Sygnatura:
6322 Usługi opiekuńcze, w tym skierowanie do domu pomocy społecznej
Hasła tematyczne:
Pomoc społeczna
Skarżony organ:
Samorządowe Kolegium Odwoławcze
Data:
2009-09-21
Sąd:
Wojewódzki Sąd Administracyjny w Łodzi
Treść wyniku:
Uchylono decyzję I i II instancji
Sędziowie:
Anna Stępień
Tomasz Zbrojewski /przewodniczący sprawozdawca/
Zygmunt Zgierski

Sentencja

Dnia 18 listopada 2009 roku Wojewódzki Sąd Administracyjny w Łodzi Wydział II w składzie następującym: Przewodniczący Sędzia NSA Tomasz Zbrojewski (spr.) Sędziowie Sędzia NSA Anna Stępień Sędzia NSA Zygmunt Zgierski Protokolant asystent sędziego Marcelina Chmielecka po rozpoznaniu na rozprawie w dniu 18 listopada 2009 roku sprawy ze skargi J. K. na decyzję Samorządowego Kolegium Odwoławczego w Ł. z dnia […] nr […] w przedmiocie odmowy skierowania do domu pomocy społecznej uchyla zaskarżoną decyzję oraz poprzedzającą ją decyzję Prezydenta Miasta Z. nr […] z dnia […]. LS
Uzasadnienie: Decyzją z dnia […] Prezydent Miasta Z., działając na podstawie art. 104 kpa i art. 3 ust. 4, art. 54 ust. 1 i art. 59 ust. 1 ustawy o pomocy społecznej, po rozpatrzeniu wniosku J. K., odmówił skierowania do domu pomocy społecznej.
W uzasadnieniu decyzji organ I instancji wskazał, iż z uwagi na stan zdrowia strona ubiega się o miejsce w domu pomocy społecznej dla osób przewlekle somatycznie chorych. Strona przebywa w Szpitalu im. A w Ł. na Oddziale Psychiatryczno – Geriatrycznym. Wcześniej od kwietnia 2008 r. przebywała u córki, gdyż złe warunki lokalowe uniemożliwiały jej zamieszkiwanie pod adresem zameldowania w Z. Organ stwierdził, iż w przypadku strony obowiązek zapewnienia pomocy spoczywa na rodzinie, która w przypadku trudności czy niewydolności może ubiegać się o pomoc w formie świadczeń opiekuńczych.
W odwołaniu od powyższej decyzji, H.R. – córka J. K. działająca w jej imieniu – podniosła, iż z uwagi na wiek i stan zdrowia matki (otępienie starcze i inne schorzenia) nie jest w stanie zapewnić jej niezbędnej opieki. Podała, iż w jej mieszkaniu o powierzchni 56 m kw. zamieszkują 3 osoby, w tym jej niepełnosprawny syn.
Decyzją z dnia […] Samorządowe Kolegium Odwoławcze w Ł., na podstawie art. 138 § 1 pkt 1 oraz art. 54, art. 56 pkt 1, art. 59 ust. 1, art. 60 ust. 1, art. 61 ust. 1 i 2 i art. 64 ustawy o pomocy społecznej, utrzymało zaskarżone rozstrzygnięcie w mocy.
W motywach decyzji organ odwoławczy wskazał, iż zgodnie z art. 54 ust. 1 ustawy o pomocy społecznej prawo do umieszczenia w domu pomocy społecznej przysługuje w przypadku, gdy osobie niemogącej samodzielnie funkcjonować nie można zapewnić niezbędnej pomocy w formie usług opiekuńczych. Zdaniem Kolegium dopiero po wykorzystaniu przez stronę usług opiekuńczych organ może dokonać oceny stopnia zaspokojenia potrzeb i ewentualnie poczynić starania w kierunku zapewnienia całodobowej opieki w placówce opiekuńczej.
W skardze skierowanej do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Łodzi H. R., reprezentująca J.K., wniosła o zmianę orzeczenia i skierowanie do domu pomocy społecznej, oświadczając, iż wspólne zamieszkiwanie z matką, jak również opieka nad nią są niemożliwe z przyczyn wskazanych w odwołaniu.
W odpowiedzi na skargę Samorządowe Kolegium Odwoławcze w Ł. wniosło o jej oddalenie, podtrzymując stanowisko wyrażone w zaskarżonej decyzji.
Wojewódzki Sąd Administracyjny w Łodzi zważył, co następuje:
Skarga zasługuje na uwzględnienie.
