Sygnatura:
6329 Inne o symbolu podstawowym 632
Hasła tematyczne:
Pomoc społeczna
Skarżony organ:
Samorządowe Kolegium Odwoławcze
Data:
2009-10-02
Sąd:
Wojewódzki Sąd Administracyjny w Bydgoszczy
Treść wyniku:
Uchylono decyzję I i II instancji
Sędziowie:
Elżbieta Piechowiak /sprawozdawca/
Małgorzata Włodarska /przewodniczący/
Wiesław Czerwiński

Sentencja

Wojewódzki Sąd Administracyjny w Bydgoszczy w składzie następującym: Przewodniczący: Sędzia WSA Małgorzata Włodarska Sędziowie: Sędzia NSA Wiesław Czerwiński Sędzia WSA Elżbieta Piechowiak ( spr.) Protokolant Ewa Majchrzak po rozpoznaniu w Wydziale II na rozprawie w dniu 17 listopada 2009r. sprawy ze skargi M. P. na decyzję Samorządowego Kolegium Odwoławczego w […] z dnia […] września 2009 r. nr […] w przedmiocie świadczenia pielęgnacyjnego 1. uchyla zaskarżoną decyzję oraz poprzedzającą ją decyzję Prezydenta Miasta […] z […] sierpnia 2009r. nr […], 2. stwierdza, że zaskarżona decyzja nie podlega wykonaniu.
Uzasadnienie: II SA/Bd 872/09
UZASADNIENIE
Decyzją z dnia […] r., nr […] Prezydent Miasta […], działając na podstawie art. 17, art. 20, art. 24 ustawy z dnia 28 listopada 2003 r. o świadczeniach rodzinnych (Dz. U. Nr 228, poz. 2255 ze zm.), rozporządzenia Ministra Polityki Społecznej z dnia 2 czerwca 2005 r. w sprawie sposobu i trybu postępowania w sprawach o świadczenia rodzinne (Dz. U. Nr 105, poz. 881) przyznał M. P. świadczenie pielęgnacyjne z tytułu rezygnacji z zatrudnienia lub innej pracy zarobkowej w związku z koniecznością sprawowania opieki nad niepełnosprawnym dzieckiem D. P. w okresie od 31 lipca 2009 r. do 31 października 2009 r. W uzasadnieniu tego rozstrzygnięcia nie wskazano żadnych istotnych okoliczności faktycznych tej indywidualnej sprawy, ograniczając się do przywołania treści poszczególnych przepisów ustawy o świadczeniach rodzinnych.
W odwołaniu od powyższej decyzji M. P. podniosła, że wydana decyzja jest krzywdząca i niezgodna ze stanem faktycznym. Jej zdaniem organ wydając decyzję pominął wyrok sądu i opinię biegłych sądowych, którzy uznali, że syn jest osobą niepełnosprawną wymagającą stałej i długotrwałej opieki innej osoby w związku ze znacznie ograniczoną możliwością samodzielnej egzystencji od dnia złożenia wniosku tj. 4 grudnia 2008 r. na okres do dnia 31 grudnia 2011 r. W uzupełnieniu do odwołania złożonym w dniu 26 sierpnia 2009 r. opisała przebieg ubiegania się o przedmiotowe świadczenie, procedurę postępowania odwoławczego od orzeczenia o niepełnosprawności i wniosła o wyrównanie świadczenia pielęgnacyjnego za okres od 4 grudnia 2008 r.
Samorządowe Kolegium Odwoławcze we […] po rozpatrzeniu odwołania, decyzją z dnia […] r. nr […] utrzymało w mocy zaskarżoną decyzję. Uzasadniając decyzje organ odwoławczy zwrócił uwagę, że z akt sprawy wynika, iż skarżąca złożyła wniosek o ustalenie prawa do świadczenia pielęgnacyjnego w związku opieką nad dzieckiem D. P. w dniu 31 lipca 2009 r., załączając do niego decyzję Powiatowego Urzędu Pracy we[…], z której wynika, iż z dniem 31 lipca 2009 r. M. P. utraciła status osoby bezrobotnej. Ponadto wskazano, że z załączonego wyroku Sądu Rejonowego we […] z […] r. sygn. akt […] wynika, że małoletni D. P. jest osobą niepełnosprawną, a stan jego zdrowia wymaga konieczności stałej lub długotrwałej opieki i pomocy innej osoby w związku ze znacznie ograniczoną możliwością samodzielnej egzystencji oraz konieczności stałego współudziału na co dzień opiekuna dziecka w procesie jego leczenia, rehabilitacji i edukacji na okres od 4 grudnia 2008 r. do 31 grudnia 2011 r. Zdaniem organu odwoławczego w tym stanie faktycznym i prawnym organ orzekający prawidłowo ustalił, że wnioskodawczyni posiada uprawnienie do przedmiotowego świadczenia za okres od 31 lipca 2009 r. do 31 października 2009 r., stwierdzając, że początkowa data przyznania świadczenia wynika z faktu, iż od tego dnia spełnione są wszystkie przesłanki warunkujące przyznanie wnioskowanego świadczenia, bowiem z dniem tym wnioskodawczyni niejako "zrezygnowała" z pracy w związku z koniecznością sprawowania opieki nad synem, a końcowa data wiąże się z upływem okresu zasiłkowego. Jakkolwiek organ przyznał, iż skarżąca neguje początkową datę przyznania świadczenia, to w jego ocenie obowiązujący stan prawny nie zawiera podstaw do przyznania świadczenia zgodnie z tym żądaniem, ponieważ ustawa o świadczeniach rodzinnych ściśle określa warunki, od których zależy ustalenie prawa do świadczeń, a organ orzekający nie może dowolnie (uznaniowo) ich przyznawać.
W skardze do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego Bydgoszczy M. P. zakwestionowała zgodność z prawem decyzji organu odwoławczego, zwracając uwagę na wielce krzywdzący jej charakter. Skarżąca przedstawiła przebieg poszczególnych etapów postępowania związanych z ustaleniem niepełnosprawności jej syna D., których finalnym skutkiem było stwierdzenie jego niepełnosprawności oraz potrzeby stałej i długotrwałej opieki innej osoby w związku ze znacznie ograniczoną możliwością samodzielnej egzystencji od dnia złożenia wniosku tj. 4.12.2008 r. na okres do dnia 31.12.2011 r. Odnosząc się do argumentacji organów administracji orzekających w sprawie, skarżąca podniosła, iż nie złożyła wniosku o przyznanie świadczenia w 2008 r. ponieważ poinformowano ją o konieczności posiadania ostatecznego orzeczenia o stopniu niepełnosprawności jej syna, natomiast okoliczność braku wcześniejszego wyrejestrowania się z urzędu pracy jako osoba bezrobotna uzasadniła narażeniem się na utratę ubezpieczenia zdrowotnego i co się z tym wiąże, utratą prawa do opieki medycznej dla siebie i trójki swoich dzieci.
W odpowiedzi na skargę Samorządowe Kolegium Odwoławcze we […] wniosło o jej oddalenie wskazując, że po ponownej analizie akt sprawy nie znaleziono podstaw do zmiany zaskarżonego orzeczenia, ponieważ zostało podjęte zgodnie ze stanem faktycznym oraz w oparciu o obowiązujące przepisy prawa.
Wojewódzki Sąd Administracyjny zważył, co następuje:
Skarga zasługuje na uwzględnienie.
W myśl przepisu art. 17 ust. 1 ustawy z dnia z dnia 28 listopada 2003 r. o świadczeniach rodzinnych w brzmieniu obowiązującym w dacie wydania zaskarżonej decyzji (tekst jednolity: Dz. U. z 2006 r., Nr 139, poz. 992 z późn. zm.), powoływanej w dalszej części uzasadnienia jako "ustawa", świadczenie pielęgnacyjne z tytułu rezygnacji z zatrudnienia lub innej pracy zarobkowej przysługuje osobom, na których zgodnie z przepisami ustawy – Kodeks rodzinny i opiekuńczy ciąży obowiązek alimentacyjny, a także opiekunowi faktycznemu dziecka, jeżeli nie podejmuje lub rezygnuje z zatrudnienia lub innej pracy zarobkowej w celu sprawowania opieki nad dzieckiem legitymującym się orzeczeniem o niepełnosprawności łącznie ze wskazaniami: konieczności stałej lub długotrwałej opieki lub pomocy innej osoby w związku ze znacznie ograniczoną możliwością samodzielnej egzystencji oraz konieczności stałego współudziału na co dzień opiekuna dziecka w procesie jego leczenia, rehabilitacji i edukacji, albo osobą legitymującą się orzeczeniem o znacznym stopniu niepełnosprawności.
Świadczenie pielęgnacyjne przysługuje, jeżeli dochód rodziny w przeliczeniu na osobę nie przekracza kwoty 583,00 zł. (art. 17 ust. 2 w zw. z art. 5 ust. 2 ustawy).
Zgodnie natomiast z art. 17 ust. 5 świadczenia pielęgnacyjne nie przysługują, jeżeli:
1) osoba sprawująca opiekę ma ustalone prawo do emerytury, renty, renty socjalnej, zasiłku stałego, zasiłku przedemerytalnego lub świadczenia przedemerytalnego;
2) osoba wymagająca opieki:
a) pozostaje w związku małżeńskim,
b) została umieszczona w rodzinie zastępczej, z wyjątkiem rodziny zastępczej spokrewnionej z dzieckiem, o której mowa w ust. 2c, albo, w związku z koniecznością kształcenia, rewalidacji lub rehabilitacji w placówce zapewniającej całodobową opiekę, w tym w specjalnym ośrodku szkolno – wychowawczym i korzysta w niej z całodobowej opieki przez więcej niż 5 dni w tygodniu, z wyjątkiem zakładów opieki zdrowotnej;
3) osoba w rodzinie ma ustalone prawo do wcześniejszej emerytury na to dziecko;
4) osoba w rodzinie ma ustalone prawo do dodatku do zasiłku rodzinnego, o którym mowa w art. 10, albo do świadczenia pielęgnacyjnego na to lub na inne dziecko w rodzinie;
5) na osobę wymagającą opieki członek rodziny jest uprawniony za granicą do świadczenia na pokrycie wydatków związanych z opieką, chyba że przepisy o koordynacji systemów zabezpieczenia społecznego lub dwustronne umowy o zabezpieczeniu społecznym stanowią inaczej.
Z prawidłowych ustaleń organów administracji wynika, że syn skarżącej – D. P. zaliczony został na okres do dnia 31 grudnia 2011 r. do osób niepełnosprawnych, wymagających stałej lub długotrwałej opieki lub pomocy innej osoby w związku ze znacznie ograniczoną możliwością samodzielnej egzystencji. Miesięczny dochód rodziny skarżącej w 2007 r. nie przekroczył kryterium ustawowego. Jest również poza sporem, że w przypadku skarżącej i jej syna nie zachodzi żadna z okoliczności, wskazanych w art. 17 ust. 5, wyłączających prawo do świadczenia pielęgnacyjnego.
W ocenie organów skarżącej nie przysługuje jednak świadczenie pielęgnacyjne za okres od dnia 4 grudnia 2008 r. do dnia 31 lipca 2009 r., ponieważ w okresie tym skarżąca zarejestrowana była w urzędzie pracy jako osoba bezrobotna.
Ze stanowiskiem organów nie sposób się zgodzić.
Przepisy ustawy nie wyłączają prawa do świadczenia pielęgnacyjnego z powodu zarejestrowania się osoby sprawującej opiekę nad niepełnosprawnym dzieckiem w urzędzie pracy jako osoby bezrobotnej. Przesłanką przyznania świadczenia pielęgnacyjnego jest – zgodnie z art. 17 ust. 1 ustawy – rezygnacja z zatrudnienia lub innej pracy zarobkowej. Powołany przepis stanowi, że świadczenie pielęgnacyjne przysługuje, jeżeli osoba uprawniona nie podejmuje lub rezygnuje z zatrudnienia lub innej pracy zarobkowej w celu sprawowania opieki nad dzieckiem legitymującym się orzeczeniem o niepełnosprawności i wymagającym stałej lub długotrwałej opieki lub pomocy innej osoby w związku ze znacznie ograniczoną możliwością samodzielnej egzystencji. Wystarczającą zatem przesłanką przyznania świadczenia jest ustalenie, że osoba sprawująca opiekę nad dzieckiem nie podjęła w okresie, za jaki domaga się świadczenia, zatrudnienia ani innej pracy zarobkowej właśnie ze względu na konieczność sprawowania osobistej opieki nad dzieckiem. Sytuacja taka miała miejsce w przypadku skarżącej. Nie ulega bowiem wątpliwości, że skarżąca – mimo zarejestrowania się jako osoba bezrobotna – nie podjęła żadnego zatrudnienia ani pracy zarobkowej, ponieważ sprawowała w tym czasie opiekę nad synem.
Należy ponadto zauważyć, że sam fakt zarejestrowania się w urzędzie pracy jako osoby bezrobotnej nie oznacza, że osoba bezrobotna rzeczywiście podejmie zatrudnienie lub inną pracę zarobkową, a tylko te okoliczności wyłączałyby możliwość ubiegania się o świadczenie pielęgnacyjne w rozumieniu ustawy o świadczeniach rodzinnych. Nie można zatem z samego faktu zarejestrowania się jako osoby bezrobotnej wywodzić tak daleko idącego skutku prawnego. Zauważyć również należy, że osoby rezygnujące z zatrudnienia lub nie podejmujące zatrudnienia to osoby zdolne do pracy, które – gdyby nie konieczność sprawowania opieki nad niepełnosprawnym dzieckiem – mogłyby zatrudnienie podjąć. Osoba zarejestrowana w urzędzie pracy jako osoba bezrobotna, nie podejmująca jednak zatrudnienia lub innej pracy zarobkowej z powodu sprawowania opieki, o której mowa w art. 17 ust. 1 ustawy, spełnia zatem przesłanki przyznania świadczenia pielęgnacyjnego. Taki pogląd prezentują też sądy administracyjne (por. wyroki Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego we Wrocławiu: z dnia 25 lipca 2007 r., sygn. akt IV SA/Wr 289/07, z dnia 30 października 2007 r., sygn. akt IV SA/Wr 302/07 i z dnia 24 września 2008 r., sygn. akt IV SA/Wr 401/08 oraz wyrok Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Krakowie z dnia 6 sierpnia 2008 r., sygn. akt III SA/Kr 276/08, nie publ.). Nie sposób też nie uwzględnić argumentacji skarżącej, która wyjaśniła, że konieczność rejestracji w urzędzie pracy wynikała z uwagi na objęcie ubezpieczeniem zdrowotnym.
Odmowa przyznania skarżącej świadczenia pielęgnacyjnego za kwestionowany przez nią okres, mimo niepodjęcia przez skarżącą w tym okresie zatrudnienia z powodu sprawowania opieki nad niepełnosprawnym synem, wymagającym stałej lub długotrwałej opieki lub pomocy innej osoby oraz spełnienia kryterium dochodowego, narusza zatem przepis art. 17 ustawy. Brak było w tej sytuacji podstaw do utrzymania w mocy decyzji organu pierwszej instancji. Powoduje to konieczność uchylenia zaskarżonej decyzji na podstawie art. 145 § 1 pkt 1 litera "a" ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. – Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (Dz. U. Nr 153, poz. 1270 ze zm.). Wobec naruszenia przepisów prawa materialnego także przez organ pierwszej instancji, Sąd uchylił również decyzję tego organu, uznając, że jest to konieczne dla końcowego załatwienia sprawy (art. 135 ustawy – Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi).
Rozpoznając sprawę ponownie, organy winny uwzględnić przedstawione wyżej uwagi i rozstrzygnąć sprawę w oparciu o przepisy ustawy o świadczeniach rodzinnych, które stanowią podstawę przyznawania świadczeń pielęgnacyjnych. Organy powinny mieć na uwadze, że okoliczności wyłączające prawo do świadczenia pielęgnacyjnego wskazane zostały w art. 17 ust. 5 ustawy i nie mogą być one interpretowane rozszerzająco.
Z tych wszystkich względów i na podstawie art. 145 § 1 pkt 1 litera "a" ustawy – Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi Wojewódzki Sąd Administracyjny w Bydgoszczy orzekł, jak w sentencji.
E. Piechowiak M. Włodarska W. Czerwiński

Uzasadnienie wyroku