Sygnatura:
6119 Inne o symbolu podstawowym 611
Hasła tematyczne:
Podatek od towarów i usług
Skarżony organ:
Minister Finansów
Data:
2009-05-13
Sąd:
Wojewódzki Sąd Administracyjny w Poznaniu
Treść wyniku:
Uchylono zaskarżoną interpretację
Sędziowie:
Katarzyna Wolna-Kubicka /przewodniczący/
Małgorzata Bejgerowska
Roman Wiatrowski /sprawozdawca/
Sentencja
Wojewódzki Sąd Administracyjny w Poznaniu w składzie następującym: Przewodniczący Sędzia WSA Katarzyna Wolna-Kubicka Sędziowie WSA Małgorzata Bejgerowska WSA Roman Wiatrowski (spr.) Protokolant st.sekr.sąd. Paulina Budzyńska po rozpoznaniu na rozprawie w dniu 17 listopada 2009 r. sprawy ze skargi P. R. na interpretację indywidualną Ministra Finansów z dnia […] Nr […] w przedmiocie podatku od towarów i usług I. uchyla zaskarżoną interpretację; II. zasądza od Ministra Finansów działającego przez Dyrektora Izby Skarbowej w P. na rzecz skarżącego kwotę […] tytułem zwrotu kosztów postępowania sądowego. /-/ R.Wiatrowski /-/ K.Wolna-Kubicka /-/ M.Bejgerowska
Uzasadnienie: I SA/Po 489/09
UZASADNIENIE
P. R. w dniu […] reprezentowany przez pełnomocnika, złożył wniosek o udzielenie pisemnej interpretacji przepisów prawa podatkowego w indywidualnej sprawie dotyczącej podatku od towarów i usług w zakresie korekty podatku VAT w przypadku wniesienia przedsiębiorstwa do spółki komandytowej.
W złożonym wniosku o wydanie interpretacji indywidualnej zostało przestawione następujące zdarzenie przyszłe.
Wnioskodawca wraz ze swoją siostrą otrzymał w drodze darowizny całe przedsiębiorstwo Firmy P-H "P" A. R. (dalej: Przedsiębiorstwo). Zainteresowany będzie prowadził Przedsiębiorstwo w ramach swojej działalności gospodarczej. W związku z planowaną restrukturyzacją prowadzonej działalności, Wnioskodawca zamierza następnie wspólnie ze swoją siostrą wnieść przedsiębiorstwo do spółki komandytowej.
W związku z powyższym wnioskodawca zwrócił się z zapytaniem: Czy słuszne jest stanowisko, że dokonując wspólnie ze swoją siostrą wniesienia Przedsiębiorstwa do spółki komandytowej nie jest zobowiązany do korekty podatku VAT naliczonego związanego z nabyciem przez darczyńcę środków trwałych oraz wartości niematerialnych i prawnych wchodzących w skład Przedsiębiorstwa oraz podatku VAT naliczonego związanego z ewentualnym nabyciem przez samego Podatnika środków trwałych oraz wartości niematerialnych i prawnych?
Wnioskodawca przedstawił własne stanowisko, zgodnie z którym do wniesienia przedsiębiorstwa jako wkładu do spółki komandytowej zastosowanie będzie miał art. 91 ust. 9 ustawy z dnia 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług (Dz. U. Nr 54, poz. 535 ze zm.- dalej ustawa o VAT). Oznacza to, że mimo zbycia środków trwałych oraz wartości niematerialnych i prawnych wchodzących w skład Przedsiębiorstwa w drodze czynności niepodlegającej podatkowi (tj. wniesienia do spółki komandytowej ), nie będzie w związku z tym wniesieniem ciążył na nim jakikolwiek obowiązek korekty VAT naliczonego. Wynika to z faktu, że w świetle art. 91 ust. 9 ustawy o VAT, wszelkie ewentualne obowiązki korekty podatku VAT przechodzą na nabywcę przedsiębiorstwa lub zakładu (oddziału) samodzielnie sporządzającego bilans. Przy czym w związku z tym, że obowiązek korekty na zainteresowanym nie ciążył, nie przejdzie on tym samym na spółkę komandytową w wyniku wniesienia do niej przedsiębiorstwa.
