Sygnatura:
6118 Egzekucja świadczeń pieniężnych
Hasła tematyczne:
Egzekucyjne postępowanie
Sygn. powiązane: II FSK 1009/08
Skarżony organ:
Dyrektor Izby Skarbowej
Data:
2007-04-10
Sąd:
Wojewódzki Sąd Administracyjny w Gliwicach
Treść wyniku:
Oddalono skargę
Sędziowie:
Eugeniusz Christ
Małgorzata Wolf-Mendecka /przewodniczący sprawozdawca/
Przemysław Dumana

Sentencja

Wojewódzki Sąd Administracyjny w Gliwicach w składzie następującym: Przewodniczący Sędzia NSA Małgorzata Wolf-Mendecka (spr.), Sędzia NSA Eugeniusz Christ,, Sędzia NSA Przemysław Dumana, Protokolant Milena Olczyk, po rozpoznaniu na rozprawie w dniu 31 stycznia 2008 r. sprawy ze skargi B. D. i S. D. na postanowienie Dyrektora Izby Skarbowej w K. z dnia […] nr […] w przedmiocie egzekucji świadczeń pieniężnych. oddala skargę
Uzasadnienie: Postanowieniem z dnia […] nr […] Naczelnik Urzędu Skarbowego w T. ustalił wobec prowadzących gospodarstwo rolne B. i S. D. wysokość kosztów egzekucyjnych w prowadzonym postępowaniu egzekucyjnym w oparciu o tytuły wykonawcze: […], wystawione przez Zakład Ubezpieczeń Społecznych w T. – na łączną kwotę […] zł.
Jako podstawę wydania postanowienia wskazano art. 17 w zw. z art. 64c § 7 ustawy z dnia 17 czerwca 1966 r. o postępowaniu egzekucyjnym w administracji (Dz. U. nr 36, poz. 161 z późn. zm.).
W uzasadnieniu postanowienia organ pierwszej instancji wskazał przede wszystkim, iż w toku prowadzonego postępowania egzekucyjnego dokonano szeregu czynności egzekucyjnych, które spowodowały powstanie kosztów egzekucyjnych.
Wyjaśniono dalej, iż w przypadku tytułów wykonawczych:
– nr […], wobec wykonanego w dniu 18 października 2000 r. zajęcia ruchomości oraz przeprowadzonej wyceny ruchomości powstały koszty w kwocie […] zł,
– nr […] – doręczono odpisy tytułów wykonawczych, spisano protokół o stanie majątkowym oraz w dniu 24 czerwca 2005 r. zajęto wierzytelność (nadpłata podatku), co spowodowało powstanie kosztów egzekucyjnych w wysokości […] zł,
– nr […], przy wykonywanym w dniu 8 lutego 2001 r. zajęciu rachunku bankowego (nieskuteczne) przesłano odpis tytułu wykonawczego – co spowodowało powstanie kosztów egzekucyjnych w wysokości […] zł,
– nr […] doręczono w dniu 9 lutego 2001 odpisy tytułów wykonawczych oraz sporządzono protokół o stanie majątkowym, co spowodowało powstanie kosztów egzekucyjnych w wysokości […] zł,
– nr […] – dokonano zajęć świadczenia emerytalno-rentowego – co spowodowało koszty egzekucyjne w wysokości […] zł.
Następnie, Naczelnik Urzędu Skarbowego wskazał, iż zgodnie z art. 64 § 6 ustawy egzekucyjnej, organ egzekucyjny pobiera opłatę manipulacyjną z tytułu zwrotu wydatków za wszystkie czynności manipulacyjne związane ze stosowaniem środków egzekucyjnych. Z kolei art. 64 § 1 pkt 2, 5 oraz 14 tej ustawy odnosi się do kosztów egzekucyjnych związanych z zajęciem świadczeń emerytalnych, zajęciem ruchomości oraz spisaniem protokołu o stanie majątkowym. Zgodnie natomiast z art. 64 § 9 ustawy o postępowaniu egzekucyjnym w administracji, obowiązek zapłaty powstałych kosztów egzekucyjnych powstaje:
– za zajęcie świadczeń emerytalnych – z chwilą doręczenia dłużnikowi zajętej wierzytelności zawiadomienia o zajęciu,
– za zajęcie ruchomości – z chwilą podpisania protokołu zajęcia przez poborcę skarbowego,
– za spisanie protokołu o stanie majątkowym – z chwilą podpisania protokołu przez poborcę skarbowego,
– za doręczenie odpisu tytułu wykonawczego (opłata manipulacyjna) w chwili doręczenia go zobowiązanemu lub też w chwili powstania obowiązku uiszczenia kosztów za dokonane zajęcie.
