Sygnatura:
6039 Inne, o symbolu podstawowym 603
Hasła tematyczne:
Ruch drogowy
Skarżony organ:
Prezydent Miasta
Data:
2009-09-04
Sąd:
Wojewódzki Sąd Administracyjny w Gorzowie Wlkp.
Treść wyniku:
Stwierdzono bezskuteczność aktu wydanego na podstawie przepisów szczególnych
Sędziowie:
Jacek Jaśkiewicz /przewodniczący sprawozdawca/

Sentencja

Wojewódzki Sąd Administracyjny w Gorzowie Wielkopolskim w składzie następującym: Przewodniczący Sędzia WSA Grażyna Staniszewska Sędziowie Sędzia WSA Jacek Jaśkiewicz (spr.) Sędzia WSA Mirosław Trzecki Protokolant sekret. sąd. Stanisława Maciejewska po rozpoznaniu na rozprawie w dniu 4 listopada 2009 r. sprawy ze skargi Z.J.R. na czynność Prezydenta Miasta z dnia […]r., w przedmiocie zwrotu opłat za karty pojazdów I. stwierdza bezskuteczność zaskarżonej czynności, II. stwierdza uprawnienie Z.J.R. do otrzymania zwrotu opłat za karty pojazdów wydane na podstawie następujących decyzji Prezydenta Miasta: 1. z dnia […] r., nr rej. […], 2. z dnia […]r., nr rej. […], 3. z dnia […]r., nr rej. […], 4. z dnia […]., nr rej. […], 5. z dnia […]r., nr rej. […], 6. z dnia […]r., nr rej. […], 7. z dnia […] r., nr rej. […], 8. z dnia […] r., nr rej. […], 9. z dnia […]r., nr rej. […], 10. z dnia […] r., nr rej. […], 11. z dnia […] r., nr […], nr rej. […], 12. z dnia […] r., nr […], nr rej. […], 13. z dnia […] r., nr […], nr rej. […], 14. z dnia […] r., nr […], nr rej. […], 15. z dnia […] r., nr […], nr rej. […], 16. z dnia […] r., nr […], nr rej. […], 17. z dnia […] r., nr […], nr rej. […], 18. z dnia […] r., nr […], nr rej. […], 19. z dnia […] r., nr […], nr rej. […], 20. z dnia […] r., nr […], nr rej. […], 21. z dnia […] r., nr […], nr rej. […], 22. z dnia […] r., nr […], nr rej. […], 23. z dnia […] r., nr […], nr rej. […], 24. z dnia […] r., nr […], nr rej. […], 25. z dnia […] r., nr […], nr rej. […], 26. z dnia […] r., nr […], nr rej. […], 27. z dnia […] r., nr […], nr rej. […], 28. z dnia […] r., nr […], nr rej. […], 29. z dnia […] r., nr […], nr rej. […], 30. z dnia […] r., nr […], nr rej. […], 31. z dnia […] r., nr […], nr rej. […], 32. z dnia […] r., nr […], nr rej. […], 33. z dnia […] r., nr […], nr rej. […], 34. z dnia […] r., nr […], nr rej. […], 35. z dnia […] r., nr […], nr rej. […], 36. z dnia […] r., nr […], nr rej. […], 37. z dnia […] r., nr […], nr rej. […], 38. z dnia […] r., nr […], nr rej. […], 39. z dnia […] r., nr […], nr rej. […], 40. z dnia […] r., nr […], nr rej. […], 41. z dnia […] r., nr […], nr rej. […], 42. z dnia […] r., nr […], nr rej. […], 43. z dnia […] r., nr […], nr rej. […], 44. z dnia […] r., nr […], nr rej. […], 45. z dnia […] r., nr […], nr rej. […], 46. z dnia […] r., nr […], nr rej. […], 47. z dnia […] r., nr […], nr rej. […], 48. z dnia […] r., nr […], nr rej. […], 49. z dnia […] r., nr […], nr rej. […], 50. z dnia […] r., nr […], nr rej. […], 51. z dnia […] r., nr […], nr rej. […], 52. z dnia […] r., nr […], nr rej. […], 53. z dnia […] r., nr […], nr rej. […], 54. z dnia […] r., nr […], nr rej. […], 55. z dnia […] r., nr […], nr rej. […], 56. z dnia […] r., nr […], nr rej. […], 57. z dnia […] r., nr […], nr rej. […], 58. z dnia […] r., nr […], nr rej. […], 59. z dnia […] r., nr […], nr rej. […], 60. z dnia […] r., nr […], nr rej. […], 61. z dnia […] r., nr […], nr