Sygnatura:
6300 Weryfikacja zgłoszeń celnych co do wartości celnej towaru, pochodzenia, klasyfikacji taryfowej; wymiar należności celny
Hasła tematyczne:

Skarżony organ:
Dyrektor Izby Celnej
Data:
2010-02-08
Sąd:
Naczelny Sąd Administracyjny
Treść wyniku:
Oddalono skargę kasacyjną
Sędziowie:
Hanna KamińskaLudmiła JajkiewiczTadeusz Cysek /przewodniczący sprawozdawca/

Sentencja

Naczelny Sąd Administracyjny w składzie: Przewodniczący Sędzia NSA Tadeusz Cysek (spr.) Sędzia NSA Hanna Kamińska Sędzia del. WSA Ludmiła Jajkiewicz Protokolant Małgorzata Olejowska po rozpoznaniu w dniu 26 stycznia 2011 r. na rozprawie w Izbie Gospodarczej skargi kasacyjnej U. Spółki z o.o. w W. od wyroku Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w W. z dnia 20 października 2009 r. sygn. akt V SA/Wa 930/09 w sprawie ze skargi U. Spółki z o.o. w W. na decyzję Dyrektora Izby Celnej w W. z dnia 29 czerwca 2007 r. nr 440000-EKII-6400-65/06/2471/MM w przedmiocie umorzenia postępowania w przedmiocie uznania zgłoszenia celnego za nieprawidłowe po wznowieniu postępowania oddala skargę kasacyjną

Uzasadnienie wyroku

Objętym skargą kasacyjną wyrokiem z dnia 20 października 2009 r., sygn. akt V SA/Wa 930/09, Wojewódzki Sąd Administracyjny w W. oddalił skargę Agencji Celnej U. Sp. z o.o., dalej: Agencja, na decyzję Dyrektora Izby Celnej w W. z dnia […] czerwca 2007 r., nr […], w przedmiocie umorzenia postępowania w sprawie uznania zgłoszenia celnego za nieprawidłowe, po wznowieniu postępowania.Sąd I instancji uwzględnił następujący stan sprawy. Agencja, na mocy pełnomocnictwa nr 360 z dnia 23 sierpnia 2002 r., została upoważniona przez P. Sp. z o.o. w W. do działania na jej rzecz w formie przedstawicielstwa bezpośredniego.W dniu 17 lutego 2003 r. P. Sp. z o.o. działając za pośrednictwem Agencji, zgłosiła do procedury dopuszczenia do obrotu na polskim obszarze celnym m.in. towar w postaci żelazek w ilości 2000 szt.Decyzją z […] marca 2003 r. Naczelnik Urzędu Celnego IV w W. uznał zgłoszenie celne za nieprawidłowe w części dotyczącej kraju pochodzenia i kwoty długu celnego w pozycji "10" dokumentu SAD i orzekł w tym zakresie.Decyzją z […] września 2006 r. Naczelnik Urzędu Celnego I w W., po wznowieniu postępowania postanowieniem […] lipca 2006 r., uchylił w całości decyzję Naczelnika Urzędu Celnego IV w W. określając ponownie kwotę długu celnego.Rozpoznając sprawę w następstwie odwołania, Dyrektor Izby Celnej w W. decyzją z […] czerwca 2007 r. uchylił w całości decyzję Naczelnika Urzędu Celnego I w W. z […] września 2006 r. i umorzył postępowanie w sprawie.W skardze na powyższą decyzję, w której jako strona wskazana została P. Sp. z o.o., reprezentowana przez Agencję, zawarto wniosek o uchylenie zaskarżonej decyzji w całości.Zarządzeniem z 4 września 2007 r. Wojewódzki Sąd Administracyjny w W. wezwał skarżącą do wykazania uprawnienia osoby podpisującej skargę do reprezentacji skarżącej, w terminie 7 dni pod rygorem odrzucenia skargi.W piśmie z 25 października 2007 r. Agencja wskazała, iż od początku postępowania wznowieniowego to ona, a nie Spółka P. była stroną skarżącą. Poniosła też finansowe skutki decyzji w sprawie wymiaru należności celnych oraz że wnosząc skargę do Sądu utrzymała jedynie nazewnictwo stron, jakie w zaskarżonych decyzjach stosowały organy celne. Wniosła o wznowienie postępowania, a następnie zaskarżyła decyzję Naczelnika Urzędu Celnego I w W. z […] września 2006 r. i decyzję Dyrektora Izby Celnej w W. z […] czerwca 2007 r.Postanowieniem z 18 stycznia 2008 r. Wojewódzki Sąd Administracyjny w W. odrzucił skargę. W ocenie Sądu I instancji, w przedmiotowej sprawie skarżąca Agencja upoważniona została w toku postępowania administracyjnego do działania na rzecz mocodawcy w