Przedmiotem niniejszego postępowania jest legalność decyzji Samorządowego Kolegium Odwoławczego w Ł. z dnia […], utrzymująca w mocy decyzję Prezydenta Miasta Z. z dnia […] w przedmiocie odmowy skierowania J. K. do domu pomocy społecznej.
Punkt wyjścia dla rozważań w niniejszej sprawie stanowi przepis art. 54 ust. 1 ustawy z dnia 12 marca 2004 r. o pomocy społecznej (tekst jedn.: Dz.U.z 2008 r. Nr 115, poz. 728 z późn. zm.), stosownie do którego osobie wymagającej całodobowej opieki z powodu wieku, choroby lub niepełnosprawności, niemogącej samodzielnie funkcjonować w codziennym życiu, której nie można zapewnić niezbędnej pomocy w formie usług opiekuńczych, przysługuje prawo do umieszczenia w domu pomocy społecznej.
Jak wynika z brzmienia powyższego przepisu, prowadząc postępowanie w sprawie skierowania do domu pomocy społecznej właściwy organ administracji zobowiązany jest do ustalenia, czy osoba mająca być objętą tą formą pomocy społecznej wymaga całodobowej opieki, nie może samodzielnie funkcjonować oraz czy niezbędna pomoc nie może być zapewniona w formie usług opiekuńczych.
Analizując okoliczności rozpoznawanej sprawy oraz treść zaskarżonego rozstrzygnięcia Sąd doszedł do przekonania, iż organy orzekające nie dopełniły obowiązku dokładnego wyjaśnienia sprawy pod kątem spełnienia przez J. K. przesłanek umieszczenia w domu pomocy społecznej.
I tak, organy administracji dokonując w uzasadnieniu podejmowanych rozstrzygnięć oceny sytuacji skarżącej ograniczyły się de facto do wskazania jej miejsca zamieszkania i przebywania oraz wysokości dochodów. Podkreśliły natomiast, iż obowiązek opieki nad stroną spoczywa na jej rodzinie, która może otrzymać wsparcie w postaci usług opiekuńczych. Próżno przy tym doszukiwać się dokładnego odniesienia do stanu zdrowia skarżącej i możliwości jej funkcjonowania w rodzinie. Organy administracyjne nie ustaliły również, czy rodzina, na którą obowiązek opieki został całkowicie przerzucony jest w stanie zapewnić stronie wystarczającą opiekę.
Po pierwsze należy zauważyć, w aktach administracyjnych znajduje się pismo Ordynatora Oddziału Psychiatryczno – Geriatrycznego Szpitala im. A w Ł. z dnia 13 marca 2009 r., z którego wynika, iż J. K. wymaga pilnego umieszczenia w domu pomocy społecznej z uwagi na potrzebę stałej pomocy. Z przeprowadzonego wywiadu środowiskowego i opinii asystenta pracy socjalnej (pkt VII.B formularza) także wynika konkluzja, iż strona wymaga umieszczenia w domu pomocy społecznej, gdyż córka nie jest w stanie zapewnić matce specjalistycznej opieki. Dodatkowo, również w opinii dotyczącej stopnia sprawności osoby ubiegającej się o skierowanie do domu pomocy społecznej zawarto stwierdzenie, że pacjentka ze względu na wiek i stan zdrowia wymaga skierowania do placówki na pobyt stały (pkt B.4 formularza). Jednak mimo tak jednoznacznego brzmienia formułowanych opinii o konieczności umieszczenia skarżącej w placówce opiekuńczej, organy administracji arbitralnie stwierdziły, iż taka potrzeba nie występuje. Powyższy sposób działania daje podstawy do twierdzenia, iż rozstrzygnięcie w rozpoznawanej sprawie nosi cechy dowolności, a organ administracji w żaden sposób nie ustosunkował się do zgromadzonego materiału dowodowego.
Po wtóre, organy orzekające w sprawie, zwracając uwagę na spoczywający na rodzinie skarżącej obowiązek sprawowania opieki, nie podjęły się ustalenia, czy rodzina tym obowiązkom jest w stanie podołać i wymaganą całodobową, specjalistyczną opiekę zapewnić. Milczeniem bowiem pominął organ – sygnalizowany wielokrotnie przez H. R. – fakt, iż jest ona osobą niepełnosprawną, podobnie jak jej syn K., który legitymuje się orzeczeniem o stopniu niepełnosprawności i wymaga opieki.