rej. […], 62. z dnia […] r., nr […], nr rej. […], 63. z dnia […] r., nr […], nr rej. […], 64. z dnia […] r., nr […], nr rej. […], 65. z dnia […] r., nr […], nr rej. […], 66. z dnia […] r., nr […], nr rej. […], 67. z dnia […] r., nr […], nr rej. […], 68. z dnia […] r., nr […], nr rej. […], 69. z dnia […] r., nr […], nr rej. […], 70. z dnia […] r., nr […], nr rej. […], 71. z dnia […] r., nr […], nr rej. […], 72. z dnia […] r., nr […], nr rej. […], 73. z dnia […] r., nr […], nr rej. […], 74. z dnia […] r., nr […], nr rej. […], 75. z dnia […] r., nr […], nr rej. […], 76. z dnia […] r., nr […], nr rej. […], 77. z dnia […] r., nr […], nr rej. […], 78. z dnia […] r., nr […], nr rej. […], 79. z dnia […] r., nr […], nr rej. […], 80. z dnia […] r., nr […], nr rej. […], 81. z dnia […] r., nr […], nr rej. […], 82. z dnia […] r., nr […], nr rej. […], 83. z dnia […] r., nr […], nr rej. […], 84. z dnia […] r., nr […], nr rej. […], 85. z dnia […] r., nr […], nr rej. […], 86. z dnia […] r., nr […], nr rej. […], 87. z dnia […] r., nr […], nr rej. […], 88. z dnia […] r., nr […], nr rej. […], 89. z dnia […] r., nr […], nr rej. […], 90. z dnia […] r., nr […], nr rej. […]; pobrane ponad kwotę wynikającą z art. 77 ust. 3 w zw. z ust. 4 pkt 2 i ust. 5 ustawy z dnia 20 czerwca 1997 r. Prawo o ruchu drogowym (tj. Dz. U. z 2005 r., Nr 108, poz. 908 ze zm.), III. zasądza od Prezydenta Miasta Gorzowa Wlkp. na rzecz skarżącego Z.J.R. łączną kwotę 457 zł (czterysta pięćdziesiąt siedem złotych) tytułem zwrotu kosztów postępowania sądowego.
Uzasadnienie: II SA/Go 706/09
Uzasadnienie:
1. Wnioskiem z dnia […] lipca 2009 r. pełnomocnik skarżącego Z.J.R. zwrócił się do Prezydenta Miasta o stwierdzenie i zwrot części opłat pobranych przez organ za wydanie kart 91 pojazdów samochodowych wymienionych w tym piśmie.
Pismem z dnia […] lipca 2009 r. organ odmówił dokonania zwrotu nadpłat wskazując, iż wszelkie opłaty pobierane przy rejestracji pojazdów i ich wysokość, w tym również opłaty za wydanie karty pojazdu w kwocie 500 zł wynikały z obowiązujących w dniu rejestracji pojazdów przepisów prawa. Wskazał, że na podstawie art. 77 ust. 4 pkt 2 ustawy z dnia 20 czerwca 1997 r. – Prawo o ruchu drogowym (Dz. U. z 2005 r. Nr 108, póz. 908 ze zm.), minister właściwy ds. transportu określa w drodze rozporządzenia wysokość opłat za kartę pojazdu. W rozporządzeniu Ministra Infrastruktury z dnia 28 lipca 2003 r. w sprawie wysokości opłat za kartę pojazdu (Dz. U. nr 137, póz. 1310) określona została opłata za wydanie karty w wysokości 500 zł przy pierwszej rejestracji pojazdu, sprowadzonego z zagranicy indywidualnie przez jego właściciela na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej, którą pobierał organ rejestrujący. Podkreślił przy tym, że nie jest rolą organu rejestrującego rozstrzyganie, czy obowiązujące przepisy, które regulują zasady postępowania organów są zgodne z Konstytucja lub normami prawa międzynarodowego. Wskazano także na odroczenie przez Trybunał Konstytucyjny w wyroku z dnia 17 stycznia 2006 r. (U 6/04, OTK-A 2006/1/3) terminu utraty mocy obowiązującej zakwestionowanego przepisu § 1 ust. 1 wymienionego Rozporządzenia do dnia 1 maja 2006 r. W piśmie tym wskazano również na nieścisłości i błędy w wykazie opłat pobranych od wymienionych pojazdów.
