Sygnatura:
6052 Akty stanu cywilnego
Hasła tematyczne:
Akta stanu cywilnego
Skarżony organ:
Wojewoda
Data:
2010-01-08
Sąd:
Naczelny Sąd Administracyjny
Treść wyniku:
Oddalono skargę kasacyjną
Sędziowie:
Jan Paweł Tarno /przewodniczący sprawozdawca/Jerzy StelmasiakZbigniew Ślusarczyk

Sentencja

Naczelny Sąd Administracyjny w składzie: Przewodniczący: sędzia NSA Jan Paweł Tarno (spr.) sędzia NSA Jerzy Stelmasiak sędzia del. WSA Zbigniew Ślusarczyk Protokolant Karolina Kubik po rozpoznaniu w dniu 18 stycznia 2011 roku na rozprawie w Izbie Ogólnoadministracyjnej sprawy ze skargi kasacyjnej T. L. od wyroku Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Warszawie z dnia 17 września 2009 r. sygn. akt IV SA/Wa 763/09 w sprawie ze skargi T. L. na decyzję Wojewody Mazowieckiego z dnia […] marca 2009 r. nr […] w przedmiocie odmowy wydania aktu zgonu oddala skargę kasacyjną.

Uzasadnienie wyroku

18.01.11 r.II OSK 42/10UZASADNIENIEWojewódzki Sąd Administracyjny w Warszawie wyrokiem z 17 września 2009 r., IV SA/Wa 763/09 oddalił skargę T. L. na decyzję Wojewody Mazowieckiego z […] marca 2009 r. nr […] w sprawie odmowy wydania odpisu zupełnego aktu zgonu. W uzasadnieniu Sąd podniósł, że podstawą prawną rozstrzygnięcia w tej sprawie jest przepis art. 83 ustawy z dnia 29 września 1986 r. Prawo o aktach stanu cywilnego (tj. Dz. U. z 2004 r., Nr 161, poz. 1688 z późn. zm.). Treść tego przepisu potwierdza zasadę ograniczonej jawności ksiąg stanu cywilnego, wymieniając w ust. 1 osoby i organy uprawnione :do otrzymania odpisu aktu stanu cywilnego lub zaświadczenia określonego w art. 79 z jednoczesnym rozszerzeniem kręgu uprawnionych o osoby, które mają interes prawny do otrzymania tego dokumentu, a także organizacje społeczne. Stosownie do brzmienia art. 83 ust.1, osoba, której akt dotyczy, jej wstępni, zstępni, małżonek i rodzeństwo, przedstawiciel ustawowy, sąd i inny organ państwowy, składając wniosek o wydanie odpisu aktu lub zaświadczenia, nie są zobowiązane do uzasadnienia potrzeby otrzymania odpisu. Natomiast osoby niewymienione w ust. 1 mogą złożyć wniosek o wydanie odpisu aktu lub zaświadczenia, jeżeli wykażą w tym interes prawny (art. 83 ust. 2). Z przytoczonej normy prawnej wynika zatem obowiązek kierownika urzędu stanu cywilnego dokonania oceny, czy żądanie wydania odpisu aktu stanu cywilnego pochodzące od osoby spoza kręgu osób określonych w ust. 1 art. 83 u.a.s.c. znajduje uzasadnienie w wykazanym przez tę osobę interesie prawnym.Skarżący T. L. składając podanie o wydanie odpisu zupełnego aktu zgonu M. S. wskazał jako podstawę uprawniającą do otrzymania żądanego dokumentu art. 922 k.c. Podał, iż odpis aktu jest konieczny do wystąpienia wobec zstępnych zmarłego z roszczeniem o zwrot pożyczki. Jako dowód mający potwierdzić zasadność roszczenia załączył kserokopię kartki z kalendarza zawierającej pokwitowanie odbioru zaliczki 5 tys. zł. przez M. S.. W ocenie Sądu, organy zasadnie orzekły o odmowie wydania skarżącemu odpisu aktu zgonu M. S.. Powołany przez skarżącego art. 922 k.c. jako podstawa materialnoprawna jego interesu prawnego w żądaniu przedmiotowego aktu zgonu w okolicznościach niniejszej sprawy nie stanowi o istnieniu interesu prawnego na gruncie art. 86 ust. 2. Stosownie do treści art. 922 § 1 prawa i obowiązki majątkowe zmarłego z chwilą jego śmierci przechodzą na spadkobierców. Organ orzekający na podstawie przedstawionej przez skarżącego kserokopii kartki z kalendarza, na której widnieje pieczątka M. S. nie mógł uznać obowiązku majątkowego zmarłego wobec skarżącego. Trafnie organy orzekające w niniejszej sprawie podniosły, iż na podstawie przedstawionego przez wnioskodawcę pokwitowania nie można stwierdzić elementów stosunku prawnego, jaki zaistniał pomiędzy skarżącym a M. S., którego istotnymi elementami są: podmiot, treść (uprawnienia i obowiązki) oraz przedmiot stosunku prawnego. Przedstawione pokwitowanie powyższych elementów nie określa. Sąd