Sygnatura:
6111 Podatek akcyzowy
Hasła tematyczne:
Prawo pomocy
Skarżony organ:
Dyrektor Izby Celnej
Data:
2010-11-19
Sąd:
Wojewódzki Sąd Administracyjny w Olsztynie
Treść wyniku:
Odmówiono przyznania prawa pomocy w części
Sędziowie:
Anna Ambroziak /przewodniczący sprawozdawca/

Sentencja

Referendarz sądowy w Wojewódzkim Sądzie Administracyjnym w Olsztynie Anna Ambroziak po rozpoznaniu w dniu 3 stycznia 2011 r. na posiedzeniu niejawnym wniosku Z. K. o zwolnienie od kosztów sądowych w sprawie ze skargi Z. K. Transport Usługowy Z. K. na decyzję Dyrektora Izby Celnej z dnia "[…]" Nr "[…]" w przedmiocie: określenia wysokości zobowiązania w podatku akcyzowym postanawia: odmówić przyznania prawa pomocy w zakresie częściowym w postaci zwolnienia od kosztów sądowych

Uzasadnienie wyroku

Z. K. prowadzący działalność gospodarczą pod nazwą Transport Usługowy Z. K., wnioskiem z dnia 29.10.2010 r. złożonym na formularzu wniosku o przyznanie prawa pomocy osobie fizycznej wniósł o przyznanie prawa pomocy w zakresie częściowym w postaci zwolnienia od kosztów sądowych. Argumentując wniosek oświadczył, że uzyskiwany dochód z działalności gospodarczej w wysokości ok. 3.000 zł jest "praktycznie" równy kosztom utrzymania ponoszonym przez czteroosobową rodzinę. Oświadczył, że prowadzi wspólne gospodarstwo domowe z żoną I. K. oraz dwójką małoletnich dzieci. W skład majątku wchodzi dom o powierzchni ok. 120 m2, obciążony hipoteką w wysokości 170.000 zł, nieruchomość rolna o powierzchni 6 ha oraz dwa samochody ciężarowe, jeden o wartości ok. 50.000 zł, na zakup którego wnioskodawca zaciągną kredyt i drugi o wartości 30.000 zł. Wszystkie składniki majątku objęte są ustawową wspólnością majątkową małżeńską. Z prowadzonej działalności gospodarczej skarżący uzyskuje dochód w wysokości 3.500 zł brutto miesięcznie.Na podstawie art. 255 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (Dz. U. Nr 153, poz. 1270 ze zm.), zwanej dalej p.p.s.a., jeżeli oświadczenie strony zawarte we wniosku okaże się niewystarczające do oceny jej rzeczywistego stanu majątkowego i możliwości płatniczych oraz stanu rodzinnego lub budzi wątpliwości, referendarz sądowy może zażądać od strony złożenia dodatkowego oświadczenia lub przedłożenia dokumentów źródłowych dotyczących jej stanu majątkowego, dochodów lub stanu rodzinnego.W niniejszej sprawie z możliwości tej skorzystano i wystosowano do strony skarżącej wezwanie z dnia 6.12.2010 r. W wezwaniu tym zwrócono się o złożenie dodatkowych oświadczeń i dokumentów źródłowych w terminie siedmiu dni takich jak:a) wyjaśnień, w formie pisemnego oświadczenia, o ponoszonych przez skarżącego miesięcznych wydatkach tj: wskazanie ich wysokości i przeznaczenia oraz przedłożenia dokumentów potwierdzających wysokość ponoszonych wydatków,b) wykazu posiadanych nieruchomości i ruchomości w okresie od 01.01.2008 r. do 29.10.2010 r.c) wyciągów bankowych z wszystkich posiadanych kont za ostatnie sześć miesięcy wraz z potwierdzeniem czy ewentualnie z kont tych prowadzona jest egzekucja,d) odpisów ewentualnie posiadanych polis ubezpieczeniowych,e) odpisów zeznań o wysokości osiągniętego dochodu (poniesionej straty) w roku podatkowym 2008 i 2009,f) odpisów złożonych deklaracji na podatek dochodowy za rok 2010 r.,g) odpisów złożonych deklaracji dla podatku od towarów i usług za miesiące od stycznia do listopada 2010 r.,h) umowy zawartej z profesjonalnym pełnomocnikiem w przypadku braku umowy pisemnej