formie przedstawicielstwa bezpośredniego i nie posiadała legitymacji do wniesienia skargi do sądu administracyjnego, z uwagi na brak interesu prawnego.W skardze kasacyjnej Agencja zarzuciła zaskarżonemu postanowieniu naruszenie prawa procesowego mające istotny wpływ na wynik sprawy, tj. art. 50 § 1 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (Dz. U. Nr 153, poz. 1270 ze zm., dalej: p.p.s.a.) w zw. z art. 3 § 1 pkt 23, art. 209 § 3 i art. 253 § 1 ustawy z dnia 9 stycznia 1997 r. Kodeks celny (tj. Dz. U. z 2001 r., Nr 75, poz. 802 ze zm., dalej: Kodeks celny) oraz art. 45 ust. 1 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 2 kwietnia 1997 r. (Dz. U. Nr 78, poz. 483 ze zm., dalej: Konstytucja RP) i art. 133 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. Ordynacja podatkowa (Dz. U. Nr 137, poz. 926 ze zm., dalej: Ordynacja podatkowa), polegające na błędnym przyjęciu, że została ona uznana w postępowaniu celnym za dłużnika i zmuszona do zapłaty należności celnych, a więc uznana za stronę postępowania celnego, nie jest uprawniona do wniesienia skargi kasacyjnej w postępowaniu przed sądami administracyjnymi z uwagi na brak interesu prawnego.Naczelny Sąd Administracyjny postanowieniem z dnia 20 maja 2009 r., sygn. akt I GSK 471/08, uchylił zaskarżone postanowienie i przekazał sprawę do ponownego rozpoznania Wojewódzkiemu Sądowi Administracyjnemu w W. wskazując w uzasadnieniu, iż badanie legitymacji skargowej przebiegało z naruszeniem zasad postępowania, mających swoje źródło w Konstytucji RP, ponieważ badanie legitymacji skargowej winno odbyć się na rozprawie, a efektem stwierdzenia jej braku winno być oddalenie skargi wyrokiem, a nie odrzucenie skargi postanowieniem wydanym na posiedzeniu niejawnym. Odrzucenie skargi postanowieniem jest dopuszczalne tylko wtedy, gdy brak legitymacji skargowej jest ewidentny. Ponadto Naczelny Sąd Administracyjny zwrócił uwagę na potrzebę rozważenia istnienia statusu strony w odniesieniu do Agencji z racji wskazywanych przez ten podmiot: zgłoszenia żądania wznowienia postępowania, przebieg postępowania wznowieniowego, w którym miały być wydane decyzje określające Agencję jako stronę, a przede wszystkim złożenie przez ten podmiot zabezpieczenia oraz zapłatę należności celnych.Oddalając skargę po ponownym rozpoznaniu sprawy Wojewódzki Sąd Administracyjny w W. podkreślił, że o "interesie prawnym" w rozumieniu art. 50 § 1 p.p.s.a. można mówić wówczas, gdy ma on oparcie w przepisach prawa. O tym, czy podmiot ma w konkretnej sprawie chroniony interes prawny, decyduje przepis prawa. Od wykazania związku między chronionym przez przepisy prawa interesem prawnym a aktem lub czynnością organu administracji publicznej uzależnione jest uprawnienie do złożenia skargi.W ocenie Sądu I instancji, w rozpoznawanej sprawie skarżąca Agencja upoważniona została w toku postępowania administracyjnego do działania na rzecz mocodawcy w formie przedstawicielstwa bezpośredniego i nie posiadała legitymacji do wniesienia skargi do sądu administracyjnego z uwagi na brak interesu prawnego.Wojewódzki Sąd Administracyjny w W. podniósł, że Agencję z importerem P. Sp. z o.o. łączył stosunek prawny zawiązany upoważnieniem nr 360 z dnia 23 sierpnia 2002 r., w którym importer P. Sp. z o.o. upoważniła Agencję do działania w formie przedstawicielstwa bezpośredniego. Zgodnie z istotą przedstawicielstwa bezpośredniego agencja celna działa w imieniu i na rzecz osoby reprezentowanej, a tym samym czynność zgłoszenia dokonana przez nią w granicach umocowania pociąga za sobą skutki bezpośrednio dla reprezentowanego. Sąd I instancji wyjaśnił, że zgłaszającym w znaczeniu prawnym i zarazem dłużnikiem celnym (art. 209 § 3 zdanie pierwsze Kodeksu celnego) nie była