podziela stanowisko organu, że w okolicznościach niniejszej sprawy nie był on właściwy do wiążącego rozstrzygnięcia w przedmiocie istnienia stosunku cywilnoprawnego między T. L. a M. S. Z powyższych względów brak było przesłanek do uznania, iż zmarły był dłużnikiem skarżącego, co oznacza, że art. 922 § 1 k.c. nie może stanowić na gruncie niniejszej sprawy podstawy materialnoprawnej istnienia interesu prawnego w żądaniu odpisu aktu zgonu na podstawie art. 83 ust. 2 u.a.s.c.Natomiast powołany przez skarżącego wyrok Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Krakowie z 19 września 2007 r., III SA/Kr 452/07, który miał potwierdzić tezę, iż organ powinien samodzielnie ocenić zebrany materiał dowodowy w kontekście wykazania interesu prawnego wnioskodawcy zapadł w zupełnie innym stanie faktycznym. Występujący o wydanie odpisu aktu małżeństwa uzasadniali konieczność dołączenia odpisu tego aktu do wniosku o nadanie klauzuli wykonalności przeciwko małżonce dłużnika i dla wykazania interesu prawnego w uzyskaniu odpisu aktu przedstawili nakaz zapłaty sądu powszechnego opatrzony klauzulą wykonalności. Prawomocny nakaz zapłaty jasno określał elementy stosunku zobowiązaniowego.Powyższy wyrok został zaskarżony w całości poprzez wniesienie skargi kasacyjnej, w której zaskarżonemu wyrokowi zarzucono naruszenie norm prawa materialnego, tj.:- art. 83 ust. 2 u.a.s.c. poprzez jego błędne zastosowanie polegające na odmowie wydania odpisu aktu stanu cywilnego osobie, która wykazała interes prawmy w jego wydaniu;- art. 7 i 8 k.p.a. – w ten sposób, że poprzez uchylanie się od dokładnego wyjaśnienia stanu faktycznego i załatwienia sprawy naruszono słuszny interes obywatela, zmuszając go do obrony swoich praw na drodze postępowania sądowego.W związku z powyższym wniesiono o uchylenie w całości zaskarżonego wyroku i przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania Wojewódzkiemu Sądowi Administracyjnemu w Warszawie.W uzasadnieniu stwierdzono, że organ administracji w sposób niezgodny z przepisami prawa materialnego odmówił wydania odpisu aktu zgonu sporządzonego na nazwisko M. S.. Co więcej w ocenie sądu "trafnie organy orzekające w niniejszej sprawie podniosły, iż na podstawie przedstawionego, przez wnioskodawcę pokwitowania nie można stwierdzić elementów stosunku prawnego jaki zaistniał pomiędzy skarżącym a M. S.". Na podstawie art. 83 ust. 2 u.a.s.c. podmiotami uprawnionymi do uzyskania odpisów aktów stanu cywilnego poza osobami wymienionymi są osoby, które wykażą w tym interes prawny. Skarżący – po przedstawieniu dowodu potwierdzenia pokwitowania pożyczki w wysokości 5.000,00 zł przez dłużnika M. S. wraz z jego podpisem i firmową pieczątką oraz potwierdzeniem przekazania przez zmarłego wcześniej zadatku, w wysokości 800 zł, na poczet wykonanych, robót – wykazał, że jest wierzycielem M. S. oraz że odpis przedmiotowego aktu był mu niezbędny do wystąpienia wobec zstępnych zmarłego z roszczeniem o zwrot pożyczki. Niniejsze dokumenty potwierdzały zatem interes prawny w ustaleniu spadkobierców M. S., którzy jako następcy prawni zobowiązani będą do przejęcia podlegających dziedziczeniu zobowiązań zaciągniętych przez zmarłego. Odpis aktu zgonu stanowi jedyny urzędowy dokument potwierdzający śmierć dłużnika, który stanowił takową podstawę do przejścia zobowiązań na spadkobierców. Tym samym, zaistniała podstawa prawna do wydania przedmiotowego odpisu skarżącemu, jako osobie która wykazała ważny i realny interes w jego wydaniu.Nie można uznać za trafną, przedstawionej przez Sąd argumentacji, że w przedstawianych okolicznościach sprawy nie jest właściwy do jej rozstrzygnięcia. Jednocześnie stwierdził, że brak było przesłanek do uznania, że M. S. był faktycznie dłużnikiem skarżącego. W konsekwencji tego uznał, że przedstawione dokumenty nie mogą stanowić podstawy niaterialnoprawnej istnienia interesu prawnego w żądaniu odpisu aktu zgonu. Z brzmienia przepisu art. 7 