Organ zwrócił też uwagę, iż tytuły wykonawcze, będące przedmiotem niniejszego postanowienia były – w dniu dokonywania wszystkich czynności – aktualne i podlegały egzekucji. Podkreślił, iż późniejsze zawieszenie postępowania egzekucyjnego, czy nawet umarzanie części zaległości w postępowaniu restrukturyzacyjnym prowadzonym przez wierzyciela nie zwalnia z zapłaty powstałych kosztów egzekucyjnych.
Dodatkowo, Naczelnik Urzędu Skarbowego przedstawił wyliczenie kwot zapłaconych już kosztów egzekucyjnych w związku z zajęciem nadpłaty w podatku dochodowym za rok 2004 ([…] zł) i za rok 2005 ([…] zł).
W zażaleniu na to postanowienie B. i S. D. stwierdzili, iż domaganie się kosztów egzekucyjnych nie jest zgodne z prawem, gdyż "komornik prowadził egzekucję w okresie finalizowania uzgodnień dotyczących spłaty zobowiązań wobec ZUS". Zarzucili również brak możliwości sprawdzenia, czy koszty zostały wyliczone zgodnie z obowiązującymi przepisami.
Dyrektor Izby Skarbowej w K. nie uwzględnił zażalenia i zaskarżonym postanowieniem utrzymał w mocy rozstrzygnięcie organu egzekucyjnego pierwszej instancji.
Organ zażaleniowy dodatkowo wyjaśnił, iż postępowanie restrukturyzacyjne prowadzone przez Zakład Ubezpieczeń Społecznych zostało zakończone decyzją z dnia […] umarzającą zaległości Gospodarstwa Rolnego B. i S. D. w kwocie […] zł (nie objęte postępowaniem restrukturyzacyjnym pozostałe zaległości składkowe zostały rozłożone na raty). Na żądanie wierzyciela organ egzekucyjny zaprzestał kontynuowania postępowania egzekucyjnego obejmującego wygasłe (w wyżej wskazanej kwocie) należności składkowe. Ponadto umorzono zobowiązanym koszty w wysokości […] zł oraz koszty indywidualnie przypadające od S. D. w kwocie […] zł.
Jednakże, jak wywodził dalej organ II instancji, wobec konieczności rozliczenia pozostałych kosztów egzekucyjnych (oraz wniosków strony o ich umorzenie w całości), niezbędne było łączne naliczenie kosztów egzekucyjnych. Dyrektor Izby Skarbowej podkreślił, iż organ pierwszej instancji określając łączną kwotę kosztów egzekucyjnych ([…] zł) jednocześnie przedstawił analityczne ich przypisanie do konkretnych tytułów wykonawczych za konkretne czynności egzekucyjne.
Podniósł następnie, iż wbrew twierdzeniom strony, ustawa o restrukturyzacji niektórych należności publiczno-prawnych od przedsiębiorców nie przewidywała automatycznego umorzenia, wraz z zaległościami podlegającymi restrukturyzacji, kosztów powstałych przed datą jej obowiązywania. Obowiązkowe było zawieszenie postępowania egzekucyjnego obejmującego zaległości poddane restrukturyzacji, ale nie miało to przełożenia na wymagalność kosztów egzekucyjnych naliczonych ustawowo za dokonane przed wejściem w życie ustawy restrukturyzacyjnej faktycznie dokonane czynności egzekucyjne.
Organ zażaleniowy poinformował zobowiązanych o konieczności zwrócenia się z odrębnym wnioskiem do Naczelnika Urzędu Skarbowego w T. o ewentualne umorzenie wymaganych obecnie kosztów egzekucyjnych.