W interpretacji z dnia […] organ podatkowy uznał stanowisko wnioskodawcy za nieprawidłowe.
Organ podatkowy mając na uwadze art. 6 pkt 1, art. 86 ust. 1, art. 90 ust. 1-3, art. 91 ust. 1-7 oraz ust. 9 ustawy o VAT , a także art. 551 ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 r. Kodeks cywilny (Dz. U. Nr 16, poz. 93 ze zm.- dalej Kodeks cywilny) stwierdził, iż skoro darowizna przedsiębiorstwa na rzecz dwóch osób (córki i syna) jest de facto czynnością przekazania składników majątkowych, podlegającą opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług (co przesądzono w interpretacji indywidualnej nr[…]), to w takiej sytuacji nie znajdzie zastosowania art. 6 pkt 1 ustawy o VAT, odnoszący się do zbycia przedsiębiorstwa. Organ uznał, także że powyższy przepis również nie będzie miał zastosowania do czynności wniesienia przez wnioskodawcę przedsiębiorstwa wraz ze swoją siostrą do spółki komandytowej. W sytuacji, gdy każda z osób prowadzących działalność gospodarczą zamierza wnieść aportem prowadzone odrębnie przedsiębiorstwo, nie może nastąpić wniesienie jednego przedsiębiorstwa. Wobec powyższego zainteresowany będzie zobowiązany do dokonania korekty podatku VAT.
Interpretację doręczono skutecznie w dniu […].
Pismem z dnia […] wnioskodawca zastępowany przez pełnomocnika, wezwał organ podatkowy do usunięcia naruszenia prawa.
Do naruszenia prawa miało dojść poprzez błędną interpretację art. 6 pkt 1 ustawy o VAT poprzez uznanie, że darowizna przedsiębiorstwa dokonana na rzecz dwóch osób (tj. wnioskodawcy i jego siostry), w wyniku której stają się oni współwłaścicielami przedsiębiorstwa oraz wniesienie przedsiębiorstwa przez wnioskodawcę i jego siostrę jako jego współwłaścicieli, nie jest darowizną oraz odpowiednio aportem przedsiębiorstwa w rozumieniu ww. przepisu. Ponadto pełnomocnik wnioskodawcy wskazał, że interpretacji przepisów art. 5 ust. 1 pkt 1, art. 6 pkt 1, art. 7 ust. 1 i ust. 2 pkt 2, ustawy o VAT oraz art. 551 i art. 552 Kodeksu cywilnego nie sposób dokonywać w zupełnym oderwaniu od regulacji dotyczących instytucji współwłasności, zawartych w ustawie Kodeks cywilny.
W odpowiedzi na wezwanie do usunięcia naruszenia prawa organ podatkowy stwierdził brak podstaw do zmiany interpretacji indywidualnej w przedmiotowej sprawie.
Organ podtrzymał stanowisko zawarte w wydanej interpretacji zgodnie z którym, przepis art. 6 pkt 1 ustawy o VAT nie będzie miał zastosowania do czynności wniesienia przez wnioskodawcę przedsiębiorstwa wraz ze swoją siostrą do spółki komandytowej. W ocenie organu w takiej sytuacji, gdy każda z osób prowadzących działalność gospodarczą zamierza wnieść aportem prowadzone odrębnie przedsiębiorstwo, nie może nastąpić wniesienie jednego przedsiębiorstwa. Zatem, w rozpatrywanej sprawie, na wnioskodawcy będzie ciążył obowiązek dokonania korekty odliczonego podatku od towarów i usług.