Agencja, lecz podmiot przez nią reprezentowany – P. Sp. z o.o.Odnosząc się do argumentów Agencji dotyczących wszczęcia i prowadzenia postępowania wznowieniowego oraz upatrywania interesu prawnego w zabezpieczeniu kwoty długu celnego i następnie uiszczeniu tego długu celnego przez agencję, Sąd zauważył, iż zgodnie z upoważnieniem Agencja była upoważniona zarówno do wniesienia wniosku o wznowienie postępowania, jak i zapłacenia należności, podkreślając, iż jest to prawo, a nie obowiązek. Organy celne wszczęły postępowania z wniosku Agencji działającej jako przedstawiciel bezpośredni importera. W pismach oraz decyzjach administracyjnych organów celnych jako strona postępowania wymieniona była spółka P., a nie Agencja, wynikało to z czytelnego nazewnictwa zastosowanego przez organy celne, w którym importer P. Sp. z o.o. reprezentowana była przez Agencję. Ponadto sama Agencja w dalszej korespondencji (po wniesieniu wniosku o wznowienie postępowania) z organami celnymi również przedstawiała się jako przedstawiciel importera P. Sp. z o.o.Sąd I instancji, przechodząc do omówienia kwestii związanej z zabezpieczeniem długu celnego oraz uiszczeniem należności celnych, które to czynności w ocenie Agencji powołującej się na uchwałę Naczelnego Sądu Administracyjnego z dnia 24 czerwca 2002 r., sygn. akt FPS 7/02 wskazują, iż ma ona własny, oderwany od importera interes prawny, stwierdził, iż twierdzenia te również są bezzasadne. Sąd I instancji zwrócił uwagę, iż powyższa uchwała zapadła zarówno w innym stanie prawnym, w którym obowiązywała ustawa z 28 grudnia 1989 r. Prawo celne (Dz. U. Nr 71, poz. 312 ze zm.), a nie Kodeks celny, oraz przede wszystkim w innym stanie faktycznym. W rozpoznawanej sprawie Agencja złożyła zabezpieczenie i ewentualnie mogła ponosić odpowiedzialność wobec organów celnych tylko do wysokości złożonego zabezpieczenia, tj. do kwoty zadeklarowanej przez składającego zgłoszenie celne (14348,80 zł). Zdaniem Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w W., Agencja Celna w żadnej mierze natomiast nie ponosiła odpowiedzialności wobec organów celnych za należności celne wymierzone decyzją z […] marca 2003 r., ponieważ należności te nie były zabezpieczone generalnym zabezpieczeniem z 26 sierpnia 2002 r. Sąd podniósł, iż organy celne mogły przyjąć i zarachować na poczet długu celnego uiszczone przez Agencję należności z decyzji Naczelnika Urzędu Celnego IV w W. z […] marca 2003 r., gdyż w żaden sposób nie sprzeciwiało się temu upoważnienie nr 360 z 23 sierpnia 2002 r., które w pkt 3 wskazywało, iż Agencja mogła uiszczać należności celne przywozowe lub celne wywozowe oraz inne opłaty.W skardze kasacyjnej Agencja zaskarżyła powyższy wyrok w całości, wnosząc o jego uchylenie i przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania Wojewódzkiemu Sądowi Administracyjnemu w W. oraz zasądzenie kosztów postępowania według norm przepisanych.Zaskarżonemu wyrokowi zarzucono naruszenie przepisów o postępowaniu w stopniu mającym istotny wpływ na wynik sprawy, tj. naruszenie art. 145 § 1 pkt 1 lit. c) w związku z art. 151 oraz art. 141 § 4 p.p.s.a. poprzez błędne zastosowanie art. 50 § 1 p.p.s.a. w związku z art. 3 § 1 pkt 23, art. 209 § 3 i art. 253 § 1 Kodeksu Celnego oraz art. 45 ust. 1 Konstytucji RP i art. 133 Ordynacji podatkowej, polegające na błędnym przyjęciu, że Agencja uznana w postępowaniu celnym za dłużnika i zmuszona do zapłaty należności celnych, a więc uznana za stronę postępowania, nie jest uprawniona do wniesienia skargi w postępowaniu przed sądem administracyjnym z uwagi na brak interesu prawnego.W uzasadnieniu strona wnosząca skargę kasacyjną podniosła, iż ma odrębny od importera interes prawny do występowania ze skargą