Pismem z dnia […] lipca 2009 r. wniosek skarżącego został skorygowany do 90 pojazdów.
Po wezwaniu do usunięcia naruszenia prawa organ dnia […] sierpnia 2009 r. ponownie odmówił zwrotu żądanych "nadpłat" podtrzymując poprzednio powołane argumenty.
2. W skardze wniesionej z zachowaniem terminu zarzucono:
– naruszenie przepisów postępowania, które to uchybienie miało istotny wpływ na
wynik sprawy – art. 6, art. 7, art. 8, art. 77 § 1 i § 4 k.p.a.
– naruszenie prawa materialnego przez bezzasadne zastosowanie w stanie
faktycznym sprawy przepisu § 1 ust. 1 Rozporządzenia Ministra Infrastruktury z dnia
II SA/Go 706/09
28 lipca 2003 r. w sprawie wysokości opłat za kartę pojazdu, w sytuacji – w której powołany przepis jest niezgodny z art. 77 ust. 4 pkt 2 i ust. 5 Prawa o ruchu drogowym, jak i z art. 92 ust. 1 i art. 217 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej oraz art. 90 akapitem pierwszym Traktatu ustanawiającego Wspólnotę Europejską.
W oparciu o te zarzuty wniesiono o uchylenie zaskarżonej czynności i przekazanie sprawy organowi do ponownego rozpoznania oraz zwrot kosztów postępowania.
W odpowiedzi na skargę organ podtrzymał dotychczasowe stanowisko i wniósł o jej oddalenie.
3. Opłaty zostały pobrane w związku z decyzjami o zarejestrowaniu 90
pojazdów wymienionych w piśmie z dnia […] listopada 2009 r. (kopie decyzji k. 37-126 akt sądowych), opisanych w pkt. II wyroku.
Wojewódzki Sąd Administracyjny zważył, co następuje:
4. Na podstawie art. 1 § 1 ustawy z dnia 25 lipca 2002 r. Prawo o ustroju
sądów administracyjnych (Dz.U. Nr 153, póz. 1269 ze zm.), sądy administracyjne
sprawują wymiar sprawiedliwości między innymi poprzez kontrolę działalności
administracji publicznej. Kontrola taka sprawowana jest pod względem zgodności
z prawem, jeżeli ustawy nie stanowią inaczej (art. 1 § 2 tej ustawy). Zakres kontroli
administracji publicznej obejmuje, między innymi, orzekanie w sprawach skarg na
akty lub czynności z zakresu administracji publicznej dotyczące uprawnień lub
obowiązków wynikających z przepisów prawa (art. 3 § 1 oraz § 2 pkt 4 ustawy z dnia
30 sierpnia 2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (Dz.U. Nr
153, poz. 1270 ze zm.; dalej: p.p.s.a.).