Po trzecie, organ administracji, kierując się niedopuszczalnym w sprawach z zakresu pomocy społecznej automatyzmem w działaniu, uznał, iż warunkiem przyznania świadczenia w postaci umieszczenia w domu pomocy społecznej jest uprzednie faktyczne skorzystanie z usług opiekuńczych, gdyż dopiero wykazanie, iż nie są one wystarczające, umożliwia ubieganie się o umieszczenie w placówce. Z takim poglądem na gruncie rozpoznawanej sprawie nie sposób się zgodzić. Nie ulega wątpliwości, że na gruncie art. 54 ust. 1 ustawy o pomocy społecznej umieszczenie osoby w domu pomocy społecznej jest uzależnione od niemożności zapewnienia tej osobie usług opiekuńczych w miejscu zamieszkania. W ślad za wyrokiem Naczelnego Sądu Administracyjnego z dnia 8 października 1998 r. o sygn. akt I SA 393/98 (publ. System Informacji Prawnej LEX nr 45772), stwierdzić należy, iż niemożność zapewnienia usług opiekuńczych w miejscu zamieszkania oznacza niemożliwość przyznania ich w zakresie, jaki jest niezbędny osobie potrzebującej w zaspokajaniu codziennych potrzeb życiowych. Zatem prowadząc postępowanie w sprawie wniosku o umieszczenie w domu pomocy społecznej, organ obowiązany jest ustalić, czy osoba może otrzymać pomoc w zakresie dla niej koniecznym. W przypadku natomiast możliwości zapewnienia przez organ administracji usług opiekuńczych, jednak w rozmiarze niewystarczającym, fakt ten stanowi przesłankę uprawniającą do umieszczenia w domu pomocy społecznej.
W rozpoznawanej sprawie podkreślenia wymaga, iż organ odmawiając umieszczenia w domu pomocy społecznej i wymagając uprzedniego skorzystania z usług opiekuńczych, nie wskazał w żaden sposób stronie, w jakim zakresie strona ta mogłaby korzystać z usług opiekuńczych, nie zbadał również, czy na tle konkretnych okoliczności – sytuacji rodzinnej J. K. i H. R. – pomoc w postaci usług opiekuńczych przyniosłaby zamierzony rezultat. W ocenie tut. Sądu wymagana przepisem art. 54 ust. 1 ustawy o pomocy społecznej przesłanka niemożności zapewnienia niezbędnej pomocy w formie usług opiekuńczych nie wiąże się z wymogiem faktycznego z nich korzystania i stwierdzenia ich nieadekwatności do potrzeb osoby ubiegającej się o umieszczenie w domu pomocy społecznej. Należy bowiem uznać, iż nie ma przeszkód, aby już tylko z analizy okoliczności faktycznych konkretnej sprawy organ administracji mógł wywieść, czy pomoc w postaci usług opiekuńczych stwarza możliwość zaspokojenia potrzeb strony. Na gruncie niniejszej sprawy ocena przydatności usług opiekuńczych odgrywa tym bardziej znaczącą rolę, że skarżąca swoim zachowaniem, będącym wynikiem stanu psychofizycznego, powoduje zagrożenie dla swojego zdrowia i życia. W aktach sprawy znajdują się wzmianki m. in. o niekontrolowanym opuszczaniu przez skarżącą domu w porze nocnej, jednak organy orzekające nie zweryfikowały ich prawdziwości ani nie wykazały, czy wsparcie rodziny usługami opiekuńczymi pozwoli na zapobieżenie podobnym niebezpiecznym sytuacjom.
Reasumując należy uznać, iż przy orzekaniu o odmowie skierowania do domu pomocy społecznej, organy obu instancji dopuściły się naruszenia art. 7, art. 77 § 1, art. 80 i art. 107 § 3 kpa, nie wyjaśniając w sposób wyczerpujący sytuacji skarżącej oraz jej rodziny i pomijając w zupełności materiał dowodowy zgromadzony w sprawie, a naruszenia te mogły mieć istotny wpływ na wynik sprawy. Organy administracji orzekły bowiem o odmowie skierowania do domu pomocy społecznej bez dokładnego zbadania, czy zostały spełnione przesłanki, o których mowa
w art. 54 ust. 1 ustawy o pomocy społecznej.
Rozpoznając ponownie sprawę organy administracji dokładnie wyjaśnią sytuację skarżącej i dokonają jej oceny w świetle przesłanek, o których mowa w art. 54 ust. 1 ustawy o pomocy społecznej, która znajdzie odzwierciedlenie w uzasadnieniu decyzji, sporządzonym zgodnie z wymogami art. 107 § 3 kpa.
Mając na uwadze powyższe Wojewódzki Sąd Administracyjny w Łodzi, na podstawie art. 145 § 1 pkt 1 lit. c) i art. 135 p.p.s.a., orzekł jak w sentencji.
AG

Uzasadnienie wyroku