do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego na decyzję Dyrektora Izby Celnej w W. umarzającą postępowanie w prawie wznowienia postępowania w związku z ujawnieniem nieprawidłowości w określeniu ilości towarów, co do których ustalono, że krajem pochodzenia są C. i związanego z tym ponownego wymiaru należności celnych. Według strony, mieć interes prawny to tyle, co wskazać przepis prawa uprawniający dany podmiot do wystąpienia z określonym żądaniem w stosunku do organu administracji publicznej. Agencja stwierdziła, że w rozpoznawanej sprawie tym przepisem jest art. 209 § 3 Kodeksu celnego, na podstawie którego uznana została za dłużnika i zmuszona do zapłaty należności celnych. W ocenie strony, Sąd I instancji bezpodstawnie pozbawił ją możliwości sprawiedliwego i jawnego rozpatrzenia sprawy przez bezstronny i niezawisły sąd, co stanowiło naruszenie art. 50 § 1 p.p.s.a. oraz art. 45 § 1 Konstytucji RP. W sposób nieuprawniony przyjął, iż Agencja nie ma interesu prawnego w zaskarżeniu decyzji Dyrektora Izby Celnej w W. Zdaniem strony, interes ten bezpośrednio wynikał z faktu, iż w postępowaniu celnym w przedmiotowej sprawie Agencja Celna została uznana za stronę postępowania i jako dłużnik zapłaciła należności celne. Podniesiono, że Sąd I instancji powinien dokonać ustaleń dotyczących interesu prawnego podmiotu wnoszącego skargę. W rozpoznawanej sprawie badanie to zostało przeprowadzone błędnie, ponieważ Wojewódzki Sąd Administracyjny w W. pominął skutki wynikające z zapisu art. 209 § 3 Kodeksu celnego, w oparciu o który organa celne uznały stronę skarżącą za dłużnika.Naczelny Sąd Administracyjny zważył, co następuje:Skarga kasacyjna nie ma usprawiedliwionych podstaw i jako taka podlega oddaleniu.Merytoryczne rozpoznanie przedmiotowego środka odwoławczego było możliwe wobec tego, iż spełnione zostały warunki formalne określone w art. 175 § 1, 176 i 177 § 1 p.p.s.a.Zgodnie z art. 183 § 1 p.p.s.a Naczelny Sąd Administracyjny rozpoznaje sprawę w granicach skargi kasacyjnej (a więc nie w całokształcie sprawy tak jak Sąd I instancji), bierze jednak z urzędu pod rozwagę nieważność postępowania. W niniejszej sprawie nieważność postępowania w ujęciu art. 183 § 2 p.p.s.a nie występowała. Wynik postępowania kasacyjnego był zatem rezultatem oceny zarzutów sformułowanych w skardze kasacyjnej.Prawidłowo skonstruowany zarzut skargi kasacyjnej winien wskazywać, jaki to przepis prawa został naruszony poprzez wydanie zaskarżonego wyroku, wyjaśnienie (uzasadnienie) na czym naruszenie danego przepisu polegało, a w przypadku przepisów postępowania wskazanie, dlaczego podnoszone naruszenie mogło mieć istotny wpływ na wynik sprawy.Zgodnie z art. 174 p.p.s.a. skargę kasacyjną można oprzeć na dwóch podstawach:1) naruszeniu prawa materialnego poprzez błędną jego wykładnię lub niewłaściwe zastosowanie;2) naruszeniu przepisów postępowania, jeżeli uchybienie to mogło mieć istotny wpływ na wynik sprawy.Wniesiona w niniejszej sprawie skarga kasacyjna powołując się na "naruszenie przepisów postępowania w stopniu mogącym mieć istotny wpływ na wynik sprawy" nawiązała tylko do drugiej ze wskazanych wyżej podstaw kasacyjnych.W ocenie Naczelnego Sądu Administracyjnego, niektóre ze wskazanych w skardze kasacyjnej przepisów nie należą, wbrew poglądowi wnoszącego ten środek odwoławczy, do kategorii przepisów postępowania, ale do prawa materialnego (art. 3 § 1 pkt 23, 209 § 3 i 253 § 1 Kodeksu celnego). Należy jednak zgodzić się, iż samo błędne zakwalifikowanie tych uregulowań do przepisów postępowania zamiast do prawa materialnego nie miało dyskwalifikującego znaczenia.Oceniając skargę kasacyjną nie sposób nie podnieść, że wymienia ona w swym petitum wiele przepisów o zróżnicowanej treści – podając łącznie, iż