W skardze pełnomocnik wnioskodawcy powołując się na art. 145 § 1 pkt 1 lit.a,c oraz art. 200 ustawy Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (Dz. U. Nr 153, poz. 1270, z późn. zm. – dalej: p.p.s.a.) wniósł o uchylenie interpretacji indywidualnej z dnia […], w całości i zasądzenie kosztów postępowania. Zaskarżonej interpretacji zarzucił naruszenie przepisów art. 91 ust. 9 ustawy VAT, art. 120, art. 121 § 1 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. Ordynacja podatkowa (t. j. Dz. U. z 2005 r. Nr 8, poz. 60 ze zm.-dalej Ordynacja podatkowa), art. 7 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 2 kwietnia 1997 r. (Dz. U. Nr 78, poz. 483 ze zm. – dalej Konstytucja). Uzasadniając skargę pełnomocnik wnioskodawcy podkreślił, iż dla oceny skutków na gruncie podatku od towarów i usług nie ma znaczenia, że przedsiębiorstwo zostanie darowane dwóm osobom, gdyż nie ma to być darowizna wydzielonych składników przedsiębiorstwa (o wartości rynkowej 50% wszystkich składników przedsiębiorstwa) dla jednego z obdarowanych i innych składników o takiej samej wartości, dla drugiego obdarowanego, tylko darowizna praw do przedsiębiorstwa (po 50%), jako całości. Zdaniem pełnomocnika wnioskodawcy dla oceny skutków na gruncie podatku od towarów i usług nie ma znaczenia, że przedsiębiorstwo zostanie wniesione do spółki komandytowej przez dwie osoby. Pełnomocnik nie zgadza się ze stwierdzeniami organu, że przedmiotem wniesienia aportu nie będzie jedno przedsiębiorstwo, stanowiące funkcjonalną całość, tylko dwa przedsiębiorstwa
Ponadto strona skarżąca podkreśliła iż, prawo własności określonej rzeczy przysługuje tylko jednej osobie, natomiast w myśl art. 195 Kodeksu cywilnego, własność tej samej rzeczy może także przysługiwać niepodzielnie kilku osobom (współwłasność). Oznacza to, że żadnemu ze współwłaścicieli nie przysługuje wyłączne prawo własności do fizycznie wydzielonej części rzeczy. Przeciwnie każdy ze współwłaścicieli ma prawo do całej rzeczy, ograniczone jedynie takim samym prawem pozostałych właścicieli. Współwłasność może być traktowana jako prawo własności, którego specyficzną cechą jest to, że składa się z zespolonych udziałów, należących do kilku podmiotów. Udział we współwłasności wyraża zakres uprawnień współwłaściciela względem rzeczy wspólnej (także w stosunku do pozostałych współwłaścicieli) i jest określony odpowiednim ułamkiem. Ponadto, jeżeli chodzi o istotę udziału we współwłasności, Strona uważa, iż współwłasność nie jest instytucją samoistną lecz stanowi tylko odmianę własności i jest ze swej istoty prawem własności. Oznacza to, że do współwłasności stosuje się bezpośrednio (a nie jedynie odpowiednio) przepisy odnoszące się do własności. Zestawiając udział we współwłasności z własnością rzeczy, jako całości, należy podkreślić, że prawo własności całej rzeczy przysługuje niepodzielnie wszystkim współwłaścicielom – udział jest natomiast prawem, które należy wyłącznie do współwłaściciela.
Pełnomocnik strony nie zgadza się również z wyrażonymi przez organ poglądami w kwestii autonomii prawa podatkowego, a w szczególności ze stwierdzeniem, iż o regulacji w prawie podatkowym, inaczej niż w innych gałęziach prawa, nie decydują w pierwszej kolejności przesłanki prawne, lecz względy gospodarcze i społeczne co stoi w sprzeczności z zasadą państwa prawa ( art. 7 Konstytucji).
Na poparcie swojego stanowiska pełnomocnik wnioskodawcy powołał interpretacje z dnia[…]. :
– Dyrektora Izby Skarbowej w Katowicach nr IBPP/443-402/08/AW,
– Dyrektora Izby Skarbowej w Bydgoszczy nr ITPP2/443-230/08/AD,
publikowane na stronie internetowej Ministra Finansów – www.mofnet.gov.pl.
Dyrektor Izby Skarbowej wniósł o oddalenie skargi uznając, że jest bezzasadna, ponieważ wydana interpretacja indywidualna zawiera prawidłową interpretację przepisów prawa podatkowego.
Wojewódzki Sąd Administracyjny zważył, co następuje.