5. Kwestią wstępną dla przedmiotu kontroli jest rozważenie dopuszczalności
skierowania żądania zwrotu opłaty za wydanie karty pojazdu na drogę
administracyjną. Tryb ten został zaaprobowany w uchwale składu siedmiu sędziów
NSA z dnia 4 lutego 2008 r. (l OPS 3/07), w której stwierdzono, że skierowane do
organu żądanie zwrotu opłaty za wydanie karty pojazdu, uiszczonej na podstawie
powołanego wyżej rozporządzenia Ministra Infrastruktury z dnia 28 lipca 2003 r., jest
sprawą administracyjną, którą organ załatwia w drodze aktu lub czynności, na które
przysługuje skarga do sądu administracyjnego. W uchwale podkreślono, że
obowiązek uiszczenia opłaty za wydanie karty pojazdu powstaje w toku indywidualnej
sprawy administracyjnej o rejestrację pojazdu, rozstrzyganej przez organ
2
II SA/Go 706/09
administracji publicznej w drodze decyzji administracyjnej. Zatem obowiązek uiszczenia opłaty ma charakter obowiązku administracyjnego, który wynika z przepisów prawa. Organ administracji publicznej jest uprawniony do orzekania w przedmiocie tego obowiązku, z tym że nie ma podstawy do rozstrzygania o tym w drodze decyzji administracyjnej. Dlatego odnosząc się do żądania zwrotu opłaty za kartę pojazdu organ odnosi się do obowiązku wynikającego z przepisów prawa, a więc podejmuje akt lub czynność, które nie są decyzją lub postanowieniem. Skarga do sądu administracyjnego opiera się więc na art. 3 § 2 ust. 4 p.p.s.a. Droga ta jest dopuszczalna obok możliwości dochodzenia roszczenia przed sądem powszechnym (por. uchwała SN z dnia 16 maja 2007 r, III CZP 35/07).
Przy takiej konstrukcji uprawnienia strony konieczne było wyczerpanie trybu przewidzianego w art. 52 § 3 p.p.s.a. czyli poprzedzenie skargi wezwaniem organu do usunięcia naruszenia prawa. Zostało w to w niniejszej sprawie dopełnione.
6. Kwestia pobrania opłaty za wydanie karty pojazdu była przedmiotem powołanego wyżej wyroku Trybunału Konstytucyjnego z dnia 17 stycznia 2006 r, w którym stwierdzono niezgodność § 1 ust. 1 Rozporządzenia Ministra Infrastruktury z dnia 28 lipca 2003 r. w z art. 77 ust. 4 pkt 2 i ust. 5 Prawa o ruchu drogowym oraz art. 92 ust. 1 i art. 217 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej. W uzasadnieniu tego orzeczenia wskazano, iż niezgodność § 1 ust. 1 rozporządzenia w sprawie wysokości opłat za kartę pojazdu z art. 77 ust. 4 pkt 2 i ust. 5 Prawa o ruchu drogowym polega na tym, że przez zawyżenie wysokości opłaty wykroczono poza zakres upoważnienia zawartego w ustawie. Rozporządzenie bowiem niezgodnie ze wskazanymi w ustawie wytycznymi w postaci nakazu uwzględnienia rzeczywistego znaczenia karty pojazdu dla rejestracji pojazdu oraz kosztów związanych z drukiem i dystrybucją karty ustalało opłatę, uwzględniając dodatkowo koszty innych zadań administracji publicznej, których ustawodawca nie przewiduje. Dlatego też § 1 ust. 1 powołanego rozporządzenia został uznany za niezgodny również z art. 92 ust. 1 Konstytucji, który nakazuje wydanie rozporządzeń w celu wykonania ustaw i wyklucza przejmowanie przez organ wydający rozporządzenie uprawnień ustawodawcy. Rozporządzenie może być bowiem wydane wyłącznie na podstawie wyraźnego, a więc opartego tylko na domniemaniu lub na wykładni celowościowej, szczegółowego upoważnienia ustawy, w granicach tego upoważnienia i w celu wykonania ustawy. Trybunał uznał ponadto, że § 1 ust. 1 rozporządzenia jest niezgodny z art. 217 Konstytucji, gdyż ustanowiona w nim opłata stanowi – ze
II SA/Go 706/09
względu na niewspółmierność do rzeczywistych kosztów świadczonej usługi – daninę publiczną o charakterze podatkowym.