określenie wysokości i sposobu zapłaty za usługę prawną,i) innych dokumentów, oświadczeń mogących potwierdzić w ocenie skarżącego trudną sytuację materialną i życiową.W odpowiedzi na powyższe wezwanie strona reprezentowana przez profesjonalnego pełnomocnika złożyła oświadczenie, że nie posiada polis ubezpieczeniowych oraz deklaracji na podatek dochodowy za rok 2010. Do oświadczenia załączyła:- oświadczenie, iż miesięczny koszt utrzymania rodziny wynosi ok. 3.500 zł, natomiast obciążenia z tytułu spłaty zobowiązań kredytowych wynoszą ok. 3.200 zł miesięcznie,- wykaz posiadanych nieruchomości i ruchomości w okresie od 01.01.2008 r. do 29.10.2010 r.: samochód ciężarowy marki Scania ( r.prod. 1997), samochód ciężarowy marki Scania (r.prod. 1995), samochód ciężarowy Kamaz (r.prod. 1989), samochód osobowy marki Fiat (r.prod. 2001), przyczepa ciężarowa (r.prod. 1985), przyczepa ciężarowa (r.prod. 1974), przyczepka (r.prod. 2007), dom, gospodarstwo rolne (siedlisko-6,6 ha). Nadto oświadczył, że zobowiązanie z tytułu kredytu hipotecznego wynosi 180.000 zł, wysokość kredytu na samochód ciężarowy wynosi 80.000 zł.- odpisy zawiadomień o zajęciu prawa majątkowego stanowiącego wierzytelność z rachunku bankowego posiadanego przez skarżącego przez wierzyciela Dyrektora Izby Celnej na kwotę 54.793 zł,- odpisy zawiadomień o zajęciu prawa majątkowego stanowiącego wierzytelność z rachunku bankowego posiadanego przez skarżącego przez wierzyciela Dyrektora Izby Celnej na kwotę 85.454,40 zł,- odpis PIT-38 za rok 2008, z którego wynika, że skarżący osiągnął przychód w wysokości 403.804,08 zł, poniósł koszty w wysokości 387.293,18 zł, dochód wyniósł 16.510,90 zł,- odpis PIT-36L za rok 2009, z którego wynika, że skarżący osiągnął przychód w wysokości 473.870,07 zł, poniósł koszty w wysokości 335.351,74 zł, dochód wyniósł 138.518,33 zł,- odpisy deklaracji VAT-7 za okres od 01.2010 r. do 11.2010 r., oraz zestawienie obrotów narastająco za okres od 01.20.2010 r. do 11.2010 r., zestawienie roczne 2010, z których wynika, że w okresie od 01.2010 r. do 11.2010 r. skarżący uzyskał przychód z prowadzonej działalności gospodarczej w kwocie 455.750,71 zł, poniósł wydatki w wysokości łącznej 335.542,35 zł,- odpis rachunku: za energię elektryczną – termin płatności 15.11.2010 r. na kwotę 222,71 zł, za CANAL + za miesiąc listopad 2010 r. na kwotę 102,90 zł, fakturę VAT wystawioną przez Zakład Gospodarki Komunalnej na kwotę 141,97 zł, wpłatę na dożywianie dzieci za miesiąc listopad 2010 r. w kwocie 86,40 zł, fakturę VAT z dnia 21.09.2010 r. za usługę zastępstwa adwokackiego na kwotę 3.660 zł oraz fakturę VAT z dnia 06.12.20010 r. za zastępstwo adwokackie na kwotę 2440 zł,- odpisy wyciągów bankowych za okres od 01.06.2010 r. do 01.12.2010 r., z których wynika, że na dzień 01.12.2010 r. skarżący na rachunku bankowym posiadał saldo w wysokości 10.753,41 zł,- harmonogram spłaty kredytu – data uruchomienia kredytu 17.10.2008 r. , kwota kredytu 80.000 zł, okres kredytowania 5 lat, rata kredytu na dzień 28.12.2010 r. 1.432,83 zł,- harmonogram spłaty kredytu hipotecznego – data uruchomienia kredytu 06.06.2007 r., kwota kredytu 180.000 zł, rata kredytu na dzień 01.01.2011 r. 968,30 zł,- harmonogram spłaty kredytu – data uruchomienia 15.10.2010 r., kwota kredytu 35.000 zł, okres kredytowania 5 lat, wysokość raty kredytu na dzień 20.12.2010 r. 863,61 zł,- odpis ewidencji środków trwałych: samochód ciężarowy marki KAMAZ wartość 