Zgodnie z art. 3 § 2 pkt 4a p.p.s.a. kontrola działalności administracji publicznej przez sądy administracyjne obejmuje orzekanie w sprawach skarg na pisemne interpretacje przepisów prawa podatkowego wydawane w indywidualnych sprawach.
Zgodnie z art. 146§ 1 p.p.s.a. sąd, uwzględniając skargę na akt lub czynność, o których mowa w art. 3 § 2 pkt 4 i 4a p.p.s.a. ( tj. min. in. pisemne interpretacje przepisów prawa podatkowego wydawane w indywidualnych sprawach), uchyla ten akt lub interpretację albo stwierdza bezskuteczność czynności.
W rozpatrywanej sprawie zaskarżoną interpretację należało uchylić ze względu na naruszenie przepisów prawa materialnego.
W przedmiotowej sprawie przedmiotem sporu pozostaje to, czy wnioskodawca dokonując wspólnie ze swoją siostrą wniesienia, nabytego w drodze darowizny przedsiębiorstwa, zobowiązany będzie do dokonania korekty podatku VAT naliczonego związanego z nabyciem przez darczyńcę środków trwałych oraz wartości niematerialnych i prawnych wchodzących w skład przedsiębiorstwa oraz podatku VAT naliczonego związanego z ewentualnym nabyciem przez samego wnioskodawcę środków trwałych oraz wartości niematerialnych i prawnych, które wejdą w skład przedsiębiorstwa?
Art. 5 ust. 1 pkt 1 ustawy o VAT stanowi, że opodatkowaniu podatkiem VAT podlega odpłatna dostawa towarów i odpłatne świadczenie usług na terytorium kraju. Przez dostawę towarów, o której mowa wyżej, w myśl art. 7 ust. 1 ustawy o VAT, rozumie się przeniesienie prawa do rozporządzania towarami jak właściciel.
Stosownie do art. 7 ust. 2 pkt 2 ustawy o VAT, dostawą towaru jest również przekazanie przez podatnika towarów należących do jego przedsiębiorstwa na cele inne niż związane z prowadzonym przez niego przedsiębiorstwem, między innymi przekazanie towarów bez wynagrodzenia, w szczególności darowizny – jeżeli podatnikowi przysługiwało prawo do obniżenia kwoty podatku należnego o kwotę podatku naliczonego od tych czynności, w całości lub w części.
Zgodnie natomiast z art. 6 pkt 1 ustawy o VAT, w brzmieniu obowiązującym od 1 grudnia 2008 r., przepisów ustawy nie stosuje się do transakcji zbycia przedsiębiorstwa lub zorganizowanej części przedsiębiorstwa.
Zgodnie z przepisem art. 86 ust. 1 ustawy o VAT, w zakresie, w jakim towary i usług są wykorzystywane do dokonywania czynności opodatkowanych, podatnikowi, o którym mowa w art. 15, przysługuje prawo do obniżenia kwoty podatku należnego o kwotę podatku naliczonego, z zastrzeżeniem art. 114, art. 119 ust. 4, art. 120 ust. 17 i ust. 19 oraz art. 124.
Zasady częściowego odliczania podatku oraz korekty podatku naliczonego uregulowane zostały przepisami art. 90 – 92 ustawy.
Stosownie do przepisu art. 91 ust. 9 ustawy (w brzmieniu obowiązującym od 1 grudnia 2008r., Dz. U. 2008, Nr 209, poz. 1320) – w przypadku transakcji zbycia przedsiębiorstwa lub zorganizowanej części przedsiębiorstwa korekta określona w ust. 1 – 8 jest dokonywana przez nabywcę przedsiębiorstwa lub nabywcę zorganizowanej części przedsiębiorstwa. Oznacza to więc, iż zgodnie z zasadą neutralności podatku VAT nabywca przedsiębiorstwa lub zorganizowanej jego części, jako następca zbywającego, jest uprawniony do kontynuowania korekty podatku naliczonego.
Zatem do odpowiedzi na pytanie czy wnioskodawca zobowiązany będzie dokonać korekty podatku VAT , niezbędna jest odpowiedź na pytanie, czy na tle przedstawionego stanu faktycznego doszło do zbycia przedsiębiorstwa.
Uznając, że w rozpatrywanym przypadku nie doszło do przeniesienia przedsiębiorstwa organ podatkowy stwierdził, że kwestia ta została przesądzona wobec tego samego wnioskodawcy w interpretacji indywidualnej nr […] z dnia[…], w której stwierdzono, iż darowizna Przedsiębiorstwa na rzecz dwóch osób (syna i córki) jest de facto czynnością przekazania składników majątkowych, a nie całego przedsiębiorstwa, która to czynność podlega opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług w okolicznościach wskazanych w art. 7 ust. 2 ustawy o VAT. Tym samym uznano, iż w takiej sytuacji nie znajdzie zastosowanie art. 6 pkt 1 ustawy o VAT, odnoszący się do zbycia przedsiębiorstw.
Interpretacja powyższa została uchylona wyrokiem WSA w P. z dnia 15 października 2009r. o sygn. akt ISA/Po 490/09.
W powyższym wyroku Sąd stwierdził, że darowizna przedsiębiorstwa na rzecz dwóch osób oznacza, że jego własność będzie tym osobom przysługiwała niepodzielnie i żadnej z nich nie przysługuje wyłączne prawo do fizycznie określonych składników przedsiębiorstwa.
Pogląd ten podziela również Sąd rozpatrujący przedmiotową sprawę.
Przepisy prawa podatkowego nie definiują pojęcia: przedsiębiorstwa czy też własności lub współwłasności. Dla określenia zakresu tych pojęć należy wykorzystać regulacje wynikające z przepisów prawa cywilnego.
Przepis art. 55- Kodeksu cywilnego stanowi, iż przedsiębiorstwo, jako zespół składników materialnych i niematerialnych przeznaczonych do realizacji określonych zadań gospodarczych, obejmuje wszystko, co wchodzi w skład przedsiębiorstwa. Z kolei art. 195 Kodeksu cywilnego określa, iż własność tej samej rzeczy może przysługiwać niepodzielnie kilku osobom.
Współwłasność stanowi zatem odmianę własności i wyraża się w tym, że własność tej samej określonej rzeczy ruchomej lub nieruchomości przysługuje co najmniej dwóm podmiotom, lecz żadnemu z nich nie przysługuje wyłączne prawo do fizycznie określonej części danej rzeczy.
W literaturze i w orzecznictwie podkreśla się, że należy odróżnić współwłasność, która odnosi się tylko do rzeczy od wspólności. Wspólna rzecz stanowi bowiem, często tylko jeden ze składników majątku należącego do jednej osoby (np. majątek wspólny małżonków,majątek wspólników spółki cywilnej). W skład majątku wchodzą różne prawa, nie tylko prawo własności rzeczy. Do tych właśnie wyodrębnionych mas majątkowych poprawniejsze jest używanie określenia wspólność, a nie współwłasność ( por. E. Skowronka -Bocian, Kodeks Cywilny Komentarz, C.H. BECK, 2004r., k.519 -520). Nie budzi jednak wątpliwości że art. 195 i następne mogą być stosowane w drodze analogi do wspólności innych praw (por. uchwała z dnia 16.06.1967r. III CZP 45/67, publ. OSN1968 ,Nr 1, poz.3).
Zatem uznać należy, że darowizna przedsiębiorstwa dokonana dla dwóch osób, nie pozbawia go cech określonych w art. 55- Kodeksu cywilnego. Zachowuje ono nadal te cechy będąc nadal przedmiotem wspólności.
Skarżący, jak wynika z wniosku "wraz ze swoją siostrą otrzymał w drodze darowizny całe przedsiębiorstwo". Oznacza to, że jako współwłaściciel otrzymał w drodze darowizny prawo do tego przedsiębiorstwa w całości.
W zaskarżonej interpretacji słusznie stwierdzono, iż istotne jest, aby w zbywanym przedsiębiorstwie zachowane zostały funkcjonalne związki pomiędzy poszczególnymi składnikami, tak żeby przekazana masa mogła posłużyć kontynuowaniu określonej działalności gospodarczej. Nie można jednak podzielić poglądu, iż w rozpoznawanej sprawie "nie jest możliwe kontynuowanie określonej działalności gospodarczej i zachowanie funkcjonalnych związków pomiędzy poszczególnymi składnikami w sytuacji, gdy w wyniku darowizny zostanie dokonany podział przedsiębiorstwa na rzecz dwóch osób". Darowizna bowiem przedsiębiorstwa na rzecz dwóch osób oznacza, że jego własność będzie tym osobom przysługiwała niepodzielnie i żadnej z nich nie przysługuje wyłączne prawo do fizycznie określonych składników przedsiębiorstwa.
Skarżący, który wniesie wraz z siostrą przedsiębiorstwo do spółki komandytowej nie będzie zobowiązany dokonać korekty podatku VAT naliczonego związanego z nabyciem przez darczyńcę środków trwałych oraz wartości niematerialnych i prawnych wchodzących w skład Przedsiębiorstwa oraz podatku VAT naliczonego związanego z ewentualnym nabyciem przez samego Podatnika środków trwałych oraz wartości niematerialnych i prawnych.
Wobec powyższego należy stwierdzić, że zaskarżona interpretacja została wydana z naruszeniem art. 14c § 1 o.p. w zw. z art. 6 pkt 1 oraz art. 91 ust. 9 ustawy o VAT.
Niezasadne są natomiast zarzuty naruszenia przepisów art. 120, art. 121 § 1 Ordynacji podatkowej oraz art. 7 Konstytucji RP.
Stosownie do art. 120 Ordynacji podatkowej organy podatkowe działają na podstawie przepisów prawa. Przepis ten wyraża zasadę legalizmu i praworządności, która równocześnie jest zasadą konstytucyjną. W myśl bowiem art. 7 Konstytucji RP, organy władzy publicznej działają na podstawie i w granicach prawa. Z zasadą legalizmu i praworządności związana jest również kwestia samego orzekania przez podmioty uprawnione. Stwierdzić należy, iż w rozpatrywanej sprawie organ podatkowy – Dyrektor Izby Skarbowej w P. – był organem właściwym rzeczowo, miejscowo oraz instancyjnie. Wprawdzie przepis art. 14b § 1 Ordynacji podatkowej kompetencję do wydawania interpretacji indywidualnych prawa podatkowego przyznaje Ministrowi Finansów, jednakże Dyrektor działał w jego imieniu na mocy upoważnienia wynikającego z § 2 i § 6 rozporządzenia Ministra Finansów z dnia 20 czerwca 2007r. w sprawie upoważnienia do wydawania interpretacji przepisów prawa podatkowego (Dz. U. Nr 112, poz. 770, z późn. zm.).
Należy również wskazać, iż z art. 121 § 1 Ordynacji podatkowej wynika zasada, że postępowanie podatkowe powinno być prowadzone w sposób budzący zaufanie do organów podatkowych. W przypadku interpretacji wskazany przepis znajduje zastosowanie poprzez odesłanie zawarte w art. 14h Ordynacji podatkowej Postępowanie w niniejszej sprawie było prowadzone sprawnie i zakończyło się w czasie określonym w art. 14d Ordynacji podatkowej. Organ podatkowy ustosunkował się do twierdzeń uważanych przez skarżącego za istotne dla sposobu załatwienia sprawy. Było to szczególnie istotne, wobec negatywnej oceny stanowiska podatnika, ponieważ w tej sytuacji uzasadnienie prawne nie może ograniczać się jedynie do zacytowania treści przepisów.
Rozpoznając ponownie wniosek o wydanie interpretacji organ podatkowy winien dokonać oceny stanu faktycznego w nim przedstawionego z uwzględnieniem oceny prawnej zawartej w wyroku. Winien zatem mieć na uwadze, że w niniejszej sprawie znajdzie zastosowanie art. 6 pkt 1 oraz art. 91 ust. 9 ustawy o VAT.
Z tych powodów Sąd, na podstawie art. 146 § 1, art. 200 p.p.s.a., orzekł jak w sentencji wyroku.
/-/ R. Wiatrowski /-/ K. Wolna – Kubicka /-/ M. Bejgerowska
Uzasadnienie wyroku