Sygnatura:
6171 Radcowie prawni i aplikanci radcowscy
Hasła tematyczne:
Aplikacje prawnicze
Skarżony organ:
Minister Sprawiedliwości
Data:
2010-01-07
Sąd:
Naczelny Sąd Administracyjny
Treść wyniku:
Oddalono skargę kasacyjną
Sędziowie:
Andrzej Kuba /sprawozdawca/Beata ZiomekJan Bała /przewodniczący/

Sentencja

Naczelny Sąd Administracyjny w składzie: Przewodniczący Sędzia NSA Jan Bała Sędzia NSA Andrzej Kuba (spr.) Sędzia del. WSA Beata Ziomek Protokolant Bogusław Piszko po rozpoznaniu w dniu 13 stycznia 2011 r. na rozprawie w Izbie Gospodarczej skargi kasacyjnej Ministra Sprawiedliwości od wyroku Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w W. z dnia 9 października 2009 r. sygn. akt VI SA/Wa 1055/09 w sprawie ze skargi K. Cz. na decyzję Ministra Sprawiedliwości z dnia 3 kwietnia 2009 r. nr […] w przedmiocie ustalenia wyniku egzaminu konkursowego na aplikację radcowską oddala skargę kasacyjną

Uzasadnienie wyroku

Wojewódzki Sąd Administracyjny w W. wyrokiem z dnia 9 października 2009 r. o sygn. akt 1055/09 uwzględnił skargę K. Cz. na decyzję Ministra Sprawiedliwości z dnia 3 kwietnia 2009 r. nr […] w przedmiocie ustalenia wyniku egzaminu konkursowego na aplikację radcowską i uchylił zaskarżoną decyzję.Sąd I instancji orzekł w następującym stanie faktycznym i prawnym:K. Cz. (d. Z.) w dniu 20 września 2008 r. przystąpiła do egzaminu konkursowego na aplikację radcowską przed Komisją Egzaminacyjną do spraw aplikacji radcowskiej przy Ministrze Sprawiedliwości na obszarze właściwości Rady Okręgowej Izby Radców Prawnych w Warszawie.Uchwałą nr 376/2008 z dnia 22 września 2008 r. Komisja Egzaminacyjna ustaliła, że K. Cz., uzyskała z testu wyboru 189 punktów na minimalną liczbę 190 punktów, co stanowiło wynik negatywny.Od powyższej uchwały skarżąca złożyła odwołanie, w którym wniosła o zaliczenie jej jako prawidłowych udzielonych przez nią odpowiedzi na pytania o numerach 49, 98, 100, 104, 184, 196, 199, 206 oraz 238, lub uznanie udzielonych przez nią odpowiedzi za jedne z możliwych jako prawidłowych, bądź też uznanie pytań za wprowadzające w błąd i pominięcie ich przy obliczaniu punktów, w konsekwencji o ich unieważnienie.Minister Sprawiedliwości rozpoznając odwołanie decyzją z dnia 3 kwietnia 2009 r. utrzymał w mocy zaskarżoną uchwałę Komisji Egzaminacyjnej z dnia 22 września 2008 r. w sprawie ustalenia wyniku egzaminu konkursowego na aplikację radcowską.W uzasadnieniu decyzji organ odwoławczy podkreślił, że szczegółowa analiza testu egzaminacyjnego wykazała, że wszystkie pytania testowe, w tym również te kwestionowane przez skarżącą, zostały sformułowane w sposób jednoznaczny, zaś wśród propozycji odpowiedzi była wyłącznie jedna poprawna odpowiedź. Wszystkie pytania zostały oparte na przepisach obowiązującego prawa, nie zaś w oparciu o orzecznictwo lub poglądy doktryny.W odniesieniu m.in. do pytania nr 100 organ, powołując się na treść przepisów art. 169 § 3 k.p.c. oraz art. 130 § 1 k.p.c. podniósł, iż w świetle tych przepisów nie ulega wątpliwości, że jeżeli strona wniosła o przywrócenie terminu do wniesienia apelacji, nie dołączając jednocześnie do wniosku apelacji, to przewodniczący na podstawie art. 130 § 1 k.p.c. wzywa stronę do usunięcia tego braku formalnego pod rygorem zwrotu wniosku.K. Cz. wniosła skargę na powyższą decyzję Ministra Sprawiedliwości do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Warszawie.Sąd I instancji uwzględniając skargę na tę ostateczną decyzję powołał się naart. 