Moja matka nie żyje od 11 lat. W przeprowadzonym postępowaniu spadkowym mieszkanie, którego była właścicielką, odziedziczyliśmy w 1/3 części ja, mój brat i nasz ojciec, będący mężem matki. W wyniku przeprowadzonego działu spadku prawo własności mieszkania zostało przyznane w całości ojcu, ponieważ oboje z bratem zrzekliśmy się go na jego rzecz, bez konieczności spłacania nas. Czy gdyby ojciec ożenił się teraz powtórnie, to nasza macocha miałaby do tego mieszkania jakiekolwiek prawo, czy ona bądź jej dzieci byliby uprawnionymi do dziedziczenia tego mieszkania po śmierci ojca?

Odpowiedź prawnika:

Jeśli ojciec ożeni się, mieszkanie wejdzie do majątku odrębnego majątku męża. Dopiero gdy zostałoby ono zbyte, przedmioty uzyskane w zamian (np. inne mieszkanie) albo pieniądze uzyskane ze sprzedaży wejdą do majątku wspólnego małżonków. Oznacza to, że objęte będzie wspólnością ustawową obojga małżonków. Zasady te mogą ulec zmianie wtedy, gdy małżonkowie zawrą w formie aktu notarialnego umowę majątkową małżeńską, popularnie zwaną intercyzą. W umowie takiej można wspólność rozszerzyć, ograniczyć albo wyłączyć.
Spadkobranie
1. Jeśli mieszkanie nadal należy do majątku odrębnego ojca, w razie jego śmierci dziedziczyć będą w równych częściach: Pan, Pański brat oraz małżonka ojca. Dzieci nowej żony nie będą dziedziczyć, chyba że Pański ojciec je przysposobi (adoptuje).

2. Jeśli mieszkanie zostało zbyte, środki uzyskane w zamian wchodzą do majątku wspólnego małżonków. Dziedziczeniu podlegać więc będzie jedynie udział ojca w majątku wspólnym małżonków, a więc co do zasady 1/2 jego całości. Druga połowa należeć będzie do małżonki. W takim razie udział ojca w majątku wspólnym małżonków dziedziczyć będą Pan, Pański brat oraz małżonka ojca.
Wszystkie powyższe możliwości zakładają oczywiście, że ojciec nie pozostawi ważnego testamentu. W testamencie ojciec może pozostawić całość swego majątku wybranej przez siebie osobie (osobom), natomiast pominiętej małżonce oraz Panu oraz pańskiemu bratu przysługiwałoby roszczenie o zachowek.

Więcej w artykule w dziale Publicystyka "Dziedziczenie beztestamentowe".