7. Jeśli chodzi o skutki tego orzeczenia, na tle zastosowanego przez Trybunał
zabiegu polegającego na czasowym odroczeniu terminu utraty mocy obowiązującej
zakwestionowanego przepisu, stwierdzić należy, iż przepis był niekonstytucyjny od
samego początku jego obowiązywania. Odnosząc to do kompetencji sądu
administracyjnego trzeba zważyć, iż z art. 178 Konstytucji RP wywodzi się
samodzielność sądownictwa administracyjnego w ocenie konstytucyjności prawa
wykonawczego. Zarówno w doktrynie, jak i orzecznictwie istnieje zgodność poglądów
o uprawnieniu do takiej kontroli stosowania prawa (por. choćby uchwała NSA
z 30 października 2000 r., OPK 13/00, ONSA z 2001 r, Nr 2, poz. 63 oraz wyrok
składu siedmiu sędziów NSA z dnia 16 stycznia 2006 r, l OPS 4/05, ONSAiWSA nr
2, poz. 39).
To uprawnienie sądów nie pozostaje w kolizji z rolą Trybunału Konstytucyjnego. W przypadku stwierdzenia niezgodności przepisów rozporządzenia z Konstytucją i ustawą różnica polega na tym, że orzeczenie Trybunału Konstytucyjnego stwierdzające niezgodność wywołuje ten skutek, że zakwestionowane przepisy tracą moc z chwilą wskazaną przez Trybunał, podczas gdy stwierdzenie takiej niezgodności przez sąd administracyjny jest podstawą do odmowy zastosowania zakwestionowanego przepisu w toku rozpoznawania określonej sprawy, pomimo że formalnie przepis ten pozostaje w systemie prawnym (por. wyrok NSA z 24 lutego 2009 r., l OSK 418/08). Tym samym określenie przez Trybunał innego, niż wynikającego z bazowej reguły walidacyjnej, momentu utraty mocy obowiązującej przepisu wykonawczego sądu administracyjnego nie związuje (por. J. Trzciński, Glosa do wyroku Trybunału Konstytucyjnego z 23 października 2007 r., P 10/07, Zeszyty Naukowe Sądownictwa Administracyjnego 2008, nr 1; także J. Trzciński, R. Hauser: Prawotwórcze znaczenie orzeczeń Trybunału Konstytucyjnego w orzecznictwie Naczelnego Sądu Administracyjnego, Warszawa 2008, s. 70 i 85; wyrok NSA z dnia 26 maja 2009 r, II OSK 290/09, LEX nr 505239; wyrok NSA z dnia 21 maja 2009 r., II OSK 179/09, LEX nr 507638, wyrok NSA z dnia 5 maja 2009 r., II OSK 71/09, LEX 507812; wyrok NSA z dnia 6 lutego 2008 r., II OSK 1745/07, LEX nr 357511).
8. Należy również wskazać na sprzeczność powołanego przepisu
rozporządzenia z art. 90 akapit pierwszy Traktatu Ustanawiającego Wspólnotę
Europejską (TWE). Postanowienia Traktatu są bezpośrednio stosowane i mają walor
4
II SA/Go 706/09
nadrzędności nad prawem krajowym państw członkowskich, co znajduje odzwierciedlenie w art. 87 ust. 1, art. 89 ust. 1 pkt 3 i art. 91 Konstytucji RP oraz Traktatu akcesyjnego dotyczącego przystąpienia Polski do Unii Europejskiej. Zgodnie z art. 2 Aktu o warunkach przystąpienia stanowiącego część Traktatu, od dnia przystąpienia do Unii Europejskiej Polska jest związana postanowieniami Traktatów założycielskich i aktów przyjętych przez instytucje Wspólnot i Europejski Bank Centralny. Art. 90 TWE stanowi zaś, że żadne Państwo Członkowskie nie nakłada bezpośrednio lub pośrednio na produkty innych Państw Członkowskich podatków wewnętrznych jakiegokolwiek rodzaju wyższych od tych, które nakłada bezpośrednio lub pośrednio na podobne produkty krajowe (zasada niedyskryminacji w ramach wspólnego rynku). Zgodność krajowych regulacji prawnych odnoszących się do opłat za wydanie karty pojazdu z powołanym przepisem TWE stała się przedmiotem postanowienia Europejskiego Trybunału Sprawiedliwości z dnia 10 grudnia 2007 r. w sprawie C-134/07 (Lex nr 354541). W orzeczeniu tym Trybunał orzekł, że sporna opłata jest objęta zakazem z art. 90 akapit pierwszy TWE. Trybunał stwierdził też, że art. 90 akapit pierwszy TWE należy interpretować w ten sposób, że sprzeciwia się on opłacie, takiej jak przewidziana w § 1 ust. 1 rozporządzenia Ministra Infrastruktury z dnia 28 lipca 2003r. w sprawie wysokości opłat za kartę pojazdu, która to opłata w praktyce jest nakładana w związku z pierwszą rejestracją używanego pojazdu samochodowego przywiezionego z innego państwa członkowskiego, lecz nie jest nakładana w związku z nabyciem w Polsce używanego pojazdu samochodowego, jeśli jest on tam już zarejestrowany.
