynika, że jej stroną jest osoba o bardzo trudnej sytuacji materialnej, której nie stać na korzystanie z pomocy profesjonalnego pełnomocnika. Tym bardziej więc na organie ciążył obowiązek wszechstronnego wyjaśnienia sprawy, w tym w szczególności kwestii, czy faktycznie umorzenie zadłużenia z tytułu czynszu za mieszkanie podlega opodatkowaniu podatkiem od osób fizycznych, zwłaszcza, że prawidłowo organ uznał, iż brak byłoby podstaw do zastosowania przy obliczeniu dochodu art. 9 ust. 3 w związku z art. 2 pkt 17 ustawy o pomocy osobom uprawnionym do alimentów, przewidującego pomniejszenie dochodu o dochód utracony (chyba, że do umorzenia należności czynszowych doszło w związku ze świadczeniem przez E.G. pracy na rzecz wynajmującego, to jest Gminy S.; w tym bowiem przypadku zdaniem Sądu można by rozważyć zastosowanie tych przepisów).Z kolei, jeśli chodzi o przychód D. G., organ nie pomniejszył go o należny podatek dochodowy od osób fizycznych i nie wyjaśnił, czy została ona takim podatkiem obciążona, a jeśli nie, to dlaczego.Mając na uwadze wszystkie wyżej opisane okoliczności, zarówno zaskarżona decyzja jak i poprzedzająca ją decyzja organu I instancji podlegały uchyleniu, o czym Wojewódzki Sąd Administracyjny w Kielcach orzekł na podstawie art. 145 § 1 pkt 1 lit "c’ w zw. z art. 135 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (Dz. U. Nr 153 poz. 1270 ze zm.), zaś stosownie do art. 152 tej samej ustawy określił, że zaskarżona decyzja nie niepodległa wykowaniu do chwili uprawomocnienia się wyroku.Ponownie rozpoznając sprawę organ winien uzupełnić postępowanie dowodowe w wyżej opisanym zakresie i dokonać prawidłowych ustaleń w zakresie dochodu uzyskanego przez uprawnioną do alimentów w 2008r.