Postanowienie to B. i S. D. zaskarżyli do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego, domagając się jego uchylenia wobec naruszenia (wskazano ogólnie) ustawy z dnia 17 czerwca 1966 r. o postępowaniu egzekucyjnym w administracji (Dz. U. nr 36, poz. 161 z późn. zm.).
W uzasadnieniu skargi strona powtórzyła argumenty zażalenia i dodała, że "wysokość kosztów nie ma w tej części sprawy istotnego znaczenia". Wskazała, że istotą sprawy jest ich bezprawne zajęcie. Zobowiązani podkreślili, iż całe postępowanie egzekucyjne w tym czasie było i jest dotychczas zawieszone, co wskazuje na bezprawne zajęcie ich wierzytelności.
W odpowiedzi na skargę Dyrektor Izby Skarbowej wniósł o oddalenie skargi, podtrzymując swoje dotychczasowe stanowisko.
W piśmie procesowym z dnia 2 października 2007 r. pełnomocnik skarżących podniósł, iż organ egzekucyjny nie wskazał dowodów, na których oparł swoje twierdzenie o skutecznym doręczeniu skarżącym tytułów wykonawczych. Zarzucił, iż organ I instancji przedstawił jedynie zbiorcze zestawienie kosztów, uniemożliwiając przez to ustalenie, czy opłaty zostały naliczone w sposób prawidłowy.
Ponadto, pełnomocnik strony wskazał, iż choć organ egzekucyjny nie dokonywał żadnych czynności po dniu 22 lutego 2006 r. to jednak koszty egzekucyjne wzrosły.
W piśmie tym pełnomocnik zobowiązanych zwrócił również uwagę na uregulowania wynikające z treści art. 64c § 4 ustawy egzekucyjnej, wskazując na zasadność obciążenia wierzyciela kosztami egzekucyjnymi.
W odpowiedzi na powyższe pismo Dyrektor Izby Skarbowej wskazał, iż doręczenie B. i S. odpisów tytułów wykonawczych nastąpiło zgodnie z art. 26 § 5 oraz art. 32 ustawy o postępowaniu egzekucyjnym w administracji i nie budzi żadnych zastrzeżeń. Czynność ta wszczęła egzekucję administracyjną, której celem było zaspokojenie obowiązku nim objętego środkami dopuszczonymi ustawą, o czym stanowi art. 7 tej ustawy, będący wystarczającym dowodem na uprawnione dokonanie czynności egzekucyjnych.
Organ wyjaśnił dalej, iż po zakończeniu decyzją z dnia […] postępowania restrukturyzacyjnego, B. i S. D. dobrowolnie nie uiścili przypadających do zapłacenia kosztów egzekucyjnych, a Urząd Skarbowy w T. dysponował wierzytelnościami podatników w postaci nadpłaty podatku dochodowego od osób fizycznych wskazanej w zeznaniu rocznym za rok 2004 i 2005. Obligatoryjnym, zdaniem organu, było ich zaliczenie na poczet kosztów egzekucyjnych, co też Naczelnik Urzędu w T. uczynił odpowiednio w dniu […] i w dniu […] r.
Dyrektor Izby Skarbowej uznał interpretację art. 64c § 4 zaprezentowaną przez pełnomocnika podatników za wadliwą, gdyż wierzyciel pokrywa koszty egzekucyjne tylko wówczas, gdy nie mogą być one ściągnięte od zobowiązanego, a taka sytuacja nie miała miejsca w niniejszej sprawie.
W piśmie procesowym z dnia 30 stycznia 2008 r. małżonkowie D. podtrzymali swoje poprzednie stanowisko zajęte w zażaleniu na postanowienie organu I instancji jak i w skardze oraz w piśmie procesowym pełnomocnika.
Wojewódzki Sąd Administracyjny zważył, co następuje:
Skarga nie zasługuje na uwzględnienie, gdyż zaskarżone postanowienie nie narusza prawa.
Przechodząc do oceny legalności zaskarżonego rozstrzygnięcia zauważyć w pierwszej kolejności należy, iż ustawa z dnia 30 sierpnia 2002 r. o restrukturyzacji niektórych należności publicznoprawnych od przedsiębiorców (Dz. U. Nr 155, poz. 1287) nie zwalniała podatników z obowiązku ponoszenia kosztów egzekucyjnych powstałych przed datą obowiązywania tej ustawy (od 1 października 2002 r.). Obowiązkowe było jedynie zawieszenie postępowania egzekucyjnego wobec treści art. 14 ust. 2 cyt. ustawy. Przepis ten stanowił bowiem, iż wszczęte postępowania egzekucyjne oraz karne skarbowe podlegają zawieszeniu do dnia wydania decyzji o zakończeniu restrukturyzacji, o której mowa w art. 21 ust. 1.
Zasadnie zatem twierdzą organy egzekucyjne, że w sytuacji gdy ustawodawca nie zwolnił zobowiązanych z obowiązku ponoszenia takich (tj. wcześniej powstałych) kosztów – to są one należne także w sytuacji umorzenia podatnikowi zaległości, na które wystawione zostały i doręczone tytuły wykonawcze. Zwrócić należy przy tym uwagę, iż zgodnie z treścią art. 26 § 1 ustawy egzekucyjnej, organ egzekucyjny wszczyna egzekucję administracyjną na wniosek wierzyciela i na podstawie wystawionego przez niego tytułu wykonawczego (od 2001 r. dodano wymóg: sporządzonego według ustalonego wzoru). Wszczęcie egzekucji następuje natomiast z chwilą doręczenia zobowiązanemu odpisu tytułu wykonawczego (art. 26 § 5 tej ustawy). Prawidłowe wystawienie tytułów wykonawczych przez Zakład Ubezpieczeń Społecznych i ich skuteczne doręczenie nie było dotąd kwestionowane przez zobowiązanych w toku postępowania egzekucyjnego w żadnej formie i obecny zarzut pełnomocnika strony (nie zawierający konkretnego uzasadnienia) zawarty w piśmie z dnia 2 października 2007 r. o przyjęciu przez organ jedynie "pewnych założeń", należy uznać za co najmniej niezrozumiały, a przede wszystkim za nie związany z treścią zaskarżonego postanowienia.
Uznać też należy, iż w postanowieniu organu egzekucyjnego I instancji zawarte zostało dokładne zestawienie kwot naliczonych kosztów egzekucyjnych. Zwrócić przy tym należy uwagę, iż wysokość opłat egzekucyjnych jest ściśle określona przez prawo.
Zgodnie bowiem z treścią art. 64. § 1 omawianej ustawy, organ egzekucyjny (z zastrzeżeniem § 2) w egzekucji należności pieniężnych pobiera za dokonane czynności egzekucyjne opłaty w następującej wysokości (uwzględniając wskaźniki inflacyjne)
1) za pobranie pieniędzy na miejscu u zobowiązanego – 5 % kwoty pobranej należności, nie mniej jednak niż 2 zł 50 gr.;
2) za zajęcie świadczeń z ubezpieczenia społecznego – 4 % kwoty egzekwowanej należności, nie mniej jednak niż 1 zł 40 gr.;
3) za zajęcie wynagrodzenia za pracę – 4 % egzekwowanej należności, nie mniej jednak niż 2 zł 50 gr.;
4) za zajęcie innych niż wymienione w pkt 2 i 3 wierzytelności pieniężnych lub innych praw majątkowych – 5 % kwoty egzekwowanej należności, nie mniej jednak niż 4 zł 20 gr.;
5) za zajęcie ruchomości – 6 % kwoty egzekwowanej należności, nie mniej jednak niż 6 zł 80 gr.;
6) za zajęcie nieruchomości – 8 % kwoty egzekwowanej należności, nie więcej jednak niż 34.200 zł;
7) za odebranie zajętych ruchomości od zobowiązanego – 5 % kwoty wartości szacunkowej tych ruchomości, nie mniej jednak niż 6 zł 80 gr.;
8) za odebranie pomieszczeń w zajętej nieruchomości – w wysokości i na zasadach określonych w art. 64a § 1 pkt 6;
9) za ogłoszenie sprzedaży zajętych ruchomości w drodze licytacji lub przetargu ofert lub za czynności przygotowawcze do sprzedaży egzekucyjnej w inny sposób – 6 zł 80 gr.;
10) za ogłoszenie sprzedaży zajętej nieruchomości – 10 zł;
11) za przeprowadzenie licytacji lub dokonanie sprzedaży egzekucyjnej w inny sposób – 5 % kwoty uzyskanej ze sprzedaży, nie mniej jednak niż 6 zł 80 gr.;
12) za spisanie protokołu o udaremnieniu przez zobowiązanego przeprowadzenia egzekucji z zajętych ruchomości lub praw majątkowych przez ich usunięcie, zbycie lub uszkodzenie – 10 % wartości szacunkowej tych ruchomości, nie mniej jednak niż 13 zł 50 gr.;
13) (9) za wezwanie pomocy Policji, Straży Granicznej, Agencji Bezpieczeństwa Wewnętrznego, Agencji Wywiadu, Służby Kontrwywiadu Wojskowego, Służby Wywiadu Wojskowego, Żandarmerii Wojskowej lub wojskowych organów porządkowych – 13 zł 50 gr.;
14) za spisanie na miejscu u zobowiązanego protokołu o stanie majątkowym zobowiązanego – 10 % kwoty egzekwowanej należności, nie więcej jednak niż 3 zł.
Z kolei, zgodnie z treścią art. 64 § 9 cyt. ustawy obowiązek uiszczenia opłat, o których mowa w § 1, powstaje:
1) za pobranie pieniędzy – z chwilą pobrania;
2) za zajęcie wierzytelności pieniężnych lub innych praw majątkowych u dłużnika zajętej wierzytelności – z chwilą doręczenia dłużnikowi zajętej wierzytelności zawiadomienia o zajęciu;
3) za zajęcie wierzytelności pieniężnych lub innych praw majątkowych w inny sposób niż określony w pkt 2 – z chwilą zawiadomienia zobowiązanego o zajęciu;
4) za zajęcie ruchomości – z chwilą podpisania protokołu zajęcia przez poborcę skarbowego;
5) za zajęcie nieruchomości – z chwilą doręczenia zobowiązanemu wezwania, o którym mowa w art. 110c § 2;
6) za odebranie zajętych ruchomości od zobowiązanego lub odebranie pomieszczeń w zajętej nieruchomości – z chwilą podpisania przez poborcę skarbowego protokołu ich odebrania;
7) za ogłoszenie o licytacji ruchomości lub za czynności przygotowawcze do sprzedaży egzekucyjnej zajętych ruchomości w inny sposób lub ogłoszenie sprzedaży zajętej nieruchomości – z chwilą doręczenia zobowiązanemu odpisu obwieszczenia o licytacji lub zawiadomienia o dokonaniu czynności przygotowawczych do sprzedaży w inny sposób;
8) za przeprowadzenie licytacji lub dokonanie sprzedaży egzekucyjnej w inny sposób – z chwilą podpisania przez poborcę skarbowego protokołu sprzedaży;
9) za spisanie protokołu o udaremnieniu egzekucji – z chwilą podpisania przez poborcę skarbowego tego protokołu;
10) za wezwanie pomocy organów, o których mowa w § 1 pkt 13 – z chwilą przybycia funkcjonariusza na miejsce wykonywania czynności egzekucyjnej;
11) za spisanie protokołu o stanie majątkowym zobowiązanego – z chwilą podpisania protokołu przez poborcę skarbowego lub innego upoważnionego pracownika oraz przez zobowiązanego lub świadka przywołanego do tej czynności.