339 ust. 1 ustawy z dnia 6 lipca 1982 r. o radcach prawnych (Dz. U. Nr 163, poz. 1361 ze zm.), w myśl którego egzamin konkursowy polega na rozwiązaniu testu składającego się z zestawu 250 pytań zawierających po trzy propozycje odpowiedzi, z których tylko jedna jest prawidłowa, za którą to odpowiedź kandydat uzyskuje jeden punkt. Powyższa regulacja nie przewiduje więc sytuacji, aby prawidłowe mogły być dwie odpowiedzi, a tym bardziej, aby mógł być jednocześnie przyznany punkt za wskazanie jednej z dwóch odpowiedzi spośród trzech wymienionych w pytaniu. A zatem pytanie egzaminacyjne powinno być zredagowane dostatecznie precyzyjnie, aby uniknąć wątpliwości ze strony osoby egzaminowanej co do zakresu przedmiotowego danego pytania.Sąd I instancji uznał za uzasadniony zarzut naruszenia art. 339 ust. 1 ustawy o radcach prawnych w odniesieniu do pytania testu nr 100.Pytanie nr 100 brzmiało "Zgodnie z Kodeksem postępowania cywilnego, jeżeli strona wniosła o przywrócenie terminu do wniesienia apelacji, nie dołączając jednocześnie do wniosku samej apelacji:A. sąd odrzuci wniosek o przywrócenie terminu,B. sąd oddali wniosek o przywrócenie terminu,C. przewodniczący wzywa stronę do uzupełnienia tego braku w terminie tygodniowym pod rygorem zwrotu wniosku".Skarżąca udzieliła na to pytanie odpowiedzi "A", natomiast według klucza odpowiedzi prawidłowa jest odpowiedź "C", która wynika z przepisów art. 169 § 3 k.p.c. w zw. z art. 130 § 1 k.p.c. W ocenie Sądu ww. przepisy nie dają jednoznacznej odpowiedzi na powyższe pytanie. O tym, że niedołączenie apelacji jest brakiem formalnym wniosku nie przemawia literalne brzmienie art. 169 § 3 k.p.c. To orzecznictwo Sądu Najwyższego przesądziło, iż niedopełnienie przez składającego wniosek o przywrócenie terminu wymagań przewidzianych w art. 169 § 3 k.p.c. stanowi brak formalny, którego uzupełnienie powinien Przewodniczący zarządzić w trybie przewidzianym w art. 130 k.p.c. (tak też ICZ 238/54 z dnia 18 października 1954 r., OSNCP 1955/2/44 i II CR 119/58 z dnia 1 września 1958 r., Preis 1960/2/407).Od wyroku Sądu I instancji Minister Sprawiedliwości wniósł skargę kasacyjną, w której zarzucił naruszenie przepisów postępowania mające istotny wpływ na wynik sprawy oraz przepisów prawa materialnego przez dokonanie przez Sąd I instancji błędnej oceny ich zastosowania przez organ administracji tj. art. 145 § 1 pkt 1 lit. a i c ustawy dnia 30 sierpnia 2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi – przez uwzględnienie skargi K. Cz., w sytuacji gdy zakwestionowana decyzja Ministra Sprawiedliwości nie naruszała przepisów prawa materialnego, a zwłaszcza art. 33 1 ust. 3 i art. 339 ustawy z dnia 6 lipca 1982 r. o radcach prawnych, które to naruszenie, zdaniem Sądu I instancji, miałoby polegać n sformułowaniu pytania nr 100 testu konkursowego na aplikację radcowską w sposób sprzeczny z ww. przepisami.W uzasadnieniu skargi kasacyjnej Minister Sprawiedliwości podniósł, że wypowiedzenie się przez Sąd Najwyższy w kwestii objętej pytaniem nr 100 nie oznacza automatycznie, iż zagadnienie