9. Z tych względów orzecznictwo sądów administracyjnych rozpoznaje przedmiotowe zagadnienie jednolicie przyjmując, iż czynność polegająca na odmowie zwrotu części opłaty za kartę pojazdu narusza prawo jako wydana bez podstawy prawnej (por. wyrok NSA z dnia 18 czerwca 2008 r., l OSK 52/07; wyrok NSA z dnia 24 lutego 2009 r, l OSK 418/08; wyrok WSA w Łodzi z dnia 18 kwietnia 2008 r., III SA/Łd 88/08; wyrok WSA w Olsztynie z dnia 30 czerwca 2009 r., II SA/Ol 389/09; wyrok WSA w Poznaniu z dnia 4 listopada 2009 r., II SA/Po 420/09; wyrok WSA w Lublinie z dnia 7 lipca 2009 r., II SA/Lu 228/09).
Konsekwencją uznania przepisu rozporządzenia za niekonstytucyjny, w dacie jego stosowania przez organ, jest stwierdzenie, że w świetle obowiązujących przepisów prawa strona miała obowiązek uiszczenia opłaty za kartę pojazdu wyłącznie w wysokości uwzględniającej kryteria wynikające z art. 77 ust. 5 ustawy
Prawo o ruchu drogowym. Skarżącemu przysługuje więc uprawnienie do zwrotu
5
II SA/Go 706/09
uiszczonej przez niego kwoty opłaty za wydanie karty pojazdu w wysokości przekraczającej koszty związane z drukiem i dystrybucją kart pojazdów. Tym samym organ administracji odmawiając skarżącemu uwzględnienia roszczenia dotyczącego zwrotu opłaty uiszczonej za wydanie karty pojazdu działał z naruszeniem prawa.
10. Z tych względów, w oparciu o art. 146 § 1 p.p.s.a., zaskarżona czynność podlegała uchyleniu. Ponieważ uprawnienie skarżącego do zwrotu opłat ponad kwoty wynikające z przepisów prawa (ustawy) ma charakter bezpośredni, a nie podlegało ono konkretyzacji w formie indywidualnego aktu prawnego, zachodziła potrzeba uznania go w treści niniejszego orzeczenia (art. 146 § 2 p.p.s.a.). W punkcie drugim wyroku zostało ono stwierdzone w stosunku do każdej z opłat pobranych przy wydawaniu kart pojazdów objętych granicami przedmiotowego postępowania.
Przy ponownym rozpatrzeniu sprawy organ administracji ustali wysokość wymaganych opłat za karty wymienionych w punkcie drugim wyroku pojazdów, mając w szczególności na uwadze treść cytowanego wyżej wyroku Trybunału Konstytucyjnego oraz kryteria wynikające z art. 77 ust. 5 ustawy Prawo o ruchu drogowym.
O kosztach postępowania orzeczono na podstawie art. 200 w zw. z art. 205 §2p.p.s.a.

Uzasadnienie wyroku