k.p.a. wyraźnie wynika, że organ administracji zobowiązańy jest do podjęcia wszelkich niezbędnych kroków do dokładnego wyjaśnienia stanu faktycznego oraz załatwienia sprawy z uwzględnieniem interesu obywateli. Poza dokonaną przez organ oceną przedstawionego stanu faktycznego sprawy, pozostały przedstawione przez skarżącego w sposób jednoznaczny pokwitowania stwierdzające, iż M. S. był dłużnikiem skarżącego. Na podstawie przedstawionych dokumentów, organ miał możliwość dokładnego wyjaśnienia i załatwienia sprawy. Jednocześnie narusza to naczelną zasadę zaufania obywateli do organów administracji w ten sposób, że organ poprzez swoje działania i skutki, jakie te działania spowodują zmusza obywatela do działań, które zmuszają do wszczęcia postępowań sądowych, w celu obrony swoich praw.Naczelny Sąd Administracyjny zważył, co następuje:W myśl art. 174 ustawy z 30 sierpnia 2002 r. – Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi skargę kasacyjną można oprzeć na następujących podstawach: 1) naruszeniu prawa materialnego przez błędną jego wykładnię lub niewłaściwe zastosowanie; 2) naruszeniu przepisów postępowania, jeżeli uchybienie to mogło mieć istotny wpływ na wynik sprawy. Naczelny Sąd Administracyjny jest związany podstawami skargi kasacyjnej, albowiem według art. 183 § 1 ustawy – p.p.s.a. rozpoznaje sprawę w granicach skargi kasacyjnej, biorąc z urzędu pod uwagę jedynie nieważność postępowania. Związanie NSA podstawami skargi kasacyjnej wymaga prawidłowego ich określenia w samej skardze. Oznacza to konieczność powołania konkretnych przepisów prawa, którym – zdaniem skarżącego – uchybił sąd, określenia, jaką postać miało to naruszenie, uzasadnienia zarzutu ich naruszenia, a w razie zgłoszenia zarzutu naruszenia prawa procesowego – wykazania dodatkowo, że to wytknięte uchybienie mogło mieć istotny wpływ na wynik sprawy. Kasacja nieodpowiadająca tym wymaganiom, pozbawiona konstytuujących ją elementów treściowych uniemożliwia sądowi ocenę jej zasadności. Ze względu na wymagania stawiane skardze kasacyjnej, usprawiedliwione zasadą związania Naczelnego Sądu Administracyjnego jej podstawami sporządzenie skargi kasacyjnej jest obwarowane przymusem adwokacko – radcowskim (art. 175 § 1 – 3 p.p.s.a). Opiera się on na założeniu, że powierzenie czynności sporządzenia skargi kasacyjnej wykwalifikowanym prawnikom zapewni jej odpowiedni poziom merytoryczny i formalny, umożliwiający Sądowi II instancji dokonanie kontroli zaskarżonego orzeczenia.Skarga kasacyjna złożona w rozpoznawanej sprawie choć w zasadzie odpowiada tym wymaganiom, to jednak nie można jej uznać za mającą usprawiedliwione podstawy.Skarżący nie wykazał interesu w uzyskaniu odpisu aktu zgonu M. S., ponieważ przedstawiona przez niego kserokopia kartki z kalendarza zawierająca pokwitowanie odbioru zaliczki 5 tys. zł. przez M. S., również w ocenie Naczelnego Sądu Administracyjnego, nie pozwala na stwierdzenie wystąpienia podstawowych elementów stosunku prawnego, jaki ewentualnie miał miejsce pomiędzy skarżącym a M. S. W rezultacie prawidłowo przyjął Sąd I instancji, że brak jest podstawy faktycznej do uznania obowiązku majątkowego zmarłego wobec skarżącego.Ponadto powołane przez skarżącego przepisy art. 7 i 8 k.p.a. nie są przepisami prawa materialnego, lecz zasadami ogólnymi postępowania administracyjnego. Żeby doszło do ich naruszenia organ prowadzący postępowanie musi uchybić przynajmniej kilku przepisom szczegółowym, regulującym jego obowiązki w toku postępowania wyjaśniającego. Skarżący nie wskazał, jakim przepisom postępowania uchybiono w rozpoznawanej sprawie i na czym miałoby polegać ich naruszenie. Z tego względu także zarzut naruszenia art. 7 i 8 k.p.a. należało uznać za bezzasadny.Mając powyższe na uwadze, Naczelny Sąd Administracyjny uznał skargę kasacyjną za niemającą usprawiedliwionych podstaw i na podstawie art. 184 Prawa o postępowaniu przed sądami administracyjnymi orzekł jak w sentencji.