to jest kontrowersyjne. Powołane przez Sąd I instancji orzeczenia Sądu Najwyższego zapadły w odmiennym od obowiązującego stanie prawnym, w którym nie obowiązywała jeszcze ustawa z dnia 17 grudnia 1964 r. Kodeks postępowania cywilnego i fakt orzekania przez Sąd Najwyższy odnośnie określonego zagadnienia lub przepisu prawnego nie oznaczał wówczas, że istnieje problem prawny wywołujący rozbieżności w orzecznictwie sądów. Minister Sprawiedliwości podkreślił, że wniosek o przywrócenie terminu do wniesienia apelacji jest pismem procesowym. Jeżeli zatem strona wniosła o przywrócenie terminu nie dołączając do wniosku samej apelacji, to przewodniczący na podstawie art. 130 § 1 k.p.c. wzywa stronę tego braku formalnego pod rygorem zwrotu wniosku. Z kolei art. 169 § 3 k.p.c. stanowi, że " równocześnie z wnioskiem strona powinna dokonać czynności procesowej". A zatem w świetle art. 130 § 1 k.p.c. dokonanie tej czynności stanowi warunek formalny dla nadania prawidłowego biegu temu wnioskowi. Wobec tego, mając na uwadze ww. przepisy nie można stwierdzić, że odpowiedź na pytanie nr 100 nie wynika wprost z przywołanych regulacji prawnych wskazanych w kluczu odpowiedzi jako podstawa prawna do tego konkretnego pytania testu.Z wymienionych powodów Minister Sprawiedliwości wniósł o uchylenie zaskarżonego wyroku w całości i przekazanie sprawy Sądowi I instancji do ponownego rozpoznania oraz zasądzenie kosztów zastępstwa procesowego.Naczelny Sąd Administracyjny zważył, co następuje:Na wstępie rozważań podkreślić należy, że zgodnie z art. 174 p.p.s.a. skargę kasacyjną można oprzeć na następujących podstawach: 1) naruszeniu prawa materialnego przez jego błędną wykładnię lub niewłaściwe zastosowanie; 2) naruszeniu przepisów postępowania, jeżeli uchybienie to mogło mieć istotny wpływ na wynik sprawy. Naczelny Sąd Administracyjny jest związany podstawami skargi kasacyjnej, bowiem stosownie do treści art. 183 § 1 p.p.s.a, rozpoznając sprawę w granicach skargi kasacyjnej, bierze pod rozwagę z urzędu jedynie nieważność postępowania, która zachodzi w przypadkach przewidzianych w § 2 tego artykułu. W niniejszej sprawie nie występują jednak żadne z wad wymienionych we wspomnianym przepisie, które powodowałyby nieważność postępowania prowadzonego przez Sąd pierwszej instancji.Skarga kasacyjna Ministra Sprawiedliwości nie ma usprawiedliwionych podstaw.W zaskarżonym wyroku nie doszło do zarzuconego naruszenia prawa materialnego przez błędną wykładnię i niewłaściwe zastosowanie art. 33 1 ust. 3 oraz art. 339 ust. 1 ustawy z dnia 6 lipca 1982 r. o radcach prawnych (Dz. U. Nr 123, poz. 1059 ze zm.), polegającego na niewłaściwym przyjęciu, że pytanie nr 100 nie spełnia wymagań określonych w tym przepisie.Przepis art. 339 ust. 1 ustawy o radcach prawnych miał następujące brzmienie: "Egzamin konkursowy polega na rozwiązaniu testu składającego się z zestawu 250 pytań zawierających po trzy propozycje odpowiedzi, z których tylko jedna jest prawidłowa. Kandydat może wybrać tylko jedną odpowiedź. Za każdą prawidłową odpowiedź kandydat uzyskuje 1 punkt". W świetle tego unormowania zbudowanego na zasadzie testu jednokrotnego wyboru, nie jest dopuszczalne formułowanie pytań zawierających propozycje więcej niż jednej prawidłowej odpowiedzi w nawiązaniu