podnoszone naruszenie polegało na błędnym przyjęciu, że Agencja uznana w postępowaniu celnym za dłużnika i zmuszona do zapłaty należności celnych, a więc uznana za stronę postępowania, nie jest uprawniona do wniesienia skargi w postępowaniu przed sądem administracyjnym z uwagi na brak interesu prawnego.Biorąc pod uwagę zróżnicowaną treść poszczególnych przepisów taki zabieg uznać należy za wadliwy. Nie było bowiem zawsze jasne, w czym strona wnosząca skarga kasacyjna widziała związek między treścią poszczególnych przepisów a prezentowanym następnie twierdzeniem, a to jest istotne z punktu widzenia przystąpienia do kontroli sprawowanej przez Naczelny Sąd Administracyjny w granicach, które muszą być określone przez skargę kasacyjną. Również w wydzielonej części skargi kasacyjnej (po petitum) tj. uzasadnieniu nie ma wystarczającego zrelatywizowania wywodów do treści wszystkich powołanych przepisów.Powracając do twierdzenia zawartego w petitum skargi kasacyjnej wypada zaznaczyć, iż w jurysdykcyjnym postępowaniu celnym rozstrzygające organy nie uznawały Agencji za dłużnika. Jako strona postępowania w tym postępowania traktowana była nie Agencja ale jej mocodawca tj. spółka P.. Świadczy o tym wprost korespondencja kierowana w toku trwania postępowania celnego, a zwłaszcza treść wydawanych w tym postępowaniu decyzji. Słusznie też Sąd I instancji zauważa, iż sama Agencja po złożeniu wniosku o wznowienie postępowania wskazywała, iż działa w sprawie jedynie jako przedstawiciel spółki P.Nie mogło mieć zaś znaczenia dla oceny, kto jest w rzeczywistości dłużnikiem w sprawie, pismo z dnia 2 września 2003 r. Izby Celnej Port Lotniczy w W. skierowane do Agencji poza jurysdykcyjnym postępowaniem celnym (powoływane w uzasadnieniu skargi kasacyjnej). Nie może być ono w szczególności podstawą do twierdzenia o zmuszeniu Agencji do zapłaty należności celnych (zagadnieniem odrębnym są kwestie istnienia odpowiedzialności organu, który wystosował to pismo, z racji określonej treści tego pisma oraz rozliczeń Agencji ze spółką P.). Oczywiście z racji przekazanego Agencji przez mocodawcę upoważnienia podjęcie czynności przez Agencję w postaci zapłaty należności celnych, podobnie jak i złożenia wniosku o wznowienie postępowania, było dopuszczalne, ale nie oznaczało to wykreowania przymiotu strony Agencji, będącej jedynie przedstawicielem bezpośrednim strony, to jest spółki P., skoro przedstawiciel bezpośredni działa tylko w imieniu i na rzecz innej osoby (art. 253 § 1 pkt 1 Kodeksu celnego).Powoływanie się skargi kasacyjnej na obrazę art. 3 § 1 pkt 23 i 209 § 3 Kodeksu celnego w sytuacji gdy Agencja działała jako przedstawiciel bezpośredni jest niezasadne, skoro z przepisów tych nie wynika, aby dłużnikiem był przedstawiciel bezpośredni. W tym zakresie orzecznictwo Naczelnego Sądu Administracyjnego jest już utrwalone (vide np. wyrok NSA z dnia 28 lipca 2004 r., sygn. akt GSK 90/04 i wyrok NSA z dnia 27 marca 2007 r., sygn. akt I GSK 1037/06).Zważyć też należy, iż eksponując zagadnienie złożenia zabezpieczenia w sprawie skarga kasacyjna nie podaje, z jakiego to przepisu regulującego kwestie zabezpieczeń miałby wypływać przymiot strony Agencji w niniejszej sprawie.Co do zarzutu naruszenia art. 141 § 4 p.p.s.a jest on niezasadny, skoro skarga kasacyjna nie wyjaśnia, w jakim zakresie ten przepis został naruszony, a nie można polemiki ze stanowiskiem wyrażonym w uzasadnieniu Sąd I instancji uznawać za mieszczącą się w granicach naruszenia wymienionego przepisu.W ocenie Naczelnego Sądu Administracyjnego, skarga kasacyjna nie wykazała naruszenia art. 50 § 1 p.p.s.a., art. 45 ust. 1 Konstytucji RP oraz art. 133 Ordynacji podatkowej.Z tych względów orzeczono jak sentencji z mocy art. 184 p.p.s.a.