Organ I instancji dokładnie wskazał zobowiązanym, iż w prowadzonym postępowaniu egzekucyjnym dokonano szeregu czynności egzekucyjnych, które spowodowały powstanie kosztów egzekucyjnych, i tak w przypadku tytułów wykonawczych:
– nr […], wobec wykonanego w dniu 18 października 2000 r. zajęcia ruchomości oraz przeprowadzonej wyceny ruchomości powstały koszty w kwocie […] zł,
– nr […] – doręczono odpisy tytułów wykonawczych, spisano protokół o stanie majątkowym oraz w dniu 24 czerwca 2005 r. zajęto wierzytelność (nadpłata podatku), co spowodowało powstanie kosztów egzekucyjnych w wysokości […] zł,
– nr […], przy wykonywanym w dniu 8 lutego 2001 r. zajęciu rachunku bankowego (nieskuteczne) przesłano odpis tytułu wykonawczego – co spowodowało powstanie kosztów egzekucyjnych w wysokości […] zł,
– nr […] doręczono w dniu 9 lutego 2001 odpisy tytułów wykonawczych oraz sporządzono protokół o stanie majątkowym, co spowodowało powstanie kosztów egzekucyjnych w wysokości […] zł,
– nr […] – dokonano zajęć świadczenia emerytalno-rentowego – co spowodowało koszty egzekucyjne w wysokości […] zł.
Następnie organ wyjaśnił zobowiązanym, że zgodnie z art. 64 § 6 ustawy egzekucyjnej, organ egzekucyjny pobiera opłatę manipulacyjną z tytułu zwrotu wydatków za wszystkie czynności manipulacyjne związane ze stosowaniem środków egzekucyjnych. Powołane zostały również przytoczone wyżej przepisy. Dodatkowo organ egzekucyjny wskazał na wysokość rozliczonych kwot wskutek zajęcia nadpłaty w podatku dochodowym od osób fizycznych i zajęć świadczeń emerytalnych. Ponadto, w piśmie procesowym z dnia 25 stycznia 2008 r. (stanowiącym odpowiedź na pismo procesowe pełnomocnika strony) wyjaśnione zostały przyczyny zwiększenia kosztów egzekucyjnych z kwoty […] zł do kwoty […] zł.
Trudno zatem uznać za usprawiedliwione twierdzenia pełnomocnika stron o jedynie "zbiorczym" zestawieniu omawianych kosztów.
Podobnie wadliwie strona skarżąca wskazuje na możliwość zastosowania w niniejszej sprawie art. 64c § 4 ustawy egzekucyjnej, skoro wierzyciel pokrywa koszty egzekucyjne tylko wówczas, gdy nie mogą być one ściągnięte od zobowiązanego. Tymczasem, z materiału dowodowego nie wynika, aby taka sytuacja zachodziła w niniejszej sprawie.
Ponadto, z akt prowadzonego postępowania egzekucyjnego wynika, że zobowiązani wielokrotnie wskazywali na niezrozumienie rozliczenia kosztów egzekucyjnych (m.in. w pismach z dnia 31 stycznia 2005 i 2 sierpnia 2006). Zgodnie zatem z treścią art. 64c § 7 organ egzekucyjny wydaje postanowienie w sprawie kosztów egzekucyjnych na żądanie zobowiązanego albo z urzędu, jeżeli koszty te obciążają wierzyciela. Na postanowienie to przysługuje zażalenie.
Zasadnie więc organy egzekucyjne uznały potrzebę wydanie postanowienia w niniejszej sprawie na żądanie zobowiązanych. Zwrócić trzeba uwagę, iż wydanie takiego postanowienia z urzędu, może mieć miejsce jedynie wtedy, gdy koszty te obciążają wierzyciela (który to wymóg nie dotyczy postanowienia wydanego na "żądanie zobowiązanego").
Wojewódzki Sąd Administracyjny dokonując oceny legalności zaskarżonego postanowienia uznał, iż ocena dowodów dokonana przez organy egzekucyjne nie narusza prawa, a argumenty przedstawione w uzasadnieniu zaskarżonego postanowienia jak i w odpowiedzi na skargę (bez potrzeby ich powtarzania) zasługują na aprobatę Sądu.
W sumie zatem, uwzględniając wszystkie podniesione wyżej okoliczności, stanowisko Dyrektora Izby Skarbowej zajęte w rozpatrywanej sprawie uznać trzeba, zdaniem Sądu, za zgodne z obowiązującym prawem.
Wobec tego Sąd oddalił skargę w trybie art. 151 ustawy z dnia 30 września 2002 r. – Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (Dz. U. nr 153, poz. 1271, z późn. zm.).

Uzasadnienie wyroku