do spornych w orzecznictwie i doktrynie problemów. Nie można również formułować pytań, na które odpowiedź będzie uzależniona od przyjęcia dodatkowych założeń pominiętych lub nieprecyzyjnie wyrażonych w pytaniach. Z kolei zgodnie z art. 331 ust. 3 tej samej ustawy egzamin konkursowy polega na sprawdzeniu wiedzy kandydata na aplikanta radcowskiego z zakresu miedzy innymi postępowania cywilnego.Naczelny Sąd Administracyjny podziela stanowisko zajęte przez Sąd I instancji, które zgodne jest również z ugruntowanym już stanowiskiem wyrażonym w licznych orzeczeniach NSA (przykładowo II GSK 115/10, II GSK 778/09, II GSK 31/10, II GSK 150/10, II GSK 83/10) co do tego, że pytanie nr 100, dotyczące skutków prawnych złożenia wniosku o przywrócenie terminu bez jednoczesnego wniesienia apelacji, zostało sformułowane z naruszeniem prawa. Jak słusznie zauważył Sąd I instancji z brzmienia przepisów powołanych w kluczu odpowiedzi, tj. art. 130 § 1 k.p.c. i art. 169 § 3 k.p.c. nie wynika w sposób jednoznaczny, aby niedołączenie do wniosku o przywrócenie terminu do wniesienia apelacji samej apelacji było brakiem formalnym, podlegającym uzupełnieniu w trybie przewidzianym dla uzupełnienia pism procesowych. Dopiero praktyka znajdująca wyraz w orzecznictwie Sądu Najwyższego oraz sądów powszechnych, przesądziła o tym, iż niedopełnienie przez składającego wniosek o przywrócenie terminu wymagań przewidzianych w art. 169 § 3 k.p.c. stanowi brak formalny, którego uzupełnienie powinien Przewodniczący zarządzić w trybie przewidzianym w art. 130 k.p.c. Zauważyć bowiem należy, iż w tej kwestii wypowiedział się nie tylko Sąd Najwyższy w przywołanym w uzasadnieniu zaskarżonego wyroku orzeczeniu, lecz problem związany ze stosowaniem art. 130 § k.p.c. w odniesieniu do wniosku o przywrócenie terminu do dokonania czynności polegającej na wniesieniu środka zaskarżenia bez jednoczesnego dołączenia tego środka był przedmiotem rozważań zarówno tego Sądu jak i sądów apelacyjnych także w latach późniejszych (przykładowo postanowienie SN z dnia 20.09.2002 r. w sprawie III CRN 140/01, z dnia 30 stycznia 2002r. w sprawie III CZ 140/01, postanowienie Sądu Apelacyjnego w Białymstoku z dnia 13.05.1999 w sprawie I ACZ 208/99). Świadczy to o tym, iż wbrew twierdzeniom organu z samego brzmienia art. 169 § 3 oraz art. 130 k.p.c. nie wynika, że niedołączenie do wniosku o przywrócenie terminu do wniesienia apelacji tego środka zaskarżenia jest brakiem formalnym, a stanowisko takie wynika jedynie z praktyki i orzecznictwa. W tym miejscu podnieść należy, iż na etapie ubiegania się o przyjęcie na aplikację radcowską nie można wymagać od kandydata (choć niewątpliwie byłaby to pożądane) znajomości orzecznictwa i poglądów doktryny w odniesieniu do dziedzin prawa przewidzianych w tematyce egzaminacyjnej. Takiej znajomości można wymagać dopiero od osoby, która ukończyła aplikację. Właśnie bowiem szkolenie w ramach aplikacji radcowskiej ma na celu przygotowanie aplikanta do należytego i samodzielnego wykonywania zawodu radcy prawnego, a więc zaznajomienia go z orzecznictwem sądów oraz nauczenia praktycznego stosowania przepisów prawa.Mając powyższe na uwadze skarga kasacyjna podlegała oddaleniu, o czym Naczelny Sąd Administracyjny orzekł na podstawie art. 184 p.p.s.a.