16.000 zł, samochód ciężarowy marki Scania wartość 90.164 zł, samochód ciężarowy marki Scania wartość 25.000 zł.Rozpoznając niniejszy wniosek wskazać należy, iż prawo pomocy jest szczególną instytucją postępowania przed sądami administracyjnymi, mającą na celu zagwarantowanie konstytucyjnego prawa do sądu osobom, które nie są w stanie samodzielnie ponieść kosztów postępowania sądowego.Zgodnie z przepisami ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi, generalną zasadą jest, że każdy podmiot wszczynający postępowanie przed sądami administracyjnymi musi liczyć się z koniecznością poniesienia kosztów postępowania sądowego. Na mocy art. 243 §1 w związku z art. 246 §1 pkt 1 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi ( Dz. U Nr 153, poz. 1270 ze zm.) zwanej dalej w skrócie p.p.s.a., Sąd przyznaje prawo pomocy w zakresie całkowitym, w przypadku gdy osoba fizyczna wykaże, że nie jest w stanie ponieść jakichkolwiek kosztów postępowania. Stosownie do pkt 2 §1 art. 246 ustawy Sąd przyznaje prawo pomocy w zakresie częściowym, w przypadku gdy osoba fizyczna wykaże, że nie jest w stanie ponieść pełnych kosztów postępowania, bez uszczerbku utrzymania koniecznego dla siebie i rodziny.Prawo pomocy w zakresie całkowitym stosownie do art. 245 § § 2 p.p.s.a. obejmuje zwolnienie od kosztów sądowych oraz ustanowienie profesjonalnego pełnomocnika. Natomiast zgodnie z § 3 p.p.s.a. ww. artykułu prawo pomocy w zakresie częściowym obejmuje zwolnienie tylko od opłat sądowych w całości lub w części albo tylko od wydatków albo od opłat sądowych i wydatków lub obejmuje tylko ustanowienie pełnomocnika.Powołane przepisy stanowią odstępstwo od generalnej zasady ponoszenia kosztów postępowania sądowoadministracyjnego zawartej w art. 199 p.p.s.a. Strona ubiegająca się o przyznanie prawa pomocy musi zatem uprawdopodobnić, iż jej sytuacja materialna jest na tyle trudna, że uzasadnia wyjątkowe traktowanie. W przypadku prawa pomocy mamy do czynienia z pomocą Budżetu Państwa osobom, które z uwagi na ich trudną sytuację materialną nie są w stanie ponieść pełnych kosztów postępowania, bez uszczerbku utrzymania koniecznego dla siebie i rodziny. Przesłanki przyznania prawa pomocy są przy tym określone ogólnie, a więc uznaniu sądu pozostawił ustawodawca ocenę przedstawionych we wniosku okoliczności przemawiających, zdaniem strony, za rozstrzygnięciem korzystnym dla niej. Należy zauważyć, że ciężar dowodu spoczywa na stronie składającej wniosek o przyznanie prawa pomocy. Wnioskodawca powinien zatem wykazać, że jego sytuacja materialna jest na tyle trudna, że nie jest w stanie pokryć kosztów procesu we własnym zakresie. Udzielenie stronie prawa pomocy w postępowaniu przed sądem administracyjnym jest formą jej dofinansowania z budżetu państwa i przez to sprowadzać się powinna do przypadków, w których zdobycie środków na sfinansowanie jej udziału w postępowaniu sądowym jest rzeczywiście obiektywnie niemożliwe. Należy ponadto zauważyć, że opłaty sądowe, do których zalicza się także wpis, stanowią rodzaj danin publicznych. Zwolnienie od ponoszenia tego rodzaju danin stanowi odstępstwo od konstytucyjnego obowiązku ich powszechnego i równego ponoszenia, wynikającego z art. 84 Konstytucji RP. Dlatego też mogą być stosowane w sytuacjach wyjątkowych, gdy istnieją uzasadnione powody do przerzucenia ciężaru dotyczącego danej osoby na współobywateli.Analiza złożonych oświadczeń skarżącego prowadzi do wniosku, że nie wykazał on, że nie jest w stanie ponieść pełnych kosztów postępowania bez uszczerbku dla własnego i rodziny utrzymania.Z przedstawionych oświadczeń wynika, że z tytułu prowadzonej działalności gospodarczej za okres od 01.01.2010 r. do 30.11.2010 r. skarżący uzyskał przychód w wysokości 455.750,71 zł, poniósł wydatki w kwocie 335.542,35 zł, osiągnął dochód w wysokości 120.208,36 zł. Powyższe zestawienie wskazuje, że po opłaceniu podatku dochodowego, obowiązkowych składek zdrowotnej i emerytalnej skarżący z tytułu prowadzonej działalności gospodarczej uzyskał średni dochód miesięczny w wysokości ok. 8.200 zł za 11 miesięcy 2010 r.. Wysokość tego dochodu w ocenie orzekającego umożliwia wnioskodawcy opłacenie niezbędnych kosztów związanych z wniesieniem skargi do sądu. Fakt spłaty rat zobowiązań kredytowych w wysokości ok. 3.200 zł miesięcznie nie zmienia tej oceny. Należy stwierdzić, że zobowiązania cywilnoprawne nie mogą mieć pierwszeństwa przed zobowiązaniami publicznoprawnymi, do których zaliczają się koszty postępowania sądowego. Nadto zauważyć należy, że niezgodne z art. 84 Konstytucji byłoby przerzucenie ciężaru ponoszenia kosztów postępowania na Budżet Państwa tym samym na ogół społeczeństwa w sytuacji gdy wnioskodawca spłaca zobowiązania cywilnoprawne. Takie działanie godziłoby w art. 84 Konstytucji zgodnie z którym "Każdy jest obowiązany do ponoszenia ciężarów i świadczeń publicznych". Nadmienić należy, że Trybunał Konstytucyjny w uzasadnieniu orzeczenia z dnia 11.12.2001 r. sygn. akt SK 16/00 podkreślił, że zgodnie z art. 84 Konstytucji RP każdy ma obowiązek świadczeń podatkowych na rzecz Państwa, a to oznacza równoczesne ograniczenie prawa dysponowania należącymi do niego środkami pieniężnymi, w szczególnych wypadkach prowadzące nawet do umniejszenia substancji jego majątku. Powyższe orzeczenie można odnieść również do kosztów sądowych, które odpowiednio jak świadczenia podatkowe stanowią zobowiązania publicznoprawne.Kierując się powyższymi ustaleniami nie sposób stwierdzić, iż skarżący spełnił przesłankę do przyznania mu prawa pomocy w postaci zwolnienia od kosztów sądowych. W ocenie orzekającego osoba spłacająca miesięczne zobowiązania w wysokości ok. 3.200 zł, nadto uzyskująca dochody miesięczne w granicach ok. 8.200 zł netto (średnio za 11 miesięcy roku 2010) jest w stanie ponieść pełne koszty postępowania, bez uszczerbku utrzymania koniecznego dla siebie i rodziny. Zaznaczyć przy tym należy, że wpis od skargi w przedmiotowej sprawie został określony na kwotę 2.000 zł.Nadto trudno uznać skarżącego za osobę ubogą wymagającą pomocy państwa w sytuacji gdy jak wynika ze złożonego oświadczenia jest posiadaczem na zasadach wspólności majątkowej małżeńskiej domu o powierzchni 120 m2, nieruchomości rolnej (siedliska) o powierzchni 6,60 ha nadto trzech samochodów ciężarowych o łącznej wartości księgowej 131.164 zł. Podkreślić przy tym należy, że obciążenie nieruchomości mieszkalnej hipoteką na kwotę 170.000 zł, czy też zakup samochodu ciężarowego sfinansowany częściowo z kredytu bankowego nie zmienia ogólnej oceny, iż skarżący dysponuje majątkiem, w oparciu o który jest również w stanie sfinansować należne koszty sądowe. Niewątpliwie bowiem wartość nieruchomości przekracza wartość ustanowionego na niej zabezpieczenia w postaci hipoteki nadto skarżący posiada nieruchomość rolną (siedlisko) o pow. 6,6 ha. Ponadto wnioskodawca jest właścicielem trzech samochodów ciężarowych, przy czym tylko zakup jednego sfinansował z kredytu bankowego. Wartość tylko tych składników znacząco przewyższa należne koszty sądowe. Wyjaśnić należy, że w orzecznictwie ukształtował się pogląd, że posiadanie majątku, w zasadzie wyklucza możliwość zwolnienia od kosztów sądowych, zwłaszcza w sytuacji, gdy majątek ten nie jest obciążony prawami osób trzecich i w żaden inny sposób nie została ograniczona możliwość jego zbycia (postanowienie NSA z dnia 9 lipca 2009 r., sygn. akt I OZ 713/09). Także sposób, w jaki właściciel wykorzystuje swój majątek, nie może mieć wpływu na ocenę, czy posiada on dostateczne środki na uiszczenie wpisu. Istotne jest bowiem, że posiadany majątek może przynosić potencjalne pożytki, może również służyć jako zabezpieczenie pożyczki lub kredytu, jeśli właścicielowi, który jest zobowiązany do poniesienia określonych wydatków brakuje bieżących środków finansowych (postanowienie NSA z dnia 10 stycznia 2005 r., sygn. akt FZ 478/04). Nadmienić przy tym należy, że z oświadczenia złożonego na wezwanie z dnia 6.12.2010 r. wynika, że w dniu 15.10 2010 r. skarżący uruchomił kredyt o wartości 35.000 zł. Okoliczność ta potwierdza ocenę, iż skarżący ma zdolność kredytową i w przypadku braku aktualnie wolnych środków finansowych może posiłkować się kredytem czy pożyczką na opłacenie kosztów sądowych. Przy czym stwierdzić należy, że na koncie bakowym na dzień 01.12.2010 skarżący posiadał środki finansowe w wysokości 10.753,41 zł.Powyższe ustalenia wskazują, iż skarżący nie wykazał, iż że nie jest w stanie ponieść pełnych kosztów postępowania, bez uszczerbku utrzymania koniecznego dla siebie i rodziny.Oceny tej nie zmienia okoliczność, iż w miesiącu listopadzie 2010 r. skarżący poniósł stratę w wysokości 3.650,29 zł, fakt konieczności spłaty rat kredytów w kwocie ok. 3.200 zł miesięcznie czy też fakt ponoszenia kosztów związanych z utrzymaniem czteroosobowej rodziny. Koszty w postaci utrzymania gospodarstwa domowego ponosi ogół społeczeństwa, nie stanowią one wydatków wyjątkowych i tym samym uprawniających do skorzystania ze zwolnienia od kosztów sądowych. Nadto zauważyć należy, że zaskarżoną decyzję organ administracji wydał w dniu 29.09.2010 r. Zatem skarżący miał możliwość wygospodarowania należnych środków na opłacenie kosztów sądowych z dochodu osiągniętego w miesiącu wrześniu (w kwocie 20.759 zł) czy też w miesiącu październiku (w kwocie 6.147,90 zł). Zauważyć należy, że w okresie tym zawarł umowę zlecenia na obronę i reprezentowanie w postępowaniu przed organem celnym II instancji oraz w postępowaniu przed sądem administracyjnym z profesjonalnym pełnomocnikiem nadto opłacił koszty zastępstwa procesowego w dwóch ratach: pierwszą w dniu 21.09.2010 r. w wysokości 3.660 zł, drugą w dniu 06.12.2010 r. w kwocie 2.440 zł. Działanie wnioskodawcy wskazuje, iż niewątpliwie już w miesiącu wrześniu przewidywał możliwość wniesienia skargi do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego, a zatem również winem zabezpieczyć na ten cel niezbędne środki finansowe.Mając zatem na uwadze powyższe ustalenia w ocenie orzekającego skarżący, powinien zagwarantować niezbędne środki pieniężne na dochodzenie swych praw przez Sądem, w sytuacji gdy reguluje swoje zobowiązania cywilnoprawne, posiada majątek jak i zdolność kredytową.Mając na względzie przedstawione wyżej okoliczności, na podstawie art. 246§1 pkt 2 i art. 258 § 2 pkt 7 p.p